Estro
Estroa edo araldia[1] animaliez mintzatuz, ernaltzeko grina da; grina horrek irauten duen denbora.[2]
Ugaztunen emeen kasuan, araldia sexualki harkorrak diren garaia da, hau da, arra onartzen duten unea. Etapa honetan obulazioa gertatzen da. Gertaera hau ezberdina da espezie bakoitzean, iraupena aldatzen baita.
Arretan testosterona gehitu eta dimorfismo sexuala handitu egiten da, baita oldarkortasun eta emeekiko ere.[3]
Araldia iraupenaren edo maiztasunaren arabera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Estro mota asko daude:
- Urtekoak: urtean behin gertatzen da. Espezie basati gehienek horrelako zikloak dituzte. Hori horrela da kumeen jaiotza eta eskura dagoen elikagai kantitate handieneko, klima beroeneko edo migrazio-une egokienetako garaia bat etor daitezen. Adibidez, zerbidoak, hegazti basatiak, hartzak, otsoak, fokak, etab.
- Aldizkakoak: aldian-aldian gertatzen dira. Etxeko animalietan (txakurra, katua), klima erregularreko animalietan (ia aldaezina) eta animalia sedentarioetan gertatzen da. Gizakiari dagokionez, ziklo horri hilekoaren zikloa ere esaten zaio, hilekoarekin hasten dena, eta 28 egunetik behin gertatzen dena, gutxi gorabehera.
- Iraunkorrak: araldia iraunkorra da edo, hobeto esanda, ez da existitzen. Beti dira emankorrak. Hori, batez ere, etxeko hegaztietan gertatzen da, adibidez, oiloan. Animalia horiek ia egunero arrautzak erruten dituzte (hau da, ia egunero obulatzen dute), eta, beraz, beti emankorrak dira, eta, gainera, espermatozoide-sako-gordailu bat dute beren umetokian, eta, horri esker, arraren hazia zenbait egunez kontserbatu daiteke (hori da, era berean, oilar batek bere ardurapean beti ernaldutako oilo asko izateko arrazoia). Hau, lehen esaten den bezala, ez da benetan estroa.
Araldian izandako portaera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Portaera askotarikoa da espeziearen arabera. Funtsezkoa da araldian dagoen emeak ezohiko kitzikapena izaten duela, eta ia beti eragiten diola arren portaerari. Adibidez, behiaren araldia edo oreinen orroa.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskalterm: [Hiztegi terminologikoa] [2001] eta [Albaitaritza Hiztegia] [2018]
- ↑ Euskaltzaindia. Araldi. in: Euskaltzaindiaren Hiztegia..
- ↑ Poole, Joyce. (1987ko iraila). «Rutting Behaviour in African Elephants: The Phenomenon of Musth» Behaviour 102 (3): 283–316. doi:..
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
|
Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |