Ilustrazioa Euskal Herrian: berrikuspenen arteko aldeak
t Kategoria:Euskal Herriko historia gehitua HotCat bitartez |
tNo edit summary |
||
| 1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
'''Ilustrazioa Euskal Herrian''' XVIII. mendeko fenomeno kultural eta politiko bat da, Frantzian hasiriko mugimendu eta pentsamolde hori euskal lurraldeetara ekarri zuena. Euskal Herrian, indar handiz sartu zen kostaldean barrena mendearen bigarren erdialdean itsas nabigazioari loturik. Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren oparotasunaren epelean, 1765ean Euskalerriaren Adiskideen Elkartea sortu zen, |
'''Ilustrazioa Euskal Herrian''' XVIII. mendeko fenomeno kultural eta politiko bat da, Frantzian hasiriko [[Argien Garaia|mugimendu eta pentsamolde hori]] euskal lurraldeetara ekarri zuena. [[Euskal Herria|Euskal Herrian]], indar handiz sartu zen kostaldean barrena mendearen bigarren erdialdean, itsas nabigazioari loturik. [[Caracasko Gipuzkoar Konpainia|Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] oparotasunaren epelean, [[1765|1765ean]] [[Euskalerriaren Adiskideen Elkartea]] sortu zen, [[Frantzisko Xabier Munibe|Frantzisko Xabier Munibek]] sustatua. Elkarteak [[Bergarako Errege Mintegia|Bergarako Mintegia]] eratu zuen, goi heziketaren erdigune bihurtua. |
||
[[Lapurdi|Lapurdin]], Ilustrazioak [[Uztaritze|Uztaritzeko]] [[Dominique Joseph Garat|Garat anaiak]], [[Bordele|Bordelen]] heziak eta hiri nagusi horretan lan egiten zutenak, izan zituen bultzatzaile nagusi. Euskalerriaren Adiskideen Elkartea erakunde ilustratu nagusia izanik ere, haren eraginpean, Nafarroa hegoaldean, [[José María Magallón|Jose Maria Magallon]] San Adriango markesak ekimen ilustratuak hartu zituen, bereziki bideratuak ekonomiaren garapenera. Ilustrazioaren etorrerak lotura estua du [[Jesusen Lagundiaren kanporaketa|Jesusen Konpainiaren debekuarekin]] eta [[Monarkia absolutua|absolutismoaren]] goraldiarekin. Monarkia frantsesak eta espainiarrak kontrolpeko lurraldea berdintzeko eta arrazionalizatzeko oinarriak ikusi zituzten pentsamolde horretan eta, alde horretatik, euskal nortasunaren bereizgarrien kontra jotzeko baliatu zen, hala nola euskara eta foruak. Euskal Herrian [[Konbentzioaren Gerra Euskal Herrian|Konbentzioaren Gerran]] amaitu zen eraginkorki, [[1794|1794an]], eta ideia berritzaile horien kontrako erreakzio bat ekarri zuen. |
|||
[[Kategoria:Ilustrazioa]] |
[[Kategoria:Ilustrazioa]] |
||
08:07, 25 iraila 2024ko berrikusketa
Ilustrazioa Euskal Herrian XVIII. mendeko fenomeno kultural eta politiko bat da, Frantzian hasiriko mugimendu eta pentsamolde hori euskal lurraldeetara ekarri zuena. Euskal Herrian, indar handiz sartu zen kostaldean barrena mendearen bigarren erdialdean, itsas nabigazioari loturik. Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren oparotasunaren epelean, 1765ean Euskalerriaren Adiskideen Elkartea sortu zen, Frantzisko Xabier Munibek sustatua. Elkarteak Bergarako Mintegia eratu zuen, goi heziketaren erdigune bihurtua.
Lapurdin, Ilustrazioak Uztaritzeko Garat anaiak, Bordelen heziak eta hiri nagusi horretan lan egiten zutenak, izan zituen bultzatzaile nagusi. Euskalerriaren Adiskideen Elkartea erakunde ilustratu nagusia izanik ere, haren eraginpean, Nafarroa hegoaldean, Jose Maria Magallon San Adriango markesak ekimen ilustratuak hartu zituen, bereziki bideratuak ekonomiaren garapenera. Ilustrazioaren etorrerak lotura estua du Jesusen Konpainiaren debekuarekin eta absolutismoaren goraldiarekin. Monarkia frantsesak eta espainiarrak kontrolpeko lurraldea berdintzeko eta arrazionalizatzeko oinarriak ikusi zituzten pentsamolde horretan eta, alde horretatik, euskal nortasunaren bereizgarrien kontra jotzeko baliatu zen, hala nola euskara eta foruak. Euskal Herrian Konbentzioaren Gerran amaitu zen eraginkorki, 1794an, eta ideia berritzaile horien kontrako erreakzio bat ekarri zuen.