Lokomozio-aparatu

Lokomozio-aparatu
	Irudi gehiago
Xehetasunak
Honen parte	gizakiaren gorputza
Konponenteak	Giza hezurdura; muskulu-sistema
Identifikadoreak
MeSH	A02
FMA	7482
	Terminologia anatomikoa

Lokomozio-aparatua, hezur- eta gihar-sistema eta sistema muskuloeskeletikoa giza gorputza mugitzea ahalbidetzen duen aparatua da. Barneko organoak babesten ditu berak ere, eta azalak estaltzen du bera, kanpoaldetik zainduz. Estu lotuta dago nerbio-sistemarekin ere bai, eta haren bidez burutik etorritako aginduak jasotzen ditu.

Sistema hau eskeletoko hezurrek, giharrek eta artikulazioek, tendoi, kartilagoak eta bestelako ehun konjuntiboek osatzen dute^[1]. Lokomozio-aparatuaren funtzio nagusia gorputza bera mantentzea da, mugimendua baimentzen du eta organoak babesten ditu^[2]. Hezurdurak, gainera, kaltzio eta fosforo erreserbak ditu bere barnean, sistema hematopoietikoren elementu kritikoa^[3].

Lokomozio-sistema, ez da sistema independentea, hainbat aparatuk osatzen dute; gihar-aparatua eta eskeletoa dira nabarmenenak, baina nerbio-sistema parte hartzen du ere.

Organo horien guztien gaixotasunetaz arduratzen diren espezialitate medikoak traumatologia, ortopedia, neurologia, errehabilitazioa eta erreumatologia dira.

Hezurrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Hezur»

Hezurra ornodunen endoeskeletoaren zati den organo irmo, gogor eta erresistentea da. Ehun gogor eta bigunez osatuta dago. Ehun gogor nagusia hezur-ehuna da, zelulez (osteozitoak) eta zelula kanpoko osagai kaltzifikatuez osatutako ehun konektibo mota espezializatua. 206 hezur daude giza gorputzean. Hezurrek ehun konektibo fibrosozko gainazaleko estalki bat dute, periostio izenekoa, eta, gainazal artikularretan, ehun konektibo kartilaginoso batez estalita daude. Osagai bigunen barruan sartzen dira ehun konektibo mieloideak, ehun hematopoietikoa eta aposoa (koipea), hezur-muinean. Hezurrak zainak eta nerbioak ere baditu, egitura odoleztatzen eta irradiatzen dutenak, hurrenez hurren.

Hezurrek askotariko formak dituzte, eta hainbat funtzio betetzen dituzte. Bere morfologia zehazten duen barne-egitura konplexu baina oso funtzionalarekin, hezurrak arinak dira, baina oso gogorrak. Hezur-piezen multzo oso eta antolatuak hezurdura edo sistema eskeletikoa osatzen du. Pieza bakoitzak funtzio bat betetzen du, bereziki eta multzoz, artikulatuta dagoen hurbileko piezei dagokienez.

Gizakiarengan hezurrak giharrak edo garuna bezain organo garrantzitsuak dira, eta birsortzeko eta berrosatzeko gaitasun zabala dute. Hala ere, normalean hezurra egitura bizigabe gisa ikusten da, gorpuak deskonposatu ondoren eskeletoetako hezur-piezak (lehorrak eta materia organikorik gabekoak) ikusten baitira.

Hezurrek hezur-sistema osatzen dute. Euskarri edo armazoi gisa jarduten dute, eta, horregatik, mugimenduaren organo pasibotzat hartzen dira. Gorputzaren mugimenduak muskuluekin konbinatzea ahalbidetzen dute. Barne organoak babesten dituzte, hala nola burmuinak, birikak eta bihotza.

Artikulazioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Artikulazio»

Anatomian artikulazio bat gorputzeko bi hezurren arteko kontaktu-puntua da. Mota ezberdinetan sailka daitezke:

Sinartrosia. Artikulazio finkoak ere deitzen zaie, horietan ezin baita higidurarik egin. Garezurra osatzen duten hezurren artean dagoen artikulazioa da adibide bat.
Anfiartrosia. Artikulazio erdimugikorrak ere deitzen zaie. Ehun fibrokartilaginosoa dute, bi hezur-muturrak gogor lotzen dituena, baina nolabaiteko mugikortasun-maila ahalbidetuz. Artikulazio mota hori zutabearen gorputz bertebralen artean ezartzen dena da.
Diartrosia. Artikulazio mugikorrak ere deitzen zaie. Bi hezur-muturren arteko mugimendu zabalak ahalbidetzen dituzte, mugikortasuna errazten duen giltzadura-barrunbe bat dagoelako. Era berean, hainbat motatan bana daitezke. Sorbaldaren artikulazioa diartrosiaren adibide bat da.

Muskuluak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Muskulu»

Muskulua giza gorputzaren eta beste animalia batzuen kontraktu-organo bakoitza da, muskulu-ehunez osatuak. Muskuluak oso ondo lotzen dira eskeletoarekin, hainbat organo eta aparaturen egituraren parte dira. Muskuluaren unitate funtzional eta estrukturala zuntz muskularra da.

Muskulua zelula fusiformez osatutako ehuna da, hau da, organuluek dituzten mintz zelularra eta sarkoplasma, nukleo zelularra, mioglobina, aktina eta miosina izeneko zuntzez osatutako sare proteiko konplexu bat, zeinaren propietate nagusia, kontraktutasuna deiturikoa, bere luzera murriztea den estimulu kimiko edo elektriko baten pean daudenean. Proteina hauek helikoidal edo helize forma dute, eta aktibatzen direnean, batu eta biratu egiten dira, zuntzaren murrizketa eraginez. Mugimendu bakar batean zehar, talde aktina-miosinoa lotzeko eta desegiteko hainbat prozesu daude.

Lotutako gaixotasunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ (Ingelesez) «MeSH Browser» www.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2018-05-30).
↑ (Ingelesez) «Muscles - Bone, Joint, and Muscle Disorders - Merck Manuals Consumer Version» Merck Manuals Consumer Version (Noiz kontsultatua: 2018-05-30).
↑ (Ingelesez) «Merck Veterinary Manual» Merck Veterinary Manual (Noiz kontsultatua: 2018-05-30).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q726543
Multimedia: Musculoskeletal system / Q726543

[1] (Ingelesez) «MeSH Browser» www.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2018-05-30).

[2] (Ingelesez) «Muscles - Bone, Joint, and Muscle Disorders - Merck Manuals Consumer Version» Merck Manuals Consumer Version (Noiz kontsultatua: 2018-05-30).

[3] (Ingelesez) «Merck Veterinary Manual» Merck Veterinary Manual (Noiz kontsultatua: 2018-05-30).

[1]

[2]

[3]