Black is Beltza (filma)

Wikipedia, Entziklopedia askea
Black is Beltza (filma)
Jatorria
Argitaratze-data2018
IzenburuaBlack is Beltza
Jatorrizko hizkuntzaeuskara
Jatorrizko herrialdeaEspainia
Ezaugarriak
Genero artistikoafilm dramatikoa
Iraupena87 minutu
Koloreakoloretakoa
Deskribapena
OinarrituaBlack is Beltza
Zuzendaritza eta gidoia
Zuzendaria(k)Fermin Muguruza
Gidoigilea(k)Harkaitz Cano
Fermin Muguruza
Eduard Sola


Ekoizpena
EkoizleaFermin Muguruza
Konpainia ekoizleaEITB
Set Màgic Audiovisual (en) Itzuli

[[Kategoria:Set Màgic Audiovisual (en) Itzuli ekoitzitako filmak]]
Bestelako lanak
MusikagileaRaül Refree
Fermin Muguruza
Argazki-zuzendariaBeñat Beitia (en) Itzuli
Fikzioa
Kontakizunaren tokiaNew York
Historia
Nominazioak
blackisbeltza.eus
IMDB: tt8512986 Filmaffinity: 316393 Allocine: 258693 Rottentomatoes: m/black_is_beltza Edit the value on Wikidata
kronologia
Black is Beltza (filma) →Black is Beltza II: Ainhoa

Black is Beltza 2018ko Fermin Muguruza irundar zinema zuzendariaren animazio filma da, izen bereko nobela grafikoan oinarritutakoa.[1]

Argumentua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oharra: Atal honek istorio osoa edo amaiera argitzen du.

1965eko urrian, New Yorkeko Bosgarren Hiribidean desfilatzeko gonbita jaso du Iruñeko San Ferminetako erraldoien konpartsak. Ezingo dute, ordea, denek desfilatu: arrazagatiko bereizkeria dela kausa, agintari estatubatuarrek erraldoi beltzen parte-hartzea debekatu egin dute.

Gertaera historiko horretatik abiatzen da Black is Beltza, erraldoi horietako bat garraiatzeko ardura zuen Manex pertsonaiaren larruan sartuta. Ezustekoz betetako bidaia luze batean murgildu, 1960eko hamarkada ulertzeko giltzarri diren hainbat gertaera bertatik bertara ezagutuz. Horren lekuko, Malcolm X-ren hilketak eragindako kale gatazkak, Warholen faktoriako giro bitxia, Black Pantherrek Kubako zerbitzu sekretuekin harilkatutako harremana, edo hippyen hastapenak, lehen musika jaialdi erraldoietako giro psikodelikoan.

Zuzendariak dio[aldatu | aldatu iturburu kodea]

« 1965 urtean New Yorken egindako argazki bat ikusi nuen: bertan Iruñeko erraldoien konpartsa, San Fermin jaietan ohikoa, agertzen zen New Yorkeko 5. etorbidean desfilatzen; eta argazki-oinean irakurtzen zen, arraza-diskriminazioa zela eta, debekatu egin zitzaiela desfilean parte hartzea bi erraldoi beltzei; berehala ohartu nintzen han istorio bat zegoela.

Gero, Kubara egin nituen bisitetako batean, ezkutuko misio baten, askotariko beste baten, kontakizunaz gozatu nuen, haren protagonistetako batek kontatuta; alegia, 1960. hamarkadako urteen amaieran Kubako Inteligentzia Dibisioko zerbitzu sekretuek nola egin zuten, Gerra Hotz betean, ezkutuko operatibo bat Kubako Iraultzak Estatu Batuetan begiko zuen eta bultzatzen zuen mugimenduetako bati (Black Panthers) laguntzeko. Kontatu zidan militante afro-amerikar bat salbatu nahi zutela, kontrainteligentziaren bidez jakin zutelako CIAk “garbitu” egingo zuela; eta Mexikotik sartu behar izan zutela, Estatu Batuetan harekin harremanetan jarri eta Kubara eraman, han errefuxiatu politikoaren statusa izan zezan, eta zein bidaldi gorabeheratsu eta harrigarria egin zuten horretarako. Garai hartan ohikoa zen desorientatze-maniobra nahasgarrietako bat izan zen, nazioartean ziharduten zerbitzu sekretuek beren susmoak berretsi ez zitzaten, hots, kubatarrak nahasturik zeudela atzerriko herrialdeetan agertzen ziren talde borrokalariekin.

New Yorkeko desfilea, Kubak zuzenduriko operazio ezkutua eta istorioak ukituriko hiriak, 1967 urtean girotuak, gure narrazioaren inguruan hasi ziren jira-biran eta dantzan, Iruñeko konpartsako erraldoiak bezala San Fermin jaietan; New York eta The Factory, Harlem eta Malcolm X-en heriotzaren ondorengo arraza-iskanbilak, Apollo aretoa eta soul-a, Muhammad Ali tximeleta gisa flotatzen zela, erleak bezala ziztaka, Kuba eta yoruba erritmoak, Mexiko eta Juan Rulfo infinitua, Los Angeles eta Tin Tan, Monterreyko festibala eta Xalbadorren bertsolari-finala, San Francisco eta Black Power, Montrealgo Expoa eta Charles de Gaulle, Algeria eta Cheikha Rimitti, Madril Francoren diktadura zitalaren pean, eta Che-ren, beti Che-ren, presentzia.

Istorio kilikagarri honek fikzioa eta errealitatea uztartzen ditu; espioitzaz, iraultzaz eta maitasunaz hitz egiten du; eta horren gainean hegaldaka Vietnam, Israelen 6 eguneko gerra, KGB, CIA eta MOSSAD, Bolivian gerrilla, mundu zabalean askapen-mugimenduak, droga psikodelikoak, sexu-askapena eta orgasmoaren iraultza, eta guztiaren gainetik, Otis Redding-en musika: Respect.

»

—Fermin Muguruza.


Ahotsak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskarazko bikoizketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gaztelaniazko bikoizketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Musika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2017ko udaberrian Raül Refree eta Fermin Muguruza Sant Andreuko (Bartzelona) Fabra i Coats Sormen Fabrikako espazio batean instalatu eta bertan filmaren musika sortu zuten. Pieza inzidentalak dira. Kantetan hainbat artistak hartu dute parte: Maika Makovski, Anari, Iseo, Yacine, Amel Zen, The Sey Sisters, Ceci Bastida (Tijuana No!), Ana Tijoux edo Manu Chao.

Soinu bandak 1960. hamarkadako abesti-zatiak ere ditu, hala nola: He was really saying something (The Velvelettes), You’re wondering now Jamaikako originala, Andy & Joey-rena (ondoren hainbat taldek bertsionatu dutena: The Specials, Amy Winehouse…) edo Errespetua, Negu Gorriak taldeak bertsionatu zuen Aretha Franklinek ereserki egin zuen Otis Reddingen Respect kanta.

Jaialdiak, izendapenak eta sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2018

  • Donostiako Zinemaldia - Euskal Herria
  • 42 Mostra São Paulo - Brasil
  • Noir In Festival Milano - Italia
  • Festival Internacional de Cine de La Habana - Kuba
  • Spanish Film Festival Edinburgh - Eskozia
  • Festival de Arte, Ruido y Reconciliación, Bogotá eta Medellín - Kolonbia

2019

  • La Película Festival, Praga - Txekiar Errepublika
  • Göteborg FF - Suedia
  • Festival de Migrations des Cultures Luxemburg - Belgika
  • FICG Guadalajara  - Mexiko
  • Splash Port de Sagunt - Valentzia - Valentziako Erkidegoa
  • Festival du Cinéma Espagnol Nantes - Bretainia
  • Rencontres Docs Baiona - Euskal Herria
  • Non Stop Barcelona - Katalunia
  • Animakom Festival Bilbo - Euskal Herria
  • Cinespejo Granada - Espainia
  • Internacional FF Stuttgart - Alemania
  • Espoo IFF - Finlandia
  • Urban Nomad FF, Taipei - Taiwan
  • Lyon BD Festival, Lyon - Frantzia
  • Zones Portuaires, Saint-Nazaire - Bretainia
  • Animadeba, Deba - Euskal Herria
  • Festival Huellas, Mont de Marsan - Okzitania
  • Festival Internacional de Cine de Gibara - Kuba
  • Sommer Nacht Film Festival: Nurenberg - Alemania
  • Festival Internacional de Cine: Monterrey - Mexiko
  • Annual Latino Film Festival: Albuquerque - AEB
  • Fantoche Festival, Baden - Suitza
  • Festival Internacional de Cine, Viña del Mar - Txile
  • Festival du Cinéma Espagnol de Toulouse - Okzitania
  • Animest Festival, Bukarest - Errumania
  • Festival du Cinéma Espagnol de Marseille - Okzitania
  • Animasivo, CDMX - Mexiko
  • La Película Festival, Bratislava - Eslovakia

Izendapenak:

  • Emile Awards Europako Animazio Sariak: musika onena
  • Gaudí Sariak: Animazio film onena
  • Europako Animazioaren Quirino Sariak: soinu diseinu onena eta soinu banda original onena
  • Monterreyko Nazioarteko Zinema Jaialdia, Mexiko: animazio film onena
  • Animest Festival: Bukarest, Errumania: animazio film onena

Sariak:

  • Europako Animazioaren Quirino Sariak: soinu diseinu onena eta soinu banda original onena
  • Monterreyko Nazioarteko Zinema Jaialdia, Mexiko: animazio film onena

DVDa + estrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Edukiak:

  • Black is Beltza filma. Euskaraz. Azpitituluak: gaztelaniaz, ingelesez, frantsesez, katalanez.
  • Beltza naiz dokumentala (97 min). Jatorrizko bertsioa. Azpitituluak: euskaraz, gaztelaniaz, ingelesez, frantsesez, italieraz.
  • Estrak:
    • Zuzendariaren argibideak (38 min).
      • Gaztelaniazko azpitituluak - zuzendariaren oharrak.
      • Ingelesezko azpitituluak - zuzendariaren oharrak.
      • Frantsesezko azpitituluak - zuzendariaren oharrak.
    • Berlinaleko trailerra.
    • Cannes trailerra.
    • Black is Beltza trailerra.
    • Beltza naiz trailerra.
    • Bàlu Art Zinemaldian.
    • Black is Beltza klipa.

Kritikak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

« Muguruzaren zinta milaka erreferentziaz beteta dago, musikariaren obsesio guztiak pilatuta, eta lisergiko bilakatzen denean lortzen ditu une goren batzuk. Musikaren bitartez ere bai. Erreferentzia ugarien entsaladan barneratuta, gozamena da eskaintza. »
Urtzi Urkizu - BERRIA
« Para combativos amantes de la animación política. 'Black is Beltza' es la película que a Spike Lee le habría encantado haber hecho. »
FOTOGRAMAS
« Apabullante artefacto transmedia y acto de pura resistencia animada, vital, histórica, sonora. »
Begoña del Teso - DIARIO VASCO


« Course-poursuite haletante à travers le monde, du Québec à Alger, en passant par La Havane, New York, Madrid et Biarritz, Black is Beltza est une petite merveille de récit historique. Soit les déambulations d’un activiste basque qui, par de curieux hasards et un sens consommé de la provocation, se retrouve au carrefour de différents militantismes, formant un vaste puzzle politique où espions, révolutionnaires, membres d’agences de renseignement et artistes engagés s’affrontent, s’allient, se trahissent, et s’aiment, pour maintenir un certain ordre mondial, ou au contraire, le dynamiter. »
Nausica Zaballos-Dey - CINÉSCRIBE


« 'Black is Beltza' es excitante y agresiva en su desarrollo, escupiendo furia, ironía y melancolía, mientras reinterpreta pedazos de historia por los que deambulan desde los Panteras Negras, hasta el Che Guevara. »
Jesús Chavarría - LA RAZÓN DE MÉXICO


« The very exciting BLACK IS BELTZA that impressed our programmers with it’s energy, beautiful mix of music and highly entertaining adventure, and stunning 2D animated visuals. »
GÖTEBORG INTERNATIONAL FILM FESTIVAL (Suedia)


« El director acierta de pleno a la hora de dotar a su protagonista de una personalidad enraizada en el ideario del Corto Maltés que una vez imaginó Hugo Pratt. Ello provoca que Manex no se limite a ser un mero testigo silente de los acontecimientos vertiginosos que transitan ante él. »
Koldo Landaluze - GARA

Komikia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Muguruza Alondegian. Arg.: Jusezam.

Fermin Muguruza musikariak, Harkaitz Cano idazleak eta Jorge Alderete marrazkilariak sortu zuten Black is Beltza komikia, ondoren filmaren oinarri izan dena.

Erakusketak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Komikia aurkeztu ondoren, hari buruzko erakusketa bat zabaldu zuten Bilboko Alondegian. Erakusketaz gain, ekitaldi sortu izan ziren Bilbon. Ondoren, erakusketak Bartzelona eta Donostia bisitatu zituen.

  • Bilboko erakusketa, Alondegia: 2014-11-13 / 2015-02-08. Erakusketan, istorio hori eraikitzeko erabili den materiala eta irudirik esanguratsuenak izan ziren. Erakusketa zegoen bitartean, hainbat jarduera izan ziren gune berean, komikia, musika, zinema, literatura edota gastronomia ardatz gisa hartuta.
  • Bartzelonako erakusketa, Arts Santa Monica: 2016-06-21 / 2016-08-26.
  • Donostiako erakusketa, San Telmo Museoa: 2018-06-15 / 2018-10-30.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ MusikaZuzenean TB # 190 : Black Is Beltza. (Noiz kontsultatua: 2023-07-27).
  2. ↑ http://www.blackisbeltza.eus/listado-casting/

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Black is Beltza webgunea: http://www.blackisbeltza.eus/
  2. Trailerra
  3. Beltza Naiz dokumentalaren trailerra
  4. Black is Beltza, musika
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Black_is_Beltza_(filma)&oldid=9347673"(e)tik eskuratuta