Anna Hyatt Huntington

Anna Hyatt Huntington
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Anna Vaughn Hyatt Huntington
Jaiotza	Cambridge, 1876ko martxoaren 10a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Heriotza	Redding (Connecticut) eta Redding Ridge (en) , 1973ko urriaren 4a (97 urte)
Familia
Aita	Alpheus Hyatt
Ezkontidea(k)	Archer Milton Huntington (en)
Hezkuntza
Heziketa	Art Students League of New York (en)
Jarduerak
Jarduerak	eskultorea eta artista
	Parte-hartzailea 1928ko Udako Olinpiar Jokoak ;
Lantokia(k)	Ameriketako Estatu Batuak
Enplegatzailea(k)	Madrilgo Udala
Lan nabarmenak	ikusi El Cid by Anna Hyatt Huntington in Seville (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko zalduna ; Grand cross of the Civil Order of Alfonso XII (1929) ; officier de l’Instruction publique (1915) ;
Kidetza	Ameriketako Estatu Batuetako Arte eta Letren Akademia
Izengoitia(k)	Hyatt, Anna Vaughn, Huntington, Anna Vaughn Hyatt eta Huntington, Mrs. Archer Milton

Anna Vaughn Hyatt Huntington (Cambridge, Massachusetts, 1876ko martxoaren 10a – 1973ko urriaren 4a) eskultore estatubatuarra zen. Bere lanaren zati handiena zaldi-estatuek osatzen dute.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Annaren aita Alpheus Hyatt zen, Harvard Unibertsitateko eta MITeko paleontologia eta zoologiako irakaslea. Aitaren eraginez, Anna Hyatt Huntington oso gazterik izan zen animalien anatomiarekin sentsibilizatua. Lehenik eta behin, Bostongo Henry Hudson Kitsonen ikaslea izan zen, zeina utzi baitzuen zaldi-anatomiari buruzko iritzi txarra nabaritu zionean.^[1] Ondoren, Hermon Atkins MacNeil eta Gutzon Borglum Art Students League of New Yorkeko irakasleekin ikasi zuen. Denbora horretan guztian, animalia-formei buruzko ezagutza hobetu zuen, zoo eta zirku askotara joanez.

Bere lehen lanak New Yorkeko Society of American Artists-en erakutsi zituen, 1903an, Neguko Eguerdia izeneko bi zaldiren eskultura, besteak beste. Frantziara eta Italiara bidaiatu zuen. Palmes académiques sariak lortu zituen, eta Ohorezko Legioko zaldun egin zuten berak egin Joana Arc-en zaldi-multzoarengatik, zeinaren kopia bat, John Sanford Saltus mezenasek Frantziari eskainia, Bloisen jarri zuten, 1921ean.

1923an, Archer Huntington filantropoarekin ezkondu zen, eta hark, 1931n, 10.000 akre erosi zituen, eta Brookgreen Garden eraiki zuen Charlestonetik gertu (Hego Carolina), egoitza bat eta lantegi bat bere emaztearentzat. Annak artista ospetsu asko hartzen zituen, eta kokaleku bat eta lan egiteko beharrezko tresnak eskaintzen. Anna Hyatt Huntington XX. mendeko artista estatubatuar emankorrenetako bat izan zen. Brontzean, eta zenbait aluminioan ere bai, hondoratutako ehunka modelo ekoitzi zituen. Egun ere, Brookgreen Gardenseko bere lantegia jendearentzat zabalik dago, eta bere lanen aleak ez ezik, bere garaiko artista ezagun askoren lanak ere badaude bertan.

National Academy of Design akademiako eta National Sculpture Society (NSS) elkarteko kide izan zen, eta bere senarrarekin egin zuen 100.000 dolarreko dohaintzak ahalbidetu zuen azken elkarte horrek erakusketa bat egitea 1929an. Espainiako kulturaren eta historiaren pasionatua izaki, sarritan bidaiatu zuen Espainiara.^[2] Bere senarra Sociedad Hispánica de América elkarteko sortzailea eta lehendakaria zen, eta, El Ciden estatua batekin batera, Sociedad Hispánica de América elkartearen bidez emana, bikoteak Valdés Lealen bi koadro eman zizkion Sevillako hiriari, eta, ondorioz, bai Anna Hyatt eta bai haren senarra hiriaren adopziozko seme-alaba deklaratu zituzten.

Bere artxiboak Siracusako Unibertsitatean (New York Estatua) eta Arte Amerikarreko Artxiboan^[3] gordetzen dira.^[4]

Zaldien monumentu publikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Joana Arc-ekoa, 1915, Riverside Drive, 93rd Street, New York, Gloucester (Massachusetts) eta Blois (Frantzia).

El Cid, 1927, Hispanic Society of America, New York, Ohorezko Legioaren Palazioa, San Frantzisko (Kalifornia), Washington DC, San Diegoko Balboa Park (Kalifornia), monumento al Cid Buenos Airesen, eta monumento al Cid Sevillan. Azken horretatik, Juan de Ávalos eskultoreak kopia bat egin zuen, Valentzian dagoena.

José Martí, 1950, Central Park, New York. 2017 amaieratik, Habana Hiriko martxoaren 13ko Parkean erreplika zehatz bat dago, mexikar, kubatar eta iparramerikarren ekarpen eta dohaintza pribatuei esker egina. 2018ko urtarrilaren 28an inauguratu zen ofizialki, José Martiren jaiotza-egunean.

The Torch-bearers (Zuzi-eramaileak), 1954, aluminioa, Ramón y Cajal plazan dagorn monumentua, Madrilgo Unibertsitate Hiriko Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko Medikuntza Fakultatearen parean.

The Torch-bearers (brontzea). Kubako Errepublikari dohaintzan emana 1956an. Maiatzaren 20ko etorbidearen eta Ayestarango galtzadaren elkargunean dago, Habanan.

The Torch-bearers (brontzea). Egileak Valentziako Hiriari Dohaintzan emana, 1964an. Blasco Ibáñez hiribidean dago.

Goraipamenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Officier de l'Instruction publique (1915)
Chevalière de la Légion d'honneur

Iruditegia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Fighting Stallions (Garañoak borrokan), 1950, aluminioa, Brookgreen Gardens sarreran, Murrells Inlet, Hego Karolina
The Torch-bearers (Zuzi-ermaileak), aluminioa, Unibertsitate Hiria, Madril
Mother Bear and Cubs (Hartza eta kumeak), brontzea, Huntington State Park sarreran, Redding (Connecticut)
Don Quixote, aluminioa (1947), Brookgreen Gardens, Murrells Inlet, Hego Karolina
Sybil Ludington, 1961, Lake Carmel, New York
Jeanne-d'Arc-en zaldi-estatua, Jeanne-d'Arc baratzea, Québec.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Frantsesez :
- Émile Schaub-Koch, L'œuvre d'Anna Hyatt-Huntington, Éditions Messein, 1949
Ingelesez:
- Armstrong, Craven, et al., 200 Years of American Sculpture, Whitney Museum of Art, New York, 1976.
- Craven, Wayne, Sculpture in America, Thomas Y. Crowell Co, New York, 1968.
- Evans, Cerinda W., Anna Hyatt Huntington, The Mariners Museum, Newport News, Virginie, 1965.
- National Sculpture Society, Contemporary American Sculpture 1929, National Sculpture Society, New York, 1929.
- Proske, Beatrice Gilman, Brookgreen Gardens Sculpture, Brookgreen Gardens, Caroline du Sud, 1968.
- Opitz, Glenn B, Editor, Mantle Fielding’s Dictionary of American Painters, Sculptors & Engravers, Apollo Book, Poughkeepsie, New York, 1986.
- Rubenstein, Charlotte Streifer, American Women Sculptors, G.K. Hall & Co., Boston, 1990.