Gereziondo: berrikuspenen arteko aldeak

Gereziondo
	Prunus avium; Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Rosales
Familia	Rosaceae
Generoa	Prunus
Subgenus (en)	Prunus subg. Cerasus; (Mill.) Focke ex Engl. & Prantl, 1888
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuak	gerezi eta Q28870510

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

00:46, 5 apirila 2015ko berrikusketa

Gereziondoa Cerasus azpigeneroa osatzen duten landareak dira, Prunus generokoak. Oso balioetsia dago bere zur gorrixkagatik eta loreen edertasunagatik, nondik gerezia sortzen den.

Gereziondoa Europako baso epeletako zuhaitza da; lurzoru freskoak, sakonak eta aberatsak nahi izaten ditu, eta beraz, Euskal Herrian gehienbat harizti mesofitikoen lurretan egoten da. Fruta-arbola hau lokotxen taldekoa da, neguko hotza behar duena bere atsedenaldia apurtzeko.

Euskal Herrian ezagunak dira Itsasuko eta Etxauriko gereziak.

Ezaugarriak

25 m garai izan daiteke bere bizitzan zehar. Oso zuzena da bere egituran oinarriturik, zur leuna du eta marroi kolorekoa, nahiz eta zurgin munduan gehiago balio dutenak gorrixka kolorea izan. Bere kukula zabala eta piramidala da, bestalde, bere hostoak erorkorrak, bakunak eta era bikoitzean dendatuak.

Azala

Enbor zuzena eta bertikala du, eta azal leun eta gris argia; enborra arrakalatu egiten da zahartzean, ildaxka horizontaletan.

Hostoak

Hostoen ingurua obatu-lantzeolatua da, eta zatirik zabalena orriaren goiko erdia da; ertza zerraduna da.

Loreak

Loreek 2-5 cm bitarteko pedizelo luzea dute; nahiko handiak dira, 2-3 cm diametrokoak, eta bi eta sei lore bitarteko sortatan bilduta daude, unbela txikien antzera. Bost sepalo dituzte, beste horrenbeste petalo zuri eta lorezil asko.

Japonian, gereziondoaren loreari Sakura deritzo eta udaberrian gertatzen da bere loraldia. Japonian, Hanami (花見, Hanami?) jaialdia egiten da haren omenez.

Fruituak

Gerezia fruitu gazia da eta globo-itxurako kolore haragitsu gorria du. Geienetan binaka egoten dira.

Erabilera

Gerezien txortenek, eratorri salizilikoak edukitzearen ondorioz, aspirinaren antzeko eragina dute (erreumaren aurkakoa, antipiretikoa eta analgesikoa), eta beraz, farmaziako prestakin batzuetan edemaren, erreumaren, zistitisaren, sukarraren, hotzeriaren eta abarren aurka erabiltzen dira.

Gereziondoaren zura marroia da eta tonu gorrixkak ditu; gogorra, mehea eta lantzeko erraza da, eta akabera ona ahalbidetzen du. Hori dela eta, oso egokia da arozgintzarako eta altzariak nahiz estaldurak egiteko.

Motak

Gereziondo mota bat baino gehiago dago, batzuk fruituak ematen ez dituztenak, gereziondo japoniarraren kasuan, eta fruituak ematen dituena.

Gingondoa edo Prunus cerasus zuhaitz bat da fruitu garratzak eta gorri argi kolorekoak. Bere jatorria Europa eta Asiako mendebaldean dago. Badira baratz handiak Iberiar penintsulatik Turkiako Anatoliara eta Eskandinaviako hegoaldetik Britainia Handira arte, merkataritzako erabiltzen direnak.

Espezieak

Azpiko zerrendan gereziondo izen arrunta duten Prunus generoko espezieak dira, baina ez dira nahitaez Cerasus azpigenerokoak:.

Prunus apetala
Prunus avium basagereziondoa
Prunus campanulata
Prunus canescens
Prunus caroliniana
Prunus cerasoides Himalaiko basagereziondoa
Prunus cerasus gingondoa
Prunus cistena
Prunus cornuta Himalaiko gereziondoa
Prunus cuthbertii
Prunus cyclamina ziklamen gereziondoa edo txinatar gereziondo loreduna
Prunus eminens
Prunus fruticosa gereziondo nanoa edo Mongoliakoa
Prunus gondouinii
Prunus ilicifolia
Prunus incisa Fuji gereziondoa
Prunus jamasakura Mendiko japoniar gereziondoa
Prunus japonica Koreako gereziondoa
Prunus laurocerasus
Prunus mume
Prunus myrtifolia
Prunus nepaulensis
Prunus nipponica
Prunus occidentalis
Prunus padus
Prunus pensylvanica
Prunus pleuradenia
Prunus serrulata Japoniar gereziondoa
Prunus speciosa (Koidz.) Ingram - Oshima cherry
Prunus ssiori Hokkaido gereziondoa
Prunus takesimensis Takeshima gereziondoa

Ikus, gainera

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Gereziondo

@@ 2. lerroa: / 2. lerroa: @@
 | name = Gereziondoa
 | image = Prunus cerasus - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-113.jpg
-| image caption = ''[[Prunus avium]]''
+| image caption = ''[[Basagereziondo|Prunus avium]]''
 | taxon = Cerasus
 | authority = ([[Philip Miller|Mill.]]) [[Wilhelm Olbers Focke|Focke]] ex [[Adolf Engler|Engl.]] & [[Karl Anton Eugen Prantl|Prantl]], 1888
@@ 14. lerroa: / 14. lerroa: @@
 == Ezaugarriak ==
-m garai izan daiteke bere bizitzan zehar. Oso zuzena da bere egituran oinarriturik, [[zur]] leuna du eta [[marroi]] kolorekoa, nahiz eta zurgin munduan gehiago balio dutenak [[gorri]]xka kolorea izan. Bere kukula zabala eta piramidala da, bestalde, bere hostoak erorkorrak, bakunak eta era bikoitzean dendatuak.
+m garai izan daiteke bere bizitzan zehar. Oso zuzena da bere egituran oinarriturik, [[zur]] leuna du eta [[arre (kolorea)|marroi]] kolorekoa, nahiz eta zurgin munduan gehiago balio dutenak [[gorri]]xka kolorea izan. Bere kukula zabala eta piramidala da, bestalde, bere hostoak erorkorrak, bakunak eta era bikoitzean dendatuak.
 === Azala ===
@@ 35. lerroa: / 35. lerroa: @@
 === Fruituak ===
 [[Fitxategi:Cherry Stella444.jpg|thumb|right|Gereziak.]]
-[[Gerezi]]a fruitu gazia da eta globo-itxurako kolore haragitsu gorria du. Geienetan binaka egoten dira.
+[[Gereziondo|Gerezia]] fruitu gazia da eta globo-itxurako kolore haragitsu gorria du. Geienetan binaka egoten dira.
 == Erabilera ==
-Gerezien txortenek, eratorri salizilikoak edukitzearen ondorioz, [[aspirina]]ren antzeko eragina dute ([[erreuma]]ren aurkakoa, [[antipiretiko]]a eta [[analgesiko]]a), eta beraz, farmaziako prestakin batzuetan [[edema]]ren, erreumaren, [[zistitis]]aren, [[sukar]]raren, [[hotzeri]]aren eta abarren aurka erabiltzen dira.
+Gerezien txortenek, eratorri salizilikoak edukitzearen ondorioz, [[azido azetilsaliziliko|aspirinaren]] antzeko eragina dute ([[erreumatismo|erreumaren]] aurkakoa, [[antipiretiko]]a eta [[analgesiko]]a), eta beraz, farmaziako prestakin batzuetan [[edema]]ren, erreumaren, [[zistitis]]aren, [[sukar]]raren, [[hotzeri]]aren eta abarren aurka erabiltzen dira.
 Gereziondoaren zura marroia da eta tonu gorrixkak ditu; gogorra, mehea eta lantzeko erraza da, eta akabera ona ahalbidetzen du. Hori dela eta, oso egokia da arozgintzarako eta altzariak nahiz estaldurak egiteko.
@@ 52. lerroa: / 52. lerroa: @@
 Azpiko zerrendan ''gereziondo'' izen arrunta duten ''[[Prunus]]'' generoko espezieak dira, baina ez dira nahitaez ''Cerasus'' azpigenerokoak:.
 * ''[[Prunus apetala]]''
-* ''[[Prunus avium]]'' basagereziondoa
+* ''[[Basagereziondo|Prunus avium]]'' basagereziondoa
 * ''[[Prunus campanulata]]''
 * ''[[Prunus canescens]]''
 * ''[[Prunus caroliniana]]''
 * ''[[Prunus cerasoides]]'' Himalaiko basagereziondoa
-* ''[[Prunus cerasus]]'' gingondoa
+* ''[[Gingondo|Prunus cerasus]]'' gingondoa
 * ''[[Prunus cistena]]''
 * ''[[Prunus cornuta]]'' Himalaiko gereziondoa
@@ 69. lerroa: / 69. lerroa: @@
 * ''[[Prunus jamasakura]]'' Mendiko japoniar gereziondoa
 * ''[[Prunus japonica]]'' Koreako gereziondoa
-* ''[[Prunus laurocerasus]]''
+* ''[[Gerezi-erramu|Prunus laurocerasus]]''
 * ''[[Prunus mume]]''
 * ''[[Prunus myrtifolia]]''
@@ 75. lerroa: / 75. lerroa: @@
 * ''[[Prunus nipponica]]''
 * ''[[Prunus occidentalis]]''
-* ''[[Prunus padus]]''
+* ''[[Otsagereziondo|Prunus padus]]''
 * ''[[Prunus pensylvanica]]''
 * ''[[Prunus pleuradenia]]''
-* ''[[Prunus serrulata]]'' Japoniar gereziondoa
+* ''[[Japoniar gereziondo|Prunus serrulata]]'' Japoniar gereziondoa
 * ''[[Prunus speciosa]]'' (Koidz.) Ingram - Oshima cherry
 * ''[[Prunus ssiori]]'' Hokkaido gereziondoa