Errumaniako zubi-burua

Errumaniako zubi-burua (polonieraz: Przedmoście rumuńskie) Poloniako hego-ekialdeko eremua zen, Errumaniarekin mugan, orain Ukrainan dagoena.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1939ko irailaren 14an, Poloniaren inbasioaren baitan (Bigarren Mundu Gerraren hasieran), Poloniako mariskala zen Edward Rydz-Śmigły komandanteak Vistularen ekialdera borrokan ziren tropa poloniar guztiei agindu zien Lviv ingurura joatea, Errumaniarekin eta Sobietar Batasunarekin zuten mugatik hurbil.

Plan alternatiboa zen, Poloniako mugak defendatzea ezinezkoa balitz garatzekoa. Ideia zen mendian negua pasatzea, bertan berrantolatzea eta mendebaldeko frontean Frantziak erasoa egiten zuenean borrokei berrekitea. Rydz-Śmigłyk iragarri zuen lur malkartsuak, ibaiek, haranek, Stryiko eta Dniesterreko bailaren muino eta zingilek Alemaniako aurrerapenaren aurkako defentsa-lerro naturalak emango zituztela. Poloniako hirugarren tropa olaturako prestatu ziren munizio-biltegi askoren egoitza ere izan zen eremu hori, eta Errumaniako Konstantzako portuarekin lotu zen, Poloniako tropak hornitzeko erabil zitekeena.

Poloniak ez zuen Polonia-Errumania aliantza aktibatu plan honen ondorioz. Polonia eta Errumania aliatuak ziren 1921etik, eta defentsa-ituna 1939. urtean zen indarrean. Hala ere, Poloniako gobernuak erabaki zuen askoz erabilgarriagoa izango zela Errumanian eta Konstantzako portu seguruarekin babes segurua izatea, eta Polonia borrokatzen jarraitzeko behar adina aliatutako merkataritza-ontzi onartu ahal izango zituela. Poloniako itsas-armada eta haren merkataritza ontziak irailaren 1a baino lehen ebakuatu ziren Baltikotik (ikus Pekin Plana); Frantziako eta Britainia Handiko portuetatik jardun behar zuten, eta hornidurak Errumaniaren bidez entregatu.

Sobietar Batasunak Polonia inbaditu zuen ekialdetik 1939ko irailaren 17ko lehen orduetan, eta hautsi egin zuen Poloniarekin ez erasotzeko ituna; frantsesek, berriz, promesak izan arren, ez zuten Alemaniaren aurkako eraso esanguratsurik egin, eta ezinezkoa zen armada poloniarrak aurre egitea egoera horretan (gutxienez, herrialdearen ekialdeko aldeetan). Egun horretako azken orduetan, Poloniako gobernuak eta goi-agintari militarreko kideek Poloniako eta Errumaniako arteko muga zeharkatu zuten, Frantziara joateko asmoz. Han, mendebaldeko indar poloniarrak sortzen ari ziren.^[1]^[2]^[3] Poloniako unitateei Polonia ebakuatzeko eta Frantzian berrantolatzeko agindu zitzaien.

120 000 tropa poloniar Errumaniako zubi-buruaren eremutik atera ziren Errumania eta Hungariarantz. Tropa horietako gehienak Poloniako Indar Armatu sortu berriei batu zitzaizkien Mendebaldean Frantzian eta Erresuma Batuan, 1939 eta 1940an. Estatu Batuak gerran sartu eta Alemaniak Sobietar Batasunari eraso egin zion arte (Bizargorri Operazioa), armada poloniarra aliatuen indar handienetako bat izan zen.

Errumaniako gobernuak Poloniako Banku Nazionalaren altxorra ere jaso zuen 1939an. Zati bat, 82.403 kilo urre zituzten 1261 kaxa zituena, Konstantzako portuko ontzi komertzial batean kargatu zen eta Europako mendebaldera eraman zen. Garraioa Errumaniako armadako itsasontziek eskoltatu zuten, Itsaso Beltzean sobietar itsaspekoak ez erasotzeko. Altxorraren bigarren zatia Errumaniako Banku Nazionalean gorde zen. 1947ko irailaren 17an itzuli zen Poloniara. Varsoviako urrearen ebakuazioaren fikziozko irudikapen bat Alan Fursten Poloniar ofiziala nobelan dago. Urrea ebakuazioa ere 1986ko Zloty Pociag/Trenul de aur (Urrezko trena) film poloniar-errumaniarraren gaia da.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Michael Alfred Peszke. The Polish Underground Army, the Western Allies, and the Failure of Strategic Unity in World War II. McFarland & Company. 2005. pp. 16, 20, 23–26.
↑ Mieczysław B. Biskupski. The History of Poland. Greenwood Publishing Group. 2000. p. 102.
↑ Gerhard L. Weinberg. A World at Arms: A Global History of World War II. Cambridge University Press. 2005. pp. 51–52.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Dariusz Baliszewski. (19 de septiembre de 2004). «Most honoru» Tygodnik Wprost.
Michael Alfred Peszke, Poloniako Lurpeko Armada, Mendebaldeko Aliatuak eta unitate estrategikoaren porrota Bigarren Mundu Gerran, McFarland & Company, 2004, ISBN 0-7864-2009-X , Google Print, or. 27–32
(Errumanieraz) Toma Virgiliu, "Agresorii în ofensivă", en România Liberă, 13 de octubre de 2007
Wojciech Wσodarkiewicz, Przedmoνe rumuρskie 1939 ; Bellona, Varsovia, 2001. ISBN 83-11-09255-9 ISBN 83-11-09255-9

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q114342

[1] Michael Alfred Peszke. The Polish Underground Army, the Western Allies, and the Failure of Strategic Unity in World War II. McFarland & Company. 2005. pp. 16, 20, 23–26.

[2] Mieczysław B. Biskupski. The History of Poland. Greenwood Publishing Group. 2000. p. 102.

[3] Gerhard L. Weinberg. A World at Arms: A Global History of World War II. Cambridge University Press. 2005. pp. 51–52.

[1]

[2]

[3]