Blade Runner

Blade Runner
Jatorria
Argitaratze-data	1982
Izenburua	Blade Runner
Jatorrizko hizkuntza	ingelesa
Jatorrizko herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak eta Hong Kong
Banatze bidea	eskatu ahalako bideo
Ezaugarriak
Genero artistikoa	tech noir (en) , cyberpunk, thrillerra, Neo-noirra, film distopikoa, Zinema beltza, zientzia-fikziozko filma, film dramatikoa, ekintza-filma, eleberri batean oinarritutako filma eta arthouse science fiction film (en)
Iraupena	Adierazpen errorea: Hitz ezezaguna "eta"
Kolorea	koloretakoa
Deskribapena
Oinarritua	Do Androids Dream of Electric Sheep?
Honen parte da	National Film Registry (en)
Kokapena
Bilduma	New Yorkeko Arte Modernoaren Museoa
Grabazio lekua(k)	Los Angeles
Zuzendaritza eta gidoia
Zuzendaria(k)	Ridley Scott
Gidoigilea(k)	Hampton Fancher; David Webb Peoples
Antzezlea(k)
	Harrison Ford (Rick Deckard); Edward James Olmos ; Rutger Hauer (Roy Batty (en) ); Sean Young (Rachael Rosen (en) ); Daryl Hannah ; Brion James ; Joanna Cassidy ; M. Emmet Walsh ; Joe Turkel ; William Sanderson ; Morgan Paull ; James Hong ; Hy Pyke (en)
Ekoizpena
Ekoizlea	Michael Deeley; Bud Yorkin; Jerry Perenchio (en) ; Ivor Powell (en)
Konpainia ekoizlea	The Ladd Company (en) ; Tandem Productions (en) ; Warner Bros.
Ekoizle eragilea	Brian Kelly; Run Run Shaw (en)
Edizioa	Terry Rawlings (en)
Ekoizpen-diseinatzailea	Lawrence G. Paull
Bestelako lanak
Musikagilea	Vangelis
Argazki-zuzendaria	Jordan Cronenweth
Fikzioa
Kontakizunaren tokia	Los Angeles
Argumentu nagusia	Androidea eta adimen artifiziala
Historia
Jasotako sariak	Los Angeles Film Critics Association Award for Best Cinematography (en) ; BAFTA Award for Best Production Design (en) ; BAFTA Award for Best Cinematography (en) ; Hugo Award for Best Dramatic Presentation (en)
Nominazioak	Saturn Award for Best Supporting Actor (en) ; Rutger Hauer; Golden Globe Award for Best Original Score (en) ; Vangelis; BAFTA Award for Best Special Visual Effects (en) ; Douglas Trumbull, Richard Yuricich (en) , David Dryer (en) ; Saturn Award for Best Director (en) ; Ridley Scott; Saturn Award for Best Science Fiction Film (en) ; Blade Runner; Saturn Award for Best Special Effects (en) ; Douglas Trumbull, Richard Yuricich (en) ; BAFTA Award for Best Sound (en) ; BAFTA Award for Best Original Music (en) ; Vangelis; BAFTA Award for Best Editing (en) ; Terry Rawlings (en) ; BAFTA Award for Best Makeup and Hair (en) ; Marvin Westmore (en) ; Efektu berezi onenen Oscar Saria ; 55. Oscar Sariak ; Douglas Trumbull, Richard Yuricich (en) , David Dryer (en) ; Zuzendaritza artistiko onenaren Oscar Saria ; 55. Oscar Sariak ; Lawrence G. Paull, David Snyder (en) , Linda DeScenna (en)
	warnerbros.com…
kronologia

Blade Runner 1982an Ridley Scott ingeles zinema zuzendariak zuzendutako zientzia-fikziozko filma da. Philip K. Dick idazlearen Do Androids Dream of Electric Sheep? (1968) ("Amesten al dute androideek ardi elektrikoekin?") eleberrian oinarritua, nahiz eta bien arteko desberdintasunak esanguratsuak diren. Harrison Ford, Rutger Hauer, Sean Young eta Edward James Olmos aktoreek antzeztu zuten.

Bi oscarretarako proposatu zuten. Hasieran ez zuen oso kritika onik jaso, eta estreinaldian harrera apala izan bazuen ere, urteen joanean klasikoa eta kultuzko filma bilakatu da. Horren arrazoietako bat hainbat bertsio egotea da. Ziberpunk mugimenduaren aitzindarietakotzat jotzen dute.

Soinu banda ahaztezina Vangelis greziar musikagileak konposatu zuen, eta izen bereko Blade Runner doinu kitzikagarria mundu osoan oso ospetsu bilakatu zen.

2017an Blade Runner 2049 izeneko jarraipena izan zuen.

Argumentua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oharra: Atal honek istorio osoa edo amaiera argitzen du.

«	XXI. mendearen hasieran, TYRELL Korporazioak NEXUS izeneko robot mota berri bat garatu zuen, birtualki gizakiaren berdina zen izakia, ERREPLIKANTEA zeritzona. NEXUS 6 erreplikanteak indar eta bizkortasunez hobeagoak ziren, eta adimenez gutxienez eurak sortu zituzten genetika ingeniariak adina. Erreplikanteak kanpo-espazioan esklabo-langile gisa beste planeta batzuen esplorazio arriskutsuan eta kolonizazioan erabiliak izan ziren. Kanpo-espazioko kolonia bateko NEXUS 6 guda talde baten matxinada odoltsuaren ostean, Erreplikanteak Lurrean heriotz zigorpean legez kanpo jarri zituzten. Polizia Eskuadra Bereziek - BLADE RUNNER UNITATEAK - edozein Erreplikante kanpotar antzemanez gero haiek tiroz hiltzeko agindua jaso zuten. Horri ez zitzaion exekuzioa deitu. Erretiroa deitu zitzaion.	»
Hitzaurrea

2019ko azaroa, Los Angeles hiria. Rick Deckard (Harrison Ford) agente erretiratua misio bat betetzera deitu berri dute: ogibidez Blade Runner da ("Erreplikante Ehiztaria"), hots, erreplikanteak "erretiratu" egiten dituena: alegia, hil. Deckarden lankide (Morgan Paul) agentea Leon erreplikante iheslariari (Brion James) Voight-Kampff proba egiten ari zitzaion bitartean, haren tiro bat jaso eta hil egin da.

Deckard agentea Bryant buruzagiarekin (M. Emmet Walsh) elkartu eta horrek Nexus-6 modeloko erreplikanteen ihesari buruz azalpenak eman dizkio. Bryantek Deckardi haien berri eman dio: Roy Batty (Rutger Hauer) iheslarien buruzagia bide da; Leon Kowalski (Brion James) soldadu eta langilea; Zhora (Joanna Cassidy), hiltzaile gisa entrenatutako sexu langilea; eta Pris (Daryl Hannah), 'atsegin emateko oinarrizko modeloa'. Bryant buruzagiak azaldu dionez, Nexus-6 erreplikanteek lau urteko bizi-iraupen mugatua dute, haien garapen emozional ezegonkorra saihesteko. Deckardi Gaff agenteak (Edward James Olmos) erreplikanteak ekoizten dituen Tyrell Corporation lantegiraino lagundu dio, han Voight-Kampff proba Nexus-6 modeloetan nola dabilen egiaztatzeko. Bertan, Deckardek lantegiko nagusi Tyrell (Joe Turkel) eta haren idazkari eder eta gazte Rachael (Sean Young) ezagutu ditu; Deckardek Rachaeli proba egin ondoren, erreplikantea dela antzeman du. Tyrellek erreplikante esperimental horri oroimen eta sentipen oinarri bat txertatu diotela azaldu dio, gizakia dela sinets dezan.

Deckard eta Gaff agenteak Leon erreplikantearen etxebizitza miatzera joan dira;, bitartean, Roy eta Leon erreplikanteek Chew (James Hong) begigilearengana joan eta beren diseinuaren arduraduna nor den esatera behartu dute: J.F. Sebastian (William Sanderson) da. Hark erreplikanteak Tyrell nagusia topatzeko bidea erraztu die. Ondoren, Rachaelek Deckard bere apartamentuan bisitatu du, gizakia dela frogatu nahian; dena den, bere oroimenak artifizialak direla jabetutakoan, negarrez alde egin du. Pris erreplikanteak Sebastian ezagutu eta haren zintzotasunaz baliatuz, bere etxebizitzan sartzea lortu du.

Leonen etxebizitzan topatutako arrastoek Deckard agentea Taffy Lewis tabernara eraman dute, hori Zhora erreplikanteak suge irudiko tatuaian zeraman izena baita. Zhora jendez beteriko kaleetan barna Deckard agentearengandik ihes egiten saiatu da, baina Deckardek atzeman eta "erretiratu" egin du. Tiroketa horren ondoren, Gaff eta Bryant agertu eta Deckard agenteari Rachael ere "erretiratu" beharrean dagoela esan diote. Deckardek Rachael urrutira ikusi du, baina haren atzetik doala, bat-batean Leonek arma kendu eta sekulako jipoia eman dio. Rachaelek Leoni tiro egin eta Deckardi bizia salbatu dio; horrela, biak Deckarden etxera joan eta han Rachaelek bizirik jarraitzeko aukerei buruz eztabaidatu dute. Musikaz lagundutako une intimo batean, bata besteaz maitemindu egin dira.

Bitartean, Roy Sebastianen etxera iritsi eta Prisek harengan duen eragina erabiliz, Sebastianek bi erreplikanteak Tyrellengana eraman ditzan konbentzitu ditu. Tyrellen etxean direla, Royk Tyrelli bizitza luzatzeko eta bekatuak barkatzeko eskatu dio. Tyrellek Royri hau erantzun dio:

«	"Indar bikoitzarekin distiratzen duen argiak denbora erdia irauten du. Eta zuk, Roy, indar askorekin distiratu duzu ".	»
Tyrell

Tyrellek eskaerei uko egin dienez, Royk etsipenez bera eta Sebastian hil ditu. Jarraian, Deckard Sebastianen etxera bidali dute. Han, Prisek segada bat prestatu dio, baina borroka latz baten ondoren, Deckardek ozta-ozta tiro egin eta hil egin du. Roy itzuli eta Deckard etxe hartan topatu du; horrela Royk Deckardi eraikin osoan zehar jarraitu dio eta azkenean, teilatura iritsi dira. Deckard, zauriturik, aldameneko eraikinera jauzi egiten saiatu da, baina kale egin eta habe batean zintzilik geratu da. Roy jauzi batez beste eraikinera erraz iritsi da. Deckard bere mende dauka eta begietara zuzen-zuzen begiratu dio. Deckard habetik zintzilik dago, erreplikanteak hil behar duelakoan; ustekabean, Royk eskumuturretik heldu, gora igo eta bizia salbatu dio.

Roy jada fisikoki oso ahul dago (haren lau urteko bizitza amaitzear baitago): Deckarden aurrean eseri eta etorri handiz bere bizitzako une garrantzitsuak azaldu dizkio. Azkenean "Malkoak euritan" izenaz ezagutzen poemarekin amaitzen du:

«	"...Gizakiek sinestuko ez zenituzkeen gauzak ikusi ditut. Eraso ontziak sutan Oriondik haratago. Tannhäuser Atari ondoan, C-izpiek iluntasuna nola argitzen zuten ikusi dut. Une guzti horiek galdu egingo dira, malkoak... euritan... bezala. Hiltzeko garaia da".	»
Roy Batty erreplikantea.

Roy hil den unean bertan, eskuetatik uso bat askatu du: Deckardek erreplikanteari harri eta zur begiratu dio.

«	Ez dakit bizia zergatik salbatu zidan. Beharbada, azken une horietan bizitza inoiz baino maiteago zuen, ez bakarrik berea, guztiona, nirea. Nahi zuen gauza bakarra guztiok bilatzen ditugun erantzunak aurkitzea zen: nondik nator? Nora noa? Zenbat denbora geratzen zait? Nik egin nezakeen bakarra bertan eseritzea eta nola hiltzen zen ikustea zen"	»
Rick Deckard

Ondoren, Deckard etxera itzuli, Rachaelekin elkartu eta elkarrekin urruti bizitzeko asmoz ihes egin dute. Abiatzera doazen unean, Gaff agenteak eginiko origami bat topatu du: hura han izan dela eta ihesa errazten diela ulertu du. Bat-batean, haren ahotsa esaldi hau esanez entzun da:

«	"Lastima bera betirako bizi ezin izatea, baina nor bizi da betirako?".	»
Gaff agentea

Ondoren, bikoteak etxetik alde egin du.

Aktoreak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Harrison Ford: Rick Deckard agentea.
Rutger Hauer: Roy Batty erreplikantea.
Sean Young: Rachael erreplikantea.
Edward James Olmos: Gaff agentea.
Daryl Hannah: Pris erreplikantea.
Morgan Paull: Dave Holden agentea.
Brion James: Leon Kowalski erreplikantea.
M. Emmet Walsh: Bryant kapitaina.
Joe Turkel: Eldon Tyrell doktorea eta erreplikanteen diseinatzaile nagusia.
James Hong: Hannibal Chew, erreplikanteen begigilea.
William Sanderson: J.F. Sebastian, erreplikantegilea.
Joanna Cassidy: Zhora erreplikantea.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sammon, Paul M. 1996: Future Noir. The Making of Blade Runner, New York: Harper. ISBN 978-0-06-105314-6

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Blade Runner filmaren webgune ofiziala (Ingelesez)
Blade Runner filmaren IMDBko fitxa irakurgai (Ingelesez)
Blade Runner filmaren 1982ko iragarkia ikusgai. Youtube.com (Ingelesez)

Datuak: Q184843
Multimedia: Blade Runner / Q184843
Aipu famatuak: Blade Runner