Grosse Koalition

Wikipedia, Entziklopedia askea
Olaf Scholz sozialdemokrata eta Angela Merkel CDUko kontserbadorea, Koalizio Handietako baterako akordioa sinatzen Alemanian 2018ko martxoan.

Grosse Koalition bat (Große Koalition alemanezko ortografian, Groko ere esaten diotelatik, euskaraz Koalizio Handia)[1] koalizio-gobernu bat da, alderdi anitzeko parlamentu-sistema batean garatzen dena, zeinean bi alderdi politiko nagusiek, ohiko alternantzia nahia eta antagonismoa gaindituz, premiaz edo interes koiunturalengatik, bat egiten duten gobernu-koalizio bat eratzeko.[2]

Termino hori orientabide ideologiko desberdinak dituzten bi alderdi nagusi dauden herrialdeetan erabili ohi da, baita parlamentuan ordezkaritza ziurtatzeko gai diren beste alderdi txiki batzuetan ere. Bi alderdi nagusiek ahaleginak egiten dituzte gehiengoaren gobernua osatu ahal izateko, eta, hori gertatzen ez bada, bi alderdi handietako bakoitza antzeko joera ideologikoa duten alderdi txikiekin koalizioan sartzen saiatzen da.

Motibazioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Batzuetan, kontrarioak diren alderdiek gobernu bateratuak osatzea komenigarritzat jo dezaketen egoerak sortzen dira.

  • Krisi nazionala, gerra edo depresioa kasu, non jendeak ohiko desberdintasun ideologikoak gaindituko dituen batasun eta egonkortasun nazionalaren beharra sentitzen duen. Krisiari aurre egiteko politikarik onena akordio zabala dela pentsatzen da. Kasu horretan, koalizio handia gerta daiteke baita alderdi batek bakarrik gobernatzeko legebiltzarreko aski eserleku dituenean ere. Horren adibide dira Lehen Mundu Gerran eta Bigarren Mundu Gerran britainiar gobernu nazionalak.
  • Alderdi batzuk (bereziki eskuin muturrekoak edo ezker muturrekoak) ez dira koalizioko bazkide gisa onargarri alderdi nagusietako batentzat, marra gorri politiko bat ezartzen zaielako. Egoera horretan, gerta liteke alderdi nagusietako ez batak ez besteak ezin izatea gehiengoa osatu. Hori gertatu zen, adibidez, Austrian, 1990eko hamarkadan: FPÖ alderdi ultraeskuindarra ez zela gobernurako partaide duintzat jotzen, eta ezin zitekeen koalizio handi bat baizik osatu gobernua bati sostengua emateko.
  • Alderdi txiki asko daude. Koalizio "normal" batek, beraz, alderdi asko behar ditu gehiengoa lortzeko. Hori izan da koalizio handiak sortzeko motiboa batzuetan Israelgo historian, non Likud-ek eta Alderdi Laboristak elkarrekin gobernatu izan zuten.
  • Leku batzuetan, gobernu-karguak ordezkari-kopuruaren arabera banatzen dira, eta arreta berezia jartzen zaio kolore politikoari. Hori Herbehereetan gertatzen da udalerri txiki askotan. Estatu mailan, Suitzaren kasua da.

Herrialde desberdinetan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alemania[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alemanian "koalizio handia" sarri agertu den kontzeptu politiko eta historikoa da. Bi alderdi handienen koalizio gobernatzaileari horrela esan izan zaio, ohikoan kristaudemokraten (CDU/CSU) eta sozialdemokraten (SPD) koalizioari. Alemaniak, historikoki, bi alderdi handienetako baten koalizio estuak bultzatu ditu FDPrekin edo Berdeekin, baina lau Grosse Koalition eratu dira maila federalean 2020 bitartean: Kiesinger kabinetea (1966 – 1969), Angela Merkelen lehen kabinetea (2005 – 2009), Merkelen hirugarren kabinetea (2018) eta Merkelen laugarren kabinetea (2018). urtetik.

Weimarko Errepublikan, koalizio handi bat izan zen, ezker, erdigune eta eskuinaldeko alderdi nagusi guztiak biltzen zituena, eta gobernu gehienen oinarria izan ziren: SPD, Zentro Katolikoko Alderdia, Alderdi Demokratiko Alemaniarra (DDP) eta Alderdi Popular Alemana (DVP). Adibideak izan ziren Stresemannen lehen eta bigarren kabineteak eta, laburragoa, Müllerren bigarren kabinetea (1928-1930).

Erresuma Batua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erresuma Batuak koalizio handiak izan ditu gobernu zentralean gerra garaietan. "Gobernu nazionala" deitzen zaie han, ingelesez: National Government.

Espainia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Espainian, "Grosse Koalition" terminoa erabili ohi da, sarri alemanez, Alderdi Popularraren (PP) eta Espainiako Alderdi Sozialistaren (PSOE) arteko gobernu hipotetikoak proposatzeko. Ez da inoiz koalizio-gobernurik eratu halakorik mailan, baina Mariano Rajoyk proposatu zuen, 2015/2016 gobernuaren prestakuntza-prozesuan.[3][4][5]

Podemos eta Sumar beren koalizioekin Espainiako Gobernuan PSOEren aliatu bilakatu izan direnetik 2020ko hamarkadan, ohikoak dira iritzi kontserbadoreak eskatzen dutenak Grosse Koaliation ustez konstituzionalista bat eskatu durenak, ezker erradikalak edo nazionalismo periferikoek ez dezaten eraginik izan Espainiaren goberngarritasunean.[6] [7]

Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskal Herrian alternantziarako joera duten indar ustez antagonikoen artean egon dira koalizioak EAEn, EAJ eta PSOEren artean EAEko Eusko Legebiltzarrean Jaurlaritzako osatzeko, eta UPN eta PSNren artean Nafarroako Foru Komunitatean. Baina ez zaie espezifikoki koalizio handi edo grosse koalition esan ohikoan.

Terminoa erabili izan da inoiz, dena den. Euskal gizarte eta politikako joera identitarioak gainditzeko, Xabier Aierdi soziologoak esan izan du "grosse koalition baten beharrean" gaudela: "Abertzaletasun guztia eta gutxienez PSOE-PSE barnebildu behar dituena."[8]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Artikulu hau, osorik edo zatiren batean, katalanezko wikipediako «Gran coalició» artikulutik itzulia izan da, 2023-12-28 data duen 32861820 bertsioa oinarritzat hartuta. Sartze-datarik ez duten erreferentziak, edo 2023-12-28 baino lehenago datatuak, jatorrizko artikulutik ekarri dira itzulpenarekin batera.
  1. ↑ (Gaztelaniaz) Grossman, Victor. (2018-01-31). «Alemania: ¿Groko o No Groko?» www.sinpermiso.info (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  2. ↑ (Ingelesez) Comparative Government and Politics: An Introduction. Vuitena edició, La Haia i Harrop, pàgina 330; citat a The Political Loop
  3. ↑ Mariano Rajoy pide una gran coalición y no descarta ofrecer ministerios a PSOE y Ciudadanos. eldiario.es 29 de desembre 2015.
  4. ↑ Rajoy insiste en la gran coalición y ofrece la vicepresidencia al PSOE. El Mundo 18 de febrer 2016.
  5. ↑ Rajoy afirma que la gran coalición con el PSOE ayudaría a "resolver" la cuestión catalana. El Periódico de Catalunya 21 de juny 2016.
  6. ↑ (Gaztelaniaz) «Por un Gobierno de gran coalición» La Voz de Galicia 2023-07-29 (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  7. ↑ (Gaztelaniaz) Méndez, Cándido. (2021-11-22). «¿'Grosse Koalition' a la española?» Vozpópuli (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).
  8. ↑ Letona, Xabier. (2010-03-28). «Euskal Kulturaren transmisioa» Larrun 141 (Noiz kontsultatua: 2024-04-22).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Grosse_Koalition&oldid=9671235"(e)tik eskuratuta