Molukak: berrikuspenen arteko aldeak
tNo edit summary |
t Euskaltzaindiaren webguneko esteka berriak |
||
49. lerroa: | 49. lerroa: | ||
| info gehiago = |
| info gehiago = |
||
}} |
}} |
||
'''Molukak'''<ref name= Euskaltzaindia171.araua>{{Erreferentzia|url= |
'''Molukak'''<ref name= Euskaltzaindia171.araua>{{Erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0171.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data = 2012-06-29|izenburua= 171. araua: Asiako toponimia|sartze-data = 2013-02-11}}</ref> [[Indonesia]]ko uhartedia da, [[Ozeano Barea]]n dagoena, [[Sulawesi]] eta [[Timor]] uhartearen artean. 74.505 kilometro koadroko eremua du, eta 2006an 2.100.000 biztanle zituen. Hiriburua [[Ambon (Indonesia)|Ambon]] da. |
||
== Izena == |
== Izena == |
12:05, 10 abendua 2018ko berrikusketa
Molukak | |
---|---|
| |
Geografia | |
Kokapena | Hego-ekialdeko Asia |
Uharteak denera | ~1000 |
Uharte nagusiak | Halmahera, Seram, Buru, Ambon, Ternate, Tidore, Aru uharteak, Kai uharteak |
Azalera | 74.505 km² |
Punturik garaiena | Binaiya |
Politika | |
Herrialdea | Indonesia |
Probintziak | Molukak, Ipar Molukak |
Hiri populatuena | Ambon |
Gizartea | |
Biztanleria | 2.100.000 bizt. (2006) |
Dentsitatea | 28,2 |
Talde etnikoak | Nuaulu, Manusela |
Molukak[1] Indonesiako uhartedia da, Ozeano Barean dagoena, Sulawesi eta Timor uhartearen artean. 74.505 kilometro koadroko eremua du, eta 2006an 2.100.000 biztanle zituen. Hiriburua Ambon da.
Izena
Antzinatean, txinatarrek eta europarrek Espezieen uharteak izena eman zieten, espezia asko zegoelako bertan. Egungo izena arabiar merkatariek erabitzen zuten deituratik dator: Jazirat al-Muluk («Erregeen uhartea»)[2].
Geografia
Moluka uharteak hego-ekialdeko Asian daude. Mendebaldean Sulawesi dute, iparraldean Filipinetako itsasoa, Filipinak eta Ozeano Barea, ekialdean Ginea Berria, eta hegoaldean Arafura itsasoa eta Timor[3]. 1027 uharte direla jotzen da; handienak Halmahera eta Seram dira, baina biztanle dentsitate handiena Ambon eta Ternaten dago. Uharte gehienak menditsu eta oihantsuak dira; mendirik garaiena, Binaiya (3.027 m) Seramen dago. Uharte batzuk, Ternate esaterako (1721 m), itsasotik azaleratutako sumendiak dira. Klima montzoi haizeen mende dago.
Historia
Portugaldarrek esploratu zituzten Moluka uharteak 1512an. Herbehereek eskuratu zituzten XVII. mendean, eta XIX. mendearen hasieran ingelesak jabetu ziren uhartediaz, urte gutxiz izan bazen ere, ondoren berriro ere Herbehereen eskuetara igaro baitziren. Bigarren Mundu Gerraren ondoren uhartedia Indonesiaren eskuetan geratu zen, eta ordutik aurrera bertako probintzia da. 1950ean Moluka uharteen burujabetasunaren aldeko higikundea sortu zen Ambonen. 1999 eta 2002 artean, musulman eta kristauen arteko liskar latzak izan ziren[4]. 2010ean, Richter eskalaren arabera 6,1 graduko indarra hartu zuen lurrikarak astindu zuen uhartedia[5].
Banaketa administratiboa
Moluka uharteek Indonesiako probintzia bakarra osatu zuten, 1999an bitan banatu zituzten arte: Ipar Molukak (Maluku Utara) eta Molukak (Provinsi Maluku). Ipar Molukak probintzian daude, besteak beste, Ternate, Bacan, Halmahera, Morotai, Obi uharteak, Sula uharteak eta Tidore. Molukak probintziako uharte nagusiak, berriz, hauek dira: Ambon, Aru uharteak, Babar uharteak, Banda uharteak, Buru, Kai uharteak, Kisar, Leti uharteak, Seram, Tanimbar uharteak eta Wetar.
Ekonomia
Oraindik lantzen dira espezia batzuk, hala nola iltzea eta intxaur muskatua, eta baita kakaoa, kafea eta fruituak ere. Hala ere, arrantza da ekonomiaren oinarria, bereziki Halmahera eta Bacanen. Aru uharteetatik perlak esportatzen dira, eta Serametik otarrainak. Zenbait uharteetan zur baliotsuak ekoizten dira, teka eta ebanoa esate baterako.
Iruditegia
-
Ternate uhartea Halmaheratik ikusia.
-
Ambon hiria.
-
Perla-haztegia Seramen.
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2016/09/16 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ Euskaltzaindia. (2012-06-29). 171. araua: Asiako toponimia. (Noiz kontsultatua: 2013-02-11).
- ↑ Ricklefs, M.C.. (1991). A History of Modern Indonesia Since c.1300. (2. argitaraldia) Londres: MacMillan, 24 or. ISBN 0-333-57689-6..
- ↑ Moluccas. global.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2016-9-16).
- ↑ Troubled history of the Moluccas. news.bbc.co.uk (Noiz kontsultatua: 2016-9-16).
- ↑ 6,1eko lurrikara Indonesian, Moluka uharteetan. berria.eus (Noiz kontsultatua: 2016-9-16).
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Molukak |