Barzidak

Barzidak antzinako Kartago hiriko familia nabarmena zen; bertako kide asko Erromako Errepublikaren etsai gogorrak ziren. Barzid historialariek sortutako adjektibitate forma da (cf. Ramesside eta Abbasid); benetako izena Barka edo Barkak zen, tximista esan nahi duena. Ikus ברק Barak^[1] kanaaneraz eta hebreeraz, برق, barq arabieraz, berqa maltera eta antzeko hitzak beste hizkuntza semitikoetan.

Aurrekariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kristo aurreko III. mendean, Barzidek Kartagoko oligarkiaren familia nagusietako bat osatzen zuten. Erromako Errepublika Mediterraneoko itsasoan hedatzeak Kartagoko merkataritza boterea mehatxatzen zuela ohartuta, Lehen Gerra Punikoan (K.a. 264-241) borrokatu zuten, baita Bigarren Gerra Punikoa (K.a. 218-201) prestatu zuten ere. Barzidek Iberiar penintsulan hainbat hiri kartagotar sortu zituzten, horietako batzuk gaur egun oraindik existitzen direnak. Kontuan hartu, adibidez, Mahón eta Qart Hadast (bere izenaren itzulpen latindarrarekin ezagunagoa: Carthago Nova edo Kartago Berria), gaur egungo Cartagena. Dirudienez, Bartzelonaren etimologia familia honetatik dator.

Familiako kideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Familia honetako kide ezagunen artean honako hauek zeuden:

Hamilkar Barka patriarka (K.a. 275-228), kartagotar jenerala izan zen Lehen Gerra Punikoan (K.a. 264-241) eta ondorengo Mertzenarioen gerran (K.a. 240-238). Ustez, bere seme zaharrena Hanibalek jainkoen aldare baten gainean zin sakratua egin zuen: Ez zuela inoiz erromatar lagunik izango. Erromatar garaipenaren ondoren, Hispanian (Espainia eta Portugal modernoak) koloniak zabaldu zituen, eta bertan ito zen ibai bat zeharkatzean. Hamilkar Barka eta bere emazteak (izena ezezaguna) sei seme-alaba izan zituzten. Beraien hiru semeak militar buruzagi ospetsu bihurtu ziren. Haien hiru alabak Barzida familiaren aliatuekin ezkondu ziren.

Alaba zaharrena (izen ezezaguna) Bomilkarrekin ezkondu zen, eta Hannonen ama bihurtu zen.
Bigarren alaba (izen ezezaguna), Hasdrubal Ederrarekin ezkondu zen.
- Hasdrubal Ederra (K.a. 270-221), Hamilkarren suhia, Hamilkar jarraitu zuen Kartagoko gobernuko aristokraziaren aurkako kanpainan Lehen Gerra Punikoa amaitu zenean, eta ondorengo konkista karreran Hispanian. Hamilkar hil ondoren (K.a. 228), Hasdrubalek ordezkatu zuen agintean, eta inperio berria diplomazia trebearen bidez zabaldu zuen. Carthago Nova fundatu orduko, Hispaniako probintzia berriko hiriburu izan zen. Erromarekin egindako itun baten bidez Ebro finkatu zuen bi potentzien arteko muga. Hiltzaile zelta batek hil zuen.
Bere alaba gazteena (izen ezezaguna) Naravasekin ezkondu zen, numidiar buruarekin. Salammbo^[2] bere ustezko izena Gustave Flaubertek idatzitako liburu baten izenburua da^[3].

Kartagotar txanpon batek Hanibal Herkules (hau da, Herakles) gisa irudikatuz.

Hanibal (K.a. 247–182) Hamilkar Barkaren seme zaharrena, antzinatasun klasikoko jeneral onenetako eta ospetsuenetako bat, eta, dudarik gabe, Erromako Errepublikako etsairik handiena. Cannaeko gudu ospetsua irabazi zuen (K.a. 216), baina Zamako gudu erabakigarria galdu zuen (K.a. 202). Hanibalek ospea lortu zuen 60.000 soldadu eta 38 elefanteekin Alpeak zeharkatzeagatik.
Hasdrubalek (K.a. 245–207), Hamilkar Barkaren bigarren semeak, Hispaniako hiri kartagotarrak defendatu zituen, Hanibal Italiara abiatu zen K.a. 218an. Bere anaia Hanibalentzat errefortzuak zeramalarik, Kristo aurreko 207an, erromatarrek garaitu eta hil egin zuten Metauroko gudu erabakigarrian.
Magon (K.a. 243–203), Hamilkar Barkaren hirugarren semea, bere anaia ospetsuaren gudu gehienetan egon zen eta horietako askotan funtsezko papera izan zuen, askotan butzada erabakigarria egin zuten indarrak agintzen.