José Luis Abellán

Wikipedia, Entziklopedia askea
José Luis Abellán

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakJosé Luis Abellán García-González
JaiotzaMadril, 1933ko maiatzaren 19a
Herrialdea Espainia
HeriotzaMadril, 2023ko abenduaren 17a (90 urte)
Familia
Seme-alabak
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakidazlea, filosofia-historialaria, filosofoa eta historialaria
Enplegatzailea(k)Madrilgo Complutense Unibertsitatea
Jasotako sariak
KidetzaNorth American Academy of the Spanish Language (en) Itzuli

José Luis Abellán García-González (Madril, 1933ko maiatzaren 19a - Madril, 2023ko abenduaren 17a) idazle, saiakeragile eta irakasle espainiarra, bereziki filosofia eta ideien historialaria izan zen. Bereziki erbestean garatutako kultura aztertu zuen, tartean euskaldunena.[1] Intelektual antifrankista izan zen.[2]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

José Abellán-García eta Pérez de Camino abokatu madrildarraren semea. 14 urte bete arte Avilan bizi zen. 1947an, familia Madrilera joan zen bizitzera, eta aitak abokatu-langela bat ireki zuen. Bere bi anaiak Maria Jesus eta Javier dira. Batxilergoa Avilako Irakaskuntza Ertaineko Institutu Nazionalean eta Ramiro de Maeztu Institutuan ikasi zuen. Manuel Mindán Manero apaizak filosofia ikastera bideratu zuen. Lizentziaturaren ondoren (1957), Filosofiako doktoretza lortu zuen Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean, José Luis López Arangurenek zuzendutako Miguel de Unamuno a la luz de la psicología doktore-tesiarekin, 1960an. CSICeko Luis Vives Filosofia Institutuko bekaduna 1959 eta 1961 artean.

Abellanek harreman luzea izan zuen frankismoaren aurkako mugimenduekin ere: Complutenseko irakasle zela, lehen pertsonan bizi izan zituen 1956ko ikasleen matxinadak Sindicato Español Universitario frankistaren aurka. Mugimendu horretatik gertu zegoenez, atxilotu eta Carabanchelgo espetxean espetxeratu zuten. Epaile frankistek epaitu zuten "legez kanpoko propagandaren konplizitateagatik, omisioagatik", Mundo Obrero komunikazio komunistaren aleak edukitzeagatik, baina Pio XII.a hil ondoren indultu batengatik ezarritako zigorra betetzetik salbatu zen.[3]

Psikologian diplomatua (1961). Irakaskuntzan aritu zen Puerto Ricon, Ipar Irlandan, eta, ondoren, Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko irakasle eta Espainiako Filosofiaren Historiako katedradun izan zen, 2003an erretiroa hartuta. UNESCOren Kontseilu Exekutiboko kide izan zen (1983-1986) Espainian eta Parisen (1983-1985), Espainiaren ordezkari gisa, eta "UNESCO Espainiako Kluben Konfederazioko" presidentea. 2009ra arte, Madrilgo Ateneo Zientifiko, Literario eta Artistikoko buru izan da (2001), eta irakasle eta hizlari izan da Europako eta Amerikako unibertsitate askotan.[4][5]

Ikerketa arloak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere obra nagusia Historia crítica del pensamiento español (7 liburuki, 1979-1991) non Espainiako filosofia aztertu zuen erromatarren garaitik gaur egun arte. Erasmismo ere bere interesaren arloa izan zen. Erbesteko kulturari buruzko El exilio español de 1939 non Euskal Herriko arloan Martin Ugaldek hartu zuen parte. Egile zehatz batzuen inguruko monografikoak plazaratu zituen ere bai, besteak beste, Miguel de Unamuno, José Ortega y Gasset, María Zambrano, George Santayana, Antonio Machado, José Gaos, Eugenio Ímaz.

Obras[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Fernando de Castro. Memoria Testamentaria. El problema del catolicismo liberal. (1975). Madril: Castalia.
  • Miguel de Unamuno a la luz de la Psicología, Tecnos, Madril, 1964.
  • Ortega y Gasset en la filosofía española, Tecnos, Madril, 1966.
  • Filosofía española en América, 1936-1966, Seminario y Ediciones, Madril, 1967.
  • La cultura en España (Ensayos para un diagnóstico), Edicusa, Madril, 1971.
  • Mito y cultura, Seminario y Ediciones, Madril, 1971.
  • La idea de América. Origen y evolución, Istmo, Madril, 1972.
  • Sociología del 98, Península, Barcelona, 1974.
  • La industria cultural en España, Edicusa, Madril, 1975.
  • El erasmismo español, Gráficas El Espejo, Madril, 1976.
  • El pensamiento español. De Séneca a Zubiri, UNED, Madril, 1977 (Luis Martínez Gómezekin batera).
  • El exilio español de 1939, 6 liburuki, Taurus, Madril, 1976-78 (Obra osoaren zuzendaria eta kolaboratzailea).
  • Panorama de la filosofía española actual. Una situación escandalosa, Espasa-Calpe, Madril, 1978.
  • Historias de posguerra (narraciones), Ámbito Literario, Bartzelona, 1979.
  • Historia crítica del Pensamiento español, 7 liburuki, Espasa-Calpe, Madril, 1979-1991.
  • De la guerra civil al exilio republicano, Mezquita, Madril, 1982.
  • París o el mundo es un palacio, Anthropos, Bartzelona, 1987.
  • El pensamiento español contemporáneo y la idea de América. Antonio Monclúsekin batera koordinatutako obra, 2 liburuki, Bartzelona, 1989.
  • Visión de El Escorial. (Aproximación al mito), Madril, 1989.
  • La Escuela de Madrid. Un ensayo de filosofía, Asamblea de Madrid, Madril, 1991 (Tomás Mallorekin batera idatzita).
  • Ideas para el siglo XXI, Libertarias/Prodhufi, Madril, 1994.
  • La filosofía de "Antonio Machado", Pre-textos, Valentzia, 1995.
  • Historia del pensamiento español, Espasa-Calpe, Madril, 1996.
  • George Santayana (1863-1952), Ediciones del Orto, Madril, 1996.
  • El exilio filosófico en América. Los transterrados del 39, F. C.E., Mexiko Hiria, 1998.
  • El 98: cien años después, Aldebarán, Madril, 2000.
  • Ortega y Gasset y los orígenes de la transición democrática, Espasa-Calpe, Madril, 2000.
  • El exilio como constante y como categoría, Biblioteca Nueva, Madril, 2001.
  • José Gaos. Introducción y antología, Cultura Hispánica, Madril, 2001.
  • El “problema de España” y la cuestión militar, Dickinson, Madril, 2003.
  • El Ateneo de Madrid. Historia, Política, Cultura, Teosofía. La Librería, Madril 2006.
  • María Zambrano. Una pensadora de nuestro tiempo. Anthropos. Bartzelona 2006.
  • El Escorial. Iconos, imágenes, mito. Ediciones 98. Madril 2009.
  • El misterio. Editorial Dalya, Cádiz, 2015.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Pasamar Alzuria, Gonzalo; Peiró Martín, Ignacio (2002). «Abellán García, José Luis». Diccionario Akal de Historiadores españoles contemporáneos (1840-1980). Tres Cantos (Madril): Akal.53-55. or. ISBN 8446014890.
  2. ↑ https://www.publico.es/culturas/muere-jose-luis-abellan-historiador-filosofo-antifranquista.html
  3. ↑ https://www.publico.es/culturas/muere-jose-luis-abellan-historiador-filosofo-antifranquista.html
  4. ↑ https://www.biografiasyvidas.com/biografia/a/abellan.htm
  5. ↑ https://elpais.com/cultura/2023-12-17/muere-jose-luis-abellan-historiador-antifranquista-del-pensamiento-espanol.html

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=José_Luis_Abellán&oldid=9509230"(e)tik eskuratuta