Euphorbiaceae
Euphorbiaceae | |
---|---|
Sailkapen zientifikoa | |
Erreinua | Plantae |
Ordena | Malpighiales |
Familia | Euphorbiaceae |
Euphorbiaceae landare loredunen familia bat da, 300 genero eta 7.500 espezie inguru dituena. Espezie gehienak belarkarak dira, nahiz eta zuhaixka, zuhaitz eta igokari bakan batzuk ere izan, tropikoetan batez ere. Batzuk zukutsuak dira, kaktusaren itxurakoak. Askok latex narritagarria dute.
Banaketa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kosmopolita, baina espezie dibertsitate handiena tropikoetan dago, Hegoaldeko eta Hego-ekialdeko Asian eta Amerika tropikalean batez ere. Afrika tropikalean ere dibertsitate handia dago. Klima epeleko eskualde batzuetan, hala nola Mediterranear eremuan, Ekialde Hurbilean, Hegoafrikan eta AEBetako hegoaldean, ''Euphorbia'' generoko espezie ugari dago.
Azpifamiliak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ezaugarriak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hostoak gehienean txandakakoak (gutxitan aurkakoak) eta estipuladunak izaten dira. Jeneralean bakunak, baina, konposatuak izanez gero, beti palmatuak izaten dira, inoiz ez pinatuak. Estipulak batzuetan ile, arantza edo guruin bihurturik izaten ahal dira edo, espezie zukutsuetan, erabat desagertu.
Loreak sexubakarrak eta erregularrak izaten dira. Landare monoikoak edo dioikoak izan daitezke (Euphorbia generoko landareak monoikoak dira eta Mercurialis generokoak dioikoak). Espezie batzuek kaliz (5 sepalo) eta korola (5 petalo) dauzkate, baina gainerakoak monoklamideoak edo periantiogabeak dira. Lorezilak batzuetan bat eta beste batzuetan asko. Ginezeo gainekoa, sinkarpikoa[1].
Zima-erako infloreszentziak. Esne-belarrek eta hurbileko bete genero batzuek ziatio izeneko infloreszentzia izaten dute. Fruitua gehienean kutxatila erakoa izaten da.
Erabilpena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euphorbiaceae familiako espezie ugarik garrantzi ekonomiko handia daukate. Aipagarrienak manioka (Manihot esculenta), akain-belarra (Ricinus communis), kautxu zuhaitza (Hevea brasiliensis) eta Jatropha curcas dira. Poinsettia edo Pazko-lorea (Euphorbia pulcherrima)[2] eta krotona (Codiaeum variegatum)[3] oso landare apaingarri ezagunak dira. Triadica sebifera eta Euphorbia esula landare inbaditzaileak dira AEBetan.
Zenbait espezie
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Acalypha hispida -
- Acalypha rubrinervis -
- Aleurites moluccana -
- Chamaesyce canescens -
- Chrozophora tinctoria -
- Codiaeum variegatum - Kroton
- Euphorbia actinoclada (Kenya)
- Euphorbia albomarginata
- Euphorbia amygdaloides – Basoko landarea
- Euphorbia ammak (Arabia)
- Euphorbia antisyphilitica - "candeleta" (Mexiko)
- Euphorbia aphylla - tolda, "tabaiba " (Kanariak)
- Euphorbia attastoma (Brasil)
- Euphorbia atropurpurea - "tabaiba majorera" (Kanariak)
- Euphorbia balsamifera - "tabaiba goxoa" (Kanariak)
- Euphorbia cap-saintemariensis (Madagaskar)
- Euphorbia candelabrum - qwolqwal (Hegoafrika, Namibia)
- Euphorbia celastroides (Hawaii)
- Euphorbia characias –
- Euphorbia meloformis "meloi landare" (Hegoafrika)
- Manihot esculenta - tapioka, mandioka, yuca, cassava
- Mercurialis annua -
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Euphorbiaceae Euskalterm
- ↑ Argia.com. Irakurleak galdezka: Pazko lorea
- ↑ Tropikal landareak: zaindu, babestu eta maitatu.
Kanpo loturak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Euphorbiaceae |