Foilletoi: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
1. lerroa: 1. lerroa:
[[Fitxategi:Gill-Napoleon-Rocambole.jpg|derecha|thumb|250px|[[Rocambole]]ren erretratua, ''La Lune'' asteroko foilletoiaren azala (1867).]]
[[Fitxategi:Gill-Napoleon-Rocambole.jpg|derecha|thumb|250px|[[Rocambole]]ren erretratua, ''La Lune'' asteroko foilletoiaren azala (1867).]]
'''Foilletoi''' ([[frantses]]etik ''feuilleton'', ''feuillet'' hitzaren txikigarria, 'orria', liburu baten orria) [[fikzio]] [[dramatiko]] generoaren ekoizpen literarioa da. Normalean ez zuen kalitate literario handia, garrantzitsuena erraza irakurtzeko izanik. Frantziako [[erromantizismo]]arekin sortu zen eta hasiera batean emanaldietan plazaratzen eleberriak izatetik laster beste euskarrietara pasa zen, esaterako antzerkia, irratia eta zinema, gaur egun [[telesaila|telesailetara]] ere bai. Betidanik herri [[literatura genero|genero]]a izan da.<ref>http://www.wordreference.com/definicion/folletín</ref> Idazle ospetsu askok foilletoiak haien ideiak zabaltzeko erabili zuten ere bai.
'''Foilletoi''' ([[frantses]]etik ''feuilleton'', ''feuillet'' hitzaren txikigarria, 'orria', liburu baten orria) [[fikzio]] [[dramatiko]] generoaren ekoizpen literarioa da. Normalean ez zuen kalitate literario handia, garrantzitsuena erraza irakurtzeko izanik. Frantziako [[erromantizismo]]arekin sortu zen eta hasiera batean emanaldietan plazaratzen eleberriak izatetik laster beste euskarrietara pasa zen, esaterako antzerkia, irratia eta zinema, gaur egun [[telesaila|telesailetara]] ere bai. Betidanik herri [[literatura genero|generoa]] izan da.<ref>http://www.wordreference.com/definicion/folletín</ref> Idazle ospetsu askok foilletoiak haien ideiak zabaltzeko erabili zuten ere bai.


==Ezaugarriak==
== Ezaugarriak ==
*Publiko guztiei zuzenduta dago baina askotan emakumeak dira irakurle ugarienak.
* Publiko guztiei zuzenduta dago baina askotan emakumeak dira irakurle ugarienak.
*Gaiak gehiegikeriazkoak izaten dira.
* Gaiak gehiegikeriazkoak izaten dira.
*Misterioa.
* Misterioa.
*Gordintasuna, biolentzia, [[morbo]]a oso gustukoa dute.
* Gordintasuna, biolentzia, [[morbo]]a oso gustukoa dute.
*Gai sexualak: amoranteak, bahiketak, erotismoa...
* Gai sexualak: amoranteak, bahiketak, erotismoa...
*Oso narrazio [[manikeismo|manikeistak]] dira, oso pertsonaia onekin eta, halaber, beste batzuk, oso gaiztoak. Askotan oso irrealak dira: zientzialari zoroa, hiltzaile kaputxaduna...
* Oso narrazio [[manikeismo|manikeistak]] dira, oso pertsonaia onekin eta, halaber, beste batzuk, oso gaiztoak. Askotan oso irrealak dira: zientzialari zoroa, hiltzaile kaputxaduna...
*Emanaldietan ateratzearen ondorioz, sarritan, kontraesanak sortzen dira.
* Emanaldietan ateratzearen ondorioz, sarritan, kontraesanak sortzen dira.
*Pertsonaia asko definitu gabe eta ondo aurkeztu gabe gelditzen dira.
* Pertsonaia asko definitu gabe eta ondo aurkeztu gabe gelditzen dira.
*[[Exotismo]]a gustukoa dute.
* [[Exotismo]]a gustukoa dute.
*Fantasia. Ohikoa da [[hipnotismo]]aren erabilera, mintzatzen diren estatuak, erabateko [[amnesia]]... <ref>PORCEL TORRENS, Pedro: ''Clásicos en Jauja. La historia del tebeo valenciano.'' Edicions de Ponent. ISBN 84-89929-38-6. (2002), 140.or.</ref>
* Fantasia. Ohikoa da [[hipnotismo]]aren erabilera, mintzatzen diren estatuak, erabateko [[amnesia]]... <ref>PORCEL TORRENS, Pedro: ''Clásicos en Jauja. La historia del tebeo valenciano.'' Edicions de Ponent. ISBN 84-89929-38-6. (2002), 140.or.</ref>
*Amaiera tragikoak ohikoak dira. Askotan negarra eragitea bilatzen dute.
* Amaiera tragikoak ohikoak dira. Askotan negarra eragitea bilatzen dute.
*Irakurlearen fideltasuna gordetzeko kapituluen amaierak tentsioan bukatzen dira.
* Irakurlearen fideltasuna gordetzeko kapituluen amaierak tentsioan bukatzen dira.
[[Fitxategi:André Gill (autoportrait).jpg|thumb|Andre Gill-en [[autoerretratu]]a, ''La Lune'' asteroko foilletoiaren azala (1867).]]
[[Fitxategi:André Gill (autoportrait).jpg|thumb|Andre Gill-en [[autoerretratu]]a, ''La Lune'' asteroko foilletoiaren azala (1867).]]


==Historia==
== Historia ==
Generoa Frantziako Erromantizismoan sortu zen. XIX. mendean herriaren [[alfabetizazio]]a zabaldu zen eta horrek beste motatako literatura baten beharra ekarri zuen, populazio osoari zuzendutako literatura, denbora pasatzeko, merkea, diru gutxiko jendearentzat ere bai. Hasieran egunkariek emanaldietan banatutako narrazioak argitaratzeari ekin zioten, batzutan aparteko koaderno bezala eta hortik dator "filletoi" izena. Narrazio horiek egunero argitaratzen ziren eta beti suspentse beteriko bukaerak izaten zituzten, irakurleen jarraipena lortzeko. Horrelako eleberri batzuek arrakasta handia izan zuten eta, ondoren, liburu bezala argitaratu ziren.<ref>https://prezi.com/xz3qih4y8njs/la-novela-de-folletin/</ref>
Generoa Frantziako Erromantizismoan sortu zen. XIX. mendean herriaren [[alfabetizazio]]a zabaldu zen eta horrek beste motatako literatura baten beharra ekarri zuen, populazio osoari zuzendutako literatura, denbora pasatzeko, merkea, diru gutxiko jendearentzat ere bai. Hasieran egunkariek emanaldietan banatutako narrazioak argitaratzeari ekin zioten, batzutan aparteko koaderno bezala eta hortik dator "filletoi" izena. Narrazio horiek egunero argitaratzen ziren eta beti suspentse beteriko bukaerak izaten zituzten, irakurleen jarraipena lortzeko. Horrelako eleberri batzuek arrakasta handia izan zuten eta, ondoren, liburu bezala argitaratu ziren.<ref>https://prezi.com/xz3qih4y8njs/la-novela-de-folletin/</ref>


Formatu berria hasieran bi egunkarietan agertu ziren: ''[[La Presse]]'' eta ''[[Siècle]]'' nahiz eta Lehen Inperioan aurrekariak izan. Arrakastarekin batera emanaldietan eleberriak argitaratzen zituzten aldizkariak kaleratu ziren: ''[[Revue des deux mondes]]'' eta ''[[Revue de Paris]]''; horietan [[Honoré de Balzac|Balzac]], [[Eugène Sue]], [[Ponson du Terrail]], [[Paul Féval]], [[Charles-Paul de Kock]] edo [[Alexandre Dumas]] mailako idazleak agertu ziren.
Formatu berria hasieran bi egunkarietan agertu ziren: ''[[La Presse]]'' eta ''[[Siècle]]'' nahiz eta Lehen Inperioan aurrekariak izan. Arrakastarekin batera emanaldietan eleberriak argitaratzen zituzten aldizkariak kaleratu ziren: ''[[Revue des deux mondes]]'' eta ''[[Revue de Paris]]''; horietan [[Honoré de Balzac|Balzac]], [[Eugène Sue]], [[Ponson du Terrail]], [[Paul Féval]], [[Charles-Paul de Kock]] edo [[Alexandre Dumas]] mailako idazleak agertu ziren.


==Foilletoi ospetsu batzuk==
== Foilletoi ospetsu batzuk ==
Hona hemen ospetsuenetariko batzuk:
Hona hemen ospetsuenetariko batzuk:
*''[[Miserableak]]'', [[Victor Hugo]]rena.
* ''[[Miserableak]]'', [[Victor Hugo]]rena.
*''[[Hiru mosketariak]]'', [[Alexandre Dumas]]ena.
* ''[[Hiru mosketariak]]'', [[Alexandre Dumas]]ena.
*''[[Monte Cristoko kondea]]'', [[Alexandre Dumas]]ena.
* ''[[Monte Cristoko kondea]]'', [[Alexandre Dumas]]ena.
*''[[Madame Bovary]]'', [[Gustave Flaubert]]ena.
* ''[[Madame Bovary]]'', [[Gustave Flaubert]]ena.
*''[[La Comédie humaine]]'', [[Honoré de Balzac]]ena.
* ''[[La Comédie humaine]]'', [[Honoré de Balzac]]ena.
[[Fitxategi:Louis_Fran%C3%A7ais-Dant%C3%A8s_sur_son_rocher.jpg|thumb|250px|[[Monte Cristoko kondea]], [[Alexandre Dumas]].]]
[[Fitxategi:Louis_Fran%C3%A7ais-Dant%C3%A8s_sur_son_rocher.jpg|thumb|250px|[[Monte Cristoko kondea]], [[Alexandre Dumas]].]]


==Foilletoiak beste herrialdetan==
== Foilletoiak beste herrialdetan ==
Formula laster zabaldu zen eta beste herrialdetan ere horrelako eleberriak argitaratu ziren:
Formula laster zabaldu zen eta beste herrialdetan ere horrelako eleberriak argitaratu ziren:
*Erresuma Batuan: [[Robert Louis Stevenson]]ek ''Young Folks'' egunkarian ''[[The Black Arrow]]'' argitaratu zuen. [[Charles Dickens]] eta [[William Wilkie Collins]] idazleek horrelako eleberri asko plazaratu zuten.
* Erresuma Batuan: [[Robert Louis Stevenson]]ek ''Young Folks'' egunkarian ''[[The Black Arrow]]'' argitaratu zuen. [[Charles Dickens]] eta [[William Wilkie Collins]] idazleek horrelako eleberri asko plazaratu zuten.
*Italian: [[Emilio Salgari]]k [[Sandokan]]en eleberriak eta [[Carlo Collodi]]k [[Pinotxoren abenturak]] plazaratu zuten esaterako.
* Italian: [[Emilio Salgari]]k [[Sandokan]]en eleberriak eta [[Carlo Collodi]]k [[Pinotxoren abenturak]] plazaratu zuten esaterako.
*Errusian: [[Fedor Dostoievski]]k ''[[Krimena eta zigorra]]'' (Преступление и наказание) eta ''[[Karamazov anaiak]]'' (Братья Карамазовы) argitartu zituen. [[Lev Tolstoi]]k ''[[Gerra eta Bakea]]''.
* Errusian: [[Fedor Dostoievski]]k ''[[Krimena eta zigorra]]'' (Преступление и наказание) eta ''[[Karamazov anaiak]]'' (Братья Карамазовы) argitartu zituen. [[Lev Tolstoi]]k ''[[Gerra eta Bakea]]''.
*Espainian: [[Benito Pérez Galdós]], [[Luis Coloma]].
* Espainian: [[Benito Pérez Galdós]], [[Luis Coloma]].


==Erreferentziak==
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
{{erreferentzia_zerrenda}}


==Kanpo loturak==
== Kanpo loturak ==
*{{es}}:[http://lapiedradesisifo.com/2013/07/18/escritores-por-entregas-novelas-de-folletín/ Foilletoien idazleak.]
* {{es}}:[http://lapiedradesisifo.com/2013/07/18/escritores-por-entregas-novelas-de-folletín/ Foilletoien idazleak.]

[[Kategoria:Kazetaritza]]
[[Kategoria:Kazetaritza]]
[[Kategoria:Literatura terminologia]]
[[Kategoria:Literatura terminologia]]

12:41, 19 otsaila 2019ko berrikusketa

Rocamboleren erretratua, La Lune asteroko foilletoiaren azala (1867).

Foilletoi (frantsesetik feuilleton, feuillet hitzaren txikigarria, 'orria', liburu baten orria) fikzio dramatiko generoaren ekoizpen literarioa da. Normalean ez zuen kalitate literario handia, garrantzitsuena erraza irakurtzeko izanik. Frantziako erromantizismoarekin sortu zen eta hasiera batean emanaldietan plazaratzen eleberriak izatetik laster beste euskarrietara pasa zen, esaterako antzerkia, irratia eta zinema, gaur egun telesailetara ere bai. Betidanik herri generoa izan da.[1] Idazle ospetsu askok foilletoiak haien ideiak zabaltzeko erabili zuten ere bai.

Ezaugarriak

  • Publiko guztiei zuzenduta dago baina askotan emakumeak dira irakurle ugarienak.
  • Gaiak gehiegikeriazkoak izaten dira.
  • Misterioa.
  • Gordintasuna, biolentzia, morboa oso gustukoa dute.
  • Gai sexualak: amoranteak, bahiketak, erotismoa...
  • Oso narrazio manikeistak dira, oso pertsonaia onekin eta, halaber, beste batzuk, oso gaiztoak. Askotan oso irrealak dira: zientzialari zoroa, hiltzaile kaputxaduna...
  • Emanaldietan ateratzearen ondorioz, sarritan, kontraesanak sortzen dira.
  • Pertsonaia asko definitu gabe eta ondo aurkeztu gabe gelditzen dira.
  • Exotismoa gustukoa dute.
  • Fantasia. Ohikoa da hipnotismoaren erabilera, mintzatzen diren estatuak, erabateko amnesia... [2]
  • Amaiera tragikoak ohikoak dira. Askotan negarra eragitea bilatzen dute.
  • Irakurlearen fideltasuna gordetzeko kapituluen amaierak tentsioan bukatzen dira.
Andre Gill-en autoerretratua, La Lune asteroko foilletoiaren azala (1867).

Historia

Generoa Frantziako Erromantizismoan sortu zen. XIX. mendean herriaren alfabetizazioa zabaldu zen eta horrek beste motatako literatura baten beharra ekarri zuen, populazio osoari zuzendutako literatura, denbora pasatzeko, merkea, diru gutxiko jendearentzat ere bai. Hasieran egunkariek emanaldietan banatutako narrazioak argitaratzeari ekin zioten, batzutan aparteko koaderno bezala eta hortik dator "filletoi" izena. Narrazio horiek egunero argitaratzen ziren eta beti suspentse beteriko bukaerak izaten zituzten, irakurleen jarraipena lortzeko. Horrelako eleberri batzuek arrakasta handia izan zuten eta, ondoren, liburu bezala argitaratu ziren.[3]

Formatu berria hasieran bi egunkarietan agertu ziren: La Presse eta Siècle nahiz eta Lehen Inperioan aurrekariak izan. Arrakastarekin batera emanaldietan eleberriak argitaratzen zituzten aldizkariak kaleratu ziren: Revue des deux mondes eta Revue de Paris; horietan Balzac, Eugène Sue, Ponson du Terrail, Paul Féval, Charles-Paul de Kock edo Alexandre Dumas mailako idazleak agertu ziren.

Foilletoi ospetsu batzuk

Hona hemen ospetsuenetariko batzuk:

Monte Cristoko kondea, Alexandre Dumas.

Foilletoiak beste herrialdetan

Formula laster zabaldu zen eta beste herrialdetan ere horrelako eleberriak argitaratu ziren:

Erreferentziak

  1. ↑ http://www.wordreference.com/definicion/folletín
  2. ↑ PORCEL TORRENS, Pedro: Clásicos en Jauja. La historia del tebeo valenciano. Edicions de Ponent. ISBN 84-89929-38-6. (2002), 140.or.
  3. ↑ https://prezi.com/xz3qih4y8njs/la-novela-de-folletin/

Kanpo loturak

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Foilletoi&oldid=6657431"(e)tik eskuratuta