Fentanil

Fentanil
	Irudi gehiago
Formula kimikoa	C₂₂H₂₈N₂O
SMILES kanonikoa	2D eredua
InChl	3D eredua
Aurkitzailea	Paul Janssen (en)
Ezaugarriak
Fusio-puntua	83 °C
Masa molekularra	336,220164 u
Erabilera
Konposatu aktiboa	Effentora (en) , Pecfent (en) , Fentora (en) , Abstral (en) , Ionsys (en) , Duragesic (en) , Lazanda (en) , Actiq (en) eta Subsys (en)
Tratatzen du	Min, osteoarthritis susceptibility 1 (en) , Migraina, Fibromialgia erreumatiko, artritis, complex regional pain syndrome (en) eta neuropatia
Interakzioak	isocarboxazid (en) , phenelzine (en) , procarbazine (en) , (±)-deprenyl (en) eta amiodarone (en)
Elkarrekintza	Opioid receptor delta 1 (en) , Opioid receptor kappa 1 (en) eta Opioid receptor mu 1 (en)
Haurdunaldia	Australian pregnancy category C (en) eta US pregnancy category C (en)
Rola	opioid receptor agonist (en) , Opioide, Narkotiko, Adjuvants, Anesthesia (en) eta Anesthetics, Intravenous (en)
Arriskuak
NFPA 704	1 4 0
Batezbesteko dosi hilgarria	ikusi 3,1 mg/kg ; 0,03 mg/kg ;
Eragin dezake	fentanyl toxicity (en)
Identifikatzaileak
InChlKey	PJMPHNIQZUBGLI-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	437-38-7
ChemSpider	3228
PubChem	3345
Reaxys	494484
Gmelin	119915
ChEMBL	CHEMBL596
EC zenbakia	207-113-6
ECHA	100.006.468
MeSH	D005283
RxNorm	4337
UNII	UF599785JZ
NDF-RT	N0000147049
KEGG	D00320
PDB Ligand	7V7

Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.

Fentanila nerbio sistema zentrala eta arnasketa deprimitzen dituen ekintza azkarreko opiazeoa da. Oso opiazeo gogorra da, morfina baino 80 aldiz potenteagoa.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Fentanila Paul Janssenek sintetizatu zuen 1959an eta hurrengo hamarkadan zain barneko anestesiko moduan erabiltzen hasi zen. 1990eko hamarkadaren erdialdean hasi zen erabiltzen azalean ipintzeko txaplata moduan, gaur egun oso hedatuta dagoena.

Erabilpen terapeutikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Fentanila analgesia eta anestesia orokorrean oso erabilia da. Maiz bentzodiazepinaren batekin (midazolam) konbinatuta ematen da sedazio lortzeko.

Horretaz gain, minbizi eta beste gaixotasun kroniko batzuen mina tratatzeko ere erabiltzen da. Minbiziaren mina tratatzerako orduan, ez da fentanila baino eraginkorragoa den opiazeorik ezagutzen. Horregatik, minbizia duten gaixoetan lehen aukerako sendagaia da, eta hartzeko modurik ohikoena txaplataren bidez izaten da, 72 ordutik behin.

Halaber, min akutua tratatzeko gaur egun modu berriak daude aho-mukosa edo sudurrarena zeharkatuz hartutako botiken bidez. Eragin azkarra lortzen da era hauetatik.