Edward Jenner

Edward Jenner
Bizitza
Jaiotza	Berkeley (en) , 1749ko maiatzaren 17a
Herrialdea	Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua
Heriotza	Berkeley (en) , 1823ko urtarrilaren 26a (73 urte) (73 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: istripu zerebrobaskularra
Familia
Aita	Stephen Jenner
Ama	Sarah Head
Seme-alabak	ikusi Edward Robert Jenner (en) Catherine Fitzhardinge Jenner (en) Robert Fitzhardinge Jenner (en)
Anai-arrebak	ikusi Henry Jenner (en)
Hezkuntza
Heziketa	St George's, University of London (en) St Andrews Unibertsitatea
Hizkuntzak	ingelesa
Irakaslea(k)	John Hunter (en)
Jarduerak
Jarduerak	medikua, naturalista, biologoa eta zientzialaria
Jasotako sariak	ikusi Royal Societyko kidea  (1789) Fellow of the American Academy of Arts and Sciences Fellow of the Linnean Society of London  (1798)
Kidetza	Royal Society Suediako Zientzien Errege Akademia Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
IMDb	ch0233292

Edward Jenner (Berkeley, Gloucestershire, 1749ko maiatzaren 17a - Berkeley, 1823ko urtarrilaren 26a) sendagile ingelesa izan zen. Immunologiaren aitatzat hartzen da. Txerto bat lehen aldiz ipini zuen, baztangaren aurkakoa, hain zuzen ere.

Baztangaren aurkako txertoa

Jennerrek baztangaren kontrako txertoa 1776an aurkitu zuen. Behiak maiz jezten zituztenek baztanga zabaltzen zen aldietan ez zirela gaixotzen ikusi zuen, eta behiek errapeetan izaten dituzten zarakarretan baztangaren eragilea agian zegoela oharturik, behi-jezleak baztangaren eragilea maiz ukitu izanak gaixotasun horren kontra sendotzen zituela ondorioztatu zuen. Biztanleak gaixotasun horren kontra babesteko, zauritxo arin batzuk egin eta behien errapeetako zarakarretako isurkariz igurtzi zituen, baztangaren eragilea, ahuldurik, odolera zuzen irits zedin, eta era horretara, gaixoaldi arin baten ondoren, txerto hori egiten zitzaiona gaixotasun horri aurre egiteko prest geratzen zen.

Lehen txertoa behi errapeetako zarakarretatik egin zenez, hainbat hizkuntzatan txertoari esateko, latinezko vaccinae (behiarena) hitzetik eratorritako formak erabiltzen dira. Jennerrek asmatutako txertoaren metodoa mundu osoan zabaldu zen. An inquiry into the causes and effects of the variolae vaccinae (1798, "Baztangaren kontrako txertoaren arrazoiez eta ondorioez galdeketa") liburua idatzi zuen.

Metodo horren bidez, immunologiaren zientziaren oinarriak ezarri zituen Jennerrek. Haren txertoari esker, Europan baztanga desagertu zen. Handik urte batzuetara, Louis Pasteur frantses kimikariak (1822-1895) metodo bera erabili zuen, beste eritasun batzuen aurka.

Ikus, gainera

• Medikuntzaren historiaren kronologia.
• Historiako medikuen zerrenda.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Edward Jenner

• "Baztangaren konkista", Jenner-en historia zientzia.net-en.

Erreferentziak

• Datuak: Q40852
• Multimedia: Edward Jenner