Israelgo politika eta gobernua

Wikipedia, Entziklopedia askea
Knesset Jerusalem hirian.
Israelgo Presidentearen bulegoa 2007an.

Israel demokrazia parlamentario bat da, botere legegile, exekutibo eta judizialez osatua. Erakunde hauek ditu: lehendakaritza, Knesset (ganbera bakarreko parlamentua), gobernua (ministroen kabinetea), estatuaren kontrolatzailea eta sistema judiziala. Sistema botere-banaketaren printzipioan oinarritzen da, botere betearazlea botere legegilearen konfiantza-botoaren mende dagoenean (Knéset). Botere judizialaren independentzia legeak bermatzen du.[1]

Arabiar populazioa gutxiengo garrantzitsua da Estatua sortu zenetik, eta, teorian, Israelgo herritartasun osoa du 1952tik. Hautesleak eta hautagarriak dira, nahiz eta derrigorrezko soldadutzatik salbuetsita egon (drusoen kasuan izan ezik). Familia-eskubideak auzitegi erlijioso desberdinek administratzen dituzte (juduak, sharia, drusoak eta kristauak), eta ezkontzei eta ezkontzak deuseztatzeari buruzko eskumen esklusiboa dute. Ez dago ezkontza edo dibortzio zibilik.

Knesset[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Knesset 120 diputatuk osatzen dute, lau urtean behin sufragio unibertsal eta proportzionalaren bidez hautatuak. Parlamentuak «Israelgo presidentea» aukeratzen du (protokolozko kargua, ez-betearazlea) zazpi urteko aldi baterako, ezin da berritu, botere legegilea erabiltzen du eta exekutiboa lehen ministroaren esku uzten du.[2]

Israelgo presidentea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Izena Agintaldia
Chaim Weizmann 1948-1952
Yitzhak Ben Zvi 1952-1963
Zalman Shazar 1963-1973
Ephraim Katzir 1973-1978
Yitzhak Navon 1978-1983
Chaim Herzog 1983-1993
Ezer Weizman 1993-2000
Moshé Katsav 2000-2007
Shimon Peres 2007-2014
Reuven Rivlin 2014-2021
Isaac Herzog 2021-karguan

Lehen ministroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Israelgo Lehen Ministroak
Izena Alderdia Agintaldia
David Ben-Gurion M 1948ko maiatza - 1953ko abendua
Moshe Sharett M 1954eko urtarrila - 1955eko azaroa
David Ben-Gurion M 1955eko azaroa - 1963ko ekaina
Levi Eshkol M 1963ko ekaina - 1969ko otsaila
Yigal Allon1 M 1969ko otsaila - 1969ko maiatza
Golda Meir M 1969ko maiatza - 1974ko ekaina
Isaac Rabin M 1974ko ekaina - 1977ko ekaina
Menahem Begin L 1977ko ekaina - 1983ko iraila
Isaac Shamir L 1983ko urria - 1984ko iraila
Shimon Peres M 1984ko iraila - 1986ko urria
Isaac Shamir L 1986ko urria - 1992ko uztaila
Isaac Rabin M 1992ko uztaila - 1995eko azaroa
Shimon Peres M 1995eko azaroa - 1996ko ekaina
Benjamin Netanyahu L 1996ko ekaina - 1999ko uztaila
Ehud Barak M 1999ko uztaila - 2001eko otsaila
Ariel Sharon L febrero 2001 - 2006ko urtarrila
Ehud Olmert2 K 2006ko urtarrila - 2009ko martxoa
Benjamin Netanyahu L 2009ko martxoa - 2021eko ekaina
Naftali Bennett Y 2021eko ekaina - 2022ko uztaila
Yair Lapid YA 2022ko uztaila - 2022ko abendua
Benjamin Netanyahu L 2022ko abendua -
1 Behin-behineko Lehen Ministroa.
2 2006ko apirila arte funtzioetan egon zen; azken data honetan aukeratua izan zen.
M = Mapai. 1968tik, Alderdi Laborista.
L = Likud.
K = Kadima.
Y = Yamisa.
YA = Yesh Atid

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ https://embassies.gov.il/san-salvador/AboutIsrael/State/Pages/ESTADO-Estructura-politica.aspx
  2. ↑ https://embassies.gov.il/MFA/Spanish/Pages/EL%20ESTADO-%20Poder%20legislativo-%20la%20Knset.aspx

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Israelgo_politika_eta_gobernua&oldid=9423767"(e)tik eskuratuta