Edukira joan

Zerrenda:Nafarroako errege-erreginak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nafarroako errege-erreginen zerrenda» orritik birbideratua)

Nafarroako errege-erreginen zerrenda honetan Iruñeko Erresumakoak (Nafarroakoaren aitzindaria) eta Nafarroako Erresumako errege-erreginak agertzen dira. Erresumaren izenaren aldaketa eta, hortaz, errege-erreginen tituluarena Antso VI.ak egin zuen 1162an.

Aritza leinuak 824 inguru Iruñeko Erresuma ezarri zuen karolingiar frankoen aurka matxinatu zuenean.

Izena Irudia Jaiotza Ezkontza(k) Heriotza
Eneko Arista
824 (inguru)–851/2
4 seme-alaba 851/2
Gartzea Eneko
851/2–882
Eneko Aristaren semea 5 seme-alaba 882
Orti I.a Garzeitz


882–905

Gartzea Enekoren semea Oria
5 seme-alaba
(905ean tronutik kenduta)


905ean, inguruko erresumen aliantzak Orti I.a Gartzeitz tronutik kendu eta leinua berria plazaratu zuen Iruñean: Semeno leinua hain zuzen ere[1]. Leinu honen erreinaldietan Iruñeko Erresuma Nafarroako Erresuma bilakatu zen.

Izena Irudia Jaiotza Ezkontza(k) Heriotza
Antso I.a Gartzeitz
905–925
Gartzea Semenez eta Dadildis Pallarskoaren semea Tota Aznar
6 seme-alaba
925eko abenduaren 11a
Resa
Semeno Gartzeitz
925–931
Gartzea Semenez eta Dadildis Pallarskoaren semea Antsa Aznarez
3 seme-alaba
931
Gartzea I.a Santxez
931–970
919
Antso I.a Gartzeitz eta Tota Aznarren semea
Andregoto Galindez
Seme 1
Teresa Leongoa
3 seme-alaba
970
51 urte
Antso II.a Gartzeitz Abarka
970–994
Antso Abarka 935 eta gero
Gartzea I.a Santxez eta Andregoto Galindezen semea
Urraka Fernandez
4 seme-alaba
994ko abendua
Gartzea II.a Santxez Ikaratia
994–1004
Antso II.a Gartzeitz Abarka eta Urraka Fernandezen semea Ximena Fernandez
981
4 seme-alaba
1004
Antso III.a Gartzeitz Nagusia
1004–1035
Antso Nagusia 985
Gartzea II.a Santxez Ikaratia eta Ximena Fernandezen semea
Munia Gaztelakoa
1010
4 seme
1035eko urriaren 18a
Gartzea III.a Santxez Naiarakoa
1035–1054
1016
Antso III.a Gartzeitz Nagusia eta Munia Gaztelakoaren semea
Estefania Foixekoa
1038
9 seme-alaba
1054ko irailaren 15a
Atapuerca
Antso IV.a Gartzeitz Peñalengoa
1054–1076
1039
Gartzea III.a Santxez Naiarakoaren eta Estefania Foixkoaren semea
Plazentzia Normandiakoa
1068
3 seme-alaba
1076ko ekainaren 4a
Peñalen

Alfontso VI.a Gaztelakoa eta Antso Ramirez bere koinatek Antso IV.a erail zutenean bigarrena, jadanik Aragoiko erregea zena, nafarren errege bilakatu eta 50 urtez aragoitarren botera jasan zuten nafarrek[2].

Izena Irudia Jaiotza Ezkontza(k) Heriotza
Antso V.a
1076–1094
Aragon 1042
Ramiro I.a Aragoikoa eta Ermesinda Foixkoaren semea
Elisabet Urgellgoa
1065
Seme 1
Felizia Roucykoa
1076
3 seme
1094ko ekainaren 4a
Huesca
48 urte
Petri I.a
1094–1104
Aragon 1068
Antso Ramirez eta Elisabet Urgellgoa
Ines Akitaniakoa
1086
2 seme-alaba
Berta Italiakoa
1097
Seme-alabarik ez
1104ko irailaren 28a
Arango harana
36 urte
Alfontso I.a Nafarroakoa
1104–1134
Aragon 1073
Antso Ramirez eta Felizia Roucykoa
Urraka Gaztelakoa
1109
Seme-alabarik ez
1134ko irailaren 8a
Huesca
61 urte

Alfontsoren heriotzak ondorengotza krisia eragin zuen Aragoiko erresuman, nafar handikiek, berriz, arin ibili eta monarkia independente berrezarri zuten Antso IV.a eraildakoaren birbiloba bati koroa emanez.

Izena Irudia Jaiotza Ezkontza(k) Heriotza
Gartzea IV.a Ramirez Berrezarlea
1134–1150
Gartzea V.a Ramirez Berrezarlea Ramiro Antso Monzongoa eta Kristina Rodriguez Diaz Vivarrekoaren semea Margarita l'Aiglekoa
1130
4 seme-alaba
Urraka Gaztela eta Leongoa
1144ko ekainaren 24a
2 seme
1150eko azaroaren 21a
Lorka
Antso VI.a Jakintsua
1150–1194
1133
Gartzea Ramirez eta Margarita l'Aiglekoaren semea
Antsa Gaztelakoa
1157ko ekainaren 2a
6 seme-alaba
1194ko ekainaren 27a
Iruñea
Antso VII.a Azkarra
1194–1234
1157
Antso VI.a Jakintsua eta Antsa Gaztelakoaren alaba
Konstantzia Tolosakoa
1195
Seme-alabarik ez
1234ko apirilaren 7a
Tutera


Sakontzeko, irakurri: «Xanpainako kondeen zerrenda»

Antso VII.a, Semeno leinuko azken erregea, hil zenean Zuria bere arrebak, nebaren erreinaldia erregeordea izandakoa, koroa jarauntsi zuen eta, beraz, Xanpainako kondea zen bere semea errege berri bilakatu zen.

Izena Irudia Jaiotza Ezkontza(k) Heriotza
Tibalt I.a Koblakaria
1234–1253
1201eko maiatzaren 30a
Troyes
Tibalt III.a Xanpainakoa eta Zuria Nafarroakoaren semea
Gertrudis Dagsburgekoa
1220
Seme-alabarik ez
Ines Beaujeukoa
1222
Alaba 1
Margarita Borboikoa
1232
6 seme-alaba
1253ko uztailaren 8a
Iruñea
52 urte
Tibalt II.a Gaztea
1253–1270
1238
Tibalt I.a Koblakaria eta Margarita Borboikoaren semea
Elisabet Frantziakoa
1255eko apirilaren 6a
Seme-alabarik ez
1270eko abenduaren 4a
Trapani
32 urte
Henrike I.a Gizena
1270–1274
1244
Tibalt I.a Koblakaria eta Margarita Borboikoaren semea
Zuria Artoiskoa
1269
2 seme-alaba
1274ko uztailaren 22a
30 urte
Joana I.a
1274–1305
1271ko urtarrilaren 14a
Bar-sur-Seine
Henrike I.a Nafarroakoa eta Zuria Artoiskoaren alaba
Filipe IV.a Frantziakoa
1284ko abuztuaren 16a
7 seme-alaba
1305eko apirilaren 4a
Vincenneseko gaztelua
34 urte


Sakontzeko, irakurri: «Frantziako errege-erreginen zerrenda»
Izena Irudia Jaiotza Ezkontza(k) Heriotza
Filipe I.a Ederra (Frantziako Filipe IV.a)
1284–1305
1268
Fontainebleau
Filipe III.a Frantziakoa eta Elisabet Aragoikoaren semea
Joana I.a Nafarroakoa
1284ko abuztuaren 16a
7 seme-alaba
1314ko azaroaren 29a
Fontainebleau
46 urte
Luis I.a Liskarzalea (Frantziako Luis X.a)
1305–1316
1289ko urriaren 4a
Paris
Filipe I.a Ederra eta Joana I.a Nafarroakoaren semea
Margarita Borgoinakoa
1305eko irailaren 21a
Alaba 1
Klementzia Hungariakoa
1315eko abuztuaren 19a
Seme 1
1316ko ekainaren 5a
Vincenneseko gaztelua
26 urte
Joanes I.a Aita hil-ondokoa (Frantziako Joanes I.a)
1316
Kapeto leinua 1316ko azaroaren 15a
Paris
Luis I.a Nafarroakoa eta Klementzia Hungariakoa
Ez zen inoiz ezkondu 1316ko azaroaren 20a
Paris
5 egun
Filipe II.a Luzea (Frantziako Filipe V.a)
1316–1322
Kapeto leinua 1292
Lyon
Filipe I.a Ederra eta Joana I.a Nafarroakoaren semea
Joana Borgoinakoa
1307
7 seme-alaba
1322ko urtarrilaren 3a
Longchamp
29 urte
Karlos I.a Ederra (Frantziako Karlos IV.a)
1322–1328
Kapeto leinua 1294ko ekainaren 19a
Clermont
Filipe I.a Ederra eta Joana I.a Nafarroakoaren semea
Zuria Borgoinakoa
1307
2 seme-alaba
Maria Luxenburgokoa
1322
2 seme-alaba
1328ko otsailaren 1a
Vincenneseko gaztelua
34 urte
Joana II.a
1328–1349
Kapeto leinua 1312ko urtarrilaren 28a
Charenton-le-Pont
Luis I.a Nafarroakoa eta Margarita Borgoinakoaren alaba
Filipe III.a Nafarroakoa
8 seme-alaba
1349ko urriaren 6a
Charenton-le-Pont
37 urte


Sakontzeko, irakurri: «Evreux-ko kondeen zerrenda»
Izena Irudia Jaiotza Ezkontza(k) Heriotza
Filipe III.a Noblea
1328–1343
Evreux leinua 1306ko martxoaren 27a
Luis I.a Evreuxkoa eta Margaret Artoiskoaren semea
Joana II.a Nafarroakoa
8 seme-alaba
1343ko irailaren 16a
Jerez de la Frontera
37 urte
Karlos II.a Gaiztoa
1349–1387
Evreux leinua 1332ko urriaren 10a
Évreux
Filipe III.a Nafarroakoa eta Joana II.a Nafarroakoaren semea
Joana Frantziakoa
7 seme-alaba
1387ko urtarrilaren 1a
Iruñea
54 urte
Karlos III.a Noblea
1387–1425
Evreux leinua 22 July 1361
Nantes
Karlos II.a Nafarroakoa eta Joana Frantziakoaren semea
Leonor Gaztelakoa
1375eko maiatzaren 27a
8 seme-alaba
1425eko irailaren 8a
Erriberri
64 urte
Zuria I.a
1425–1441
Fitxategi:Blanca I de Navarra.jpg 1385
Gaztela
Karlos III.a Nafarroakoa eta Leonor Gaztelakoaren alaba
Martin I.a Siziliakoa
1402ko abenduaren 26a
Seme-alabarik ez
Joanes II.a Aragoikoa
1420ko ekainaren 10a
4 seme-alaba
1441ko apirilaren 1a
Santa María la Real de Nieva
56 urte


Izena Irudia Jaiotza Ezkontza(k) Heriotza
Joanes II.a
1425–1479 (de facto)
1425-1441 (de jure)
Trastamara leinua 1397ko ekainaren 29a
Medina del Campo
Fernando I.a Aragoikoa eta Leonor Alburquerquekoa
Zuria I.a Nafarroakoa
1419ko azaroaren 6a
4 seme-alaba
Joana Enrikez
2 seme-alaba
1479ko urtarrilaren 20a
Bartzelona
81 urte
Leonor I.a
1479
Trastamara leinua 1425eko otsailaren 2a
Erriberri
Joanes II.a Aragoikoa eta Zuria I.a Nafarroakoaren alaba
Gaston IV.a Foixkoa
11 seme-alaba
1479ko otsailaren 12a
Tutera
54 urte
Joanes II.aren aurkako erregenahiak, 1441–1464

Joanes II.a Aragoikoak emaztea hil ondoren beretzat mantendu zuen Nafarroako koroa, baina bere semea eta alaba nagusia erregenahi eta monarkak de jure izan ziren[3].

Izena Irudia Jaiotza Ezkontza(k) Heriotza
Karlos IV.a
1441–1461
Trastamara leinua 1421eko maiatzaren 29a
Peñafiel
Joanes II.a Aragoikoa eta Zuria I.a Nafarroakoaren semea
Ines Clevesekoa
Seme-alabarik ez
1461eko irailaren 23a
Bartzelona
40 urte
Zuria II.a
1461–1464
Trastamara leinua 1424
Erriberri
Joanes II.a Aragoikoa eta Zuria I.a Nafarroakoaren alaba
Henrike IV.a Gaztelakoa
Seme-alabarik ez
1464ko abenduaren 2a
Ortheze
40 urte


Sakontzeko, irakurri: «Foixko kondeen zerrenda»
Izena Irudia Jaiotza Ezkontza(k) Heriotza
Frantzisko I.a Febus
1479–1483
Fitxategi:Francisco I de Navarra.jpg 1467ko apirilaren 12a
Gaston I.a, Vianako printzea eta Maddalen Frantziakoaren semea
Ez zen inoiz ezkondu 1483ko otsailaren 12a
Paue
16 urte
Katalina I.a
1483–1517
Foix leinua 1468
Gaston I.a, Vianako printzea eta Maddalen Frantziakoaren alaba
Joanes III.a Nafarroakoa
13 seme-alaba
1517ko otsailaren 12a
Mendi-Marzana
49 urte


1512an Fernando II.a Aragoikoak erresuma konkistatu zuen, Nafarroa Garaia Aragoiko koroapean kokatuz. Hori zela eta Aragoi eta Espainiako erregeek de facto erresumaren gehiena zuzendu zuten. Nafarroako erregeek Nafarroa Beherera ihes egin eta seigarren merindadean bere erresuma mantendu zuten[4][5].

Izena Irudia Jaiotza Ezkontza(k) Heriotza
Joanes III.a
1484–1516
Albreteko leinua 1469
Alain I.a Albretekoa eta Frantziska Châtillongoa
Katalina I.a Nafarroakoa
13 seme-alaba
1516ko ekainaren 14a
Paue
47 urte
Henrike II.a Zangotzakoa
1517–1555
Albreteko leinua 1503ko apirilaren 18a
Zangoza
Joanes III.a Nafarroakoa eta Katalina I.a Nafarroakoaren semea
Margarita Angulemakoa
1526
2 seme-alaba
1555eko maiatzaren 25a
Hagetmau
52 urte
Joana III.a
1555–1572
Albreteko leinua 1528ko urtarrilaren 7a
Saint-Germain-en-Laye
Henrike II.a Nafarroakoa eta Margarita Angulemakoaren alaba
Antonio I.a Nafarroakoa
1548ko urriaren 20a
5 seme-alaba
1572ko ekainaren 9a
Paris
44 urte


1572–1789 Kapeto leinuaren berrezarpena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Izena Irudia Jaiotza Ezkontza(k) Heriotza
Antonio I.a
1555-1562
Borboi leinua 22 April 1518
La Fère, Pikardia
Karlos I.a Vendômekoa eta Frantziska Alençongoaren semea
Joana III.a Nafarroakoa
1548ko urriaren 20a
5 seme-alaba
1562ko azaroaren 17a
Les Andelys, Eure
44 urte
Henrike III.a (Frantziako Henrike IV.a)
1572–1610
Borboi leinua 1553ko apirilaren 1a
Paue
Antonio I.a Nafarroakoa eta Joana III.a Nafarroakoaren semea
Maria Medici
1600eko abenduaren 16a
6 seme-alaba
1610eko maiatzaren 14a
Paris
57 urte
Luis II.a Zuzena
1610–1643
Borboi leinua 1601eko irailaren 27a
Fontainebleauko jauregia
Henrike III.a Nafarroakoa eta Maria Mediciren semea
Ana Austriakoa
1615eko azaroaren 24a
6 seme-alaba
1643ko maiatzaren 14a
Paris
41 urte
Luis III.a Handia (Frantziako Luis XIV.a)
1643-1715
Borboi leinua 1638ko irailaren 5a
Saint-Germain-en-Laye
Luis II.a Zuzena eta Ana Austriakoaren semea
Maria Teresa Austriakoa
1660eko ekainaren 9a
6 seme-alaba
1715eko irailaren 1a
Versailles
76 urte
Luis IV.a Maitatua (Frantziako Luis XV.a)
1715–1774
Borboi leinua 1710eko otsailaren 15a
Versaillesko jauregia
Luis Dofin Handia eta Maria Adelaida Savoiakoaren semea
Maria Leszczyńska
1725eko irailaren 5a
10 seme-alaba
1774ko maiatzaren 10a
Versaillesko jauregia
64 urte
Luis V.a Ongilea (Frantziako Luis XVI.a)
1774–1789
Borboi leinua 1754ko abuztuaren 23a
Versaillesko jauregia
Luis Dofina eta Maria Josefa Saxoniakoaren semea
Marie Antoinette
1770eko maiatzaren 16a
4 seme-alaba
1793ko urtarrilaren 21a
Concorde plaza, Paris
38 urte

Henrike III.a Henrike IV.a Frantziakoa bilakatu zenean koroak Frantziakoarekin bat egin zuen. Hala ere erresuma biak ez zituzten uztartu 1620ko urriaren 20an Luis II.ak "Frantziako koroari Nafarroa, Bearno, Andorra eta Donezanen batze agiria"[7] plazaratu zuen arte. Luis XIV.a Frantziakoak (Nafarroako III.ak), Luis XV.a Frantziakoak (Nafarroako IV.ak), eta Luis XVI. Frantziakoak (Nafarroako V.ak) Nafarroako erregea titulua 1791 arte erabiltzen jarraitu zuten[8].

Izena Irudia Jaiotza Ezkontza(k) Heriotza
Luis Desiratua (Frantziako Luis XVIII.a)
1814-1824
Borboi leinua 1755eko azaroaren 17a
Versaillesko jauregia
Luis Dofina eta Maria Josefa Saxoniakoaren semea
Maria Josefina Savoiakoa
1771eko apirilaren 16a
Seme-alabarik ez
1824ko irailaren 16a
Louvre jauregia
68 urte
Karlos IV.a Artoiskoa (Frantziako Karlos X.a)
1824–1830
Borboi leinua 1757ko urriaren 9a
Versaillesko jauregia
Luis Dofina eta Maria Josefa Saxoniakoaren semea
Maria Teresa Savoiakoa
1773ko azaroaren 16a
4 seme-alaba
1836ko azaroaren 6a
Gorizia
79 urte

"Nafarroako erregea" titulua berriro 1814 eta 1830 arteko Borboien berrezarpenean erabiltzen jarraitu zuten. Geroago Henrike Artoiskoa bilakatu zen erregenahi berria, eta bere jarraitzaileek ere Nafarroako errege bezala izenpetu zuten nafar erresumako ondare eskubideen jaraunsle bezala.

Borboi erregenahi karlistek ere titulua aldarrikatu zuten, baina Espainiako koroak duen beste tituluekin batera.

Egungo erregenahiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. Sánchez Albornoz, Claudio. (1959). Problemas de la historia Navarra del siglo IX. 20 Vianako Printze Erakundea, 5-62 or..
  2. Lema Pueyo, José Ángel. (2008). Alfonso I el Batallador, rey de Aragón y Pamplona (1104-1134). Xixon: Trea, 32-33 or. ISBN 978-84-9704-399-1..
  3. Ramírez Vaquero, Eloísa. (1990). Juan II, Leonor y Gastón de Foix, Francisco Febo. in: Reyes de Navarra. XVII Iruñea:: Mintzoa ISBN 84-85891-24-4..
  4. Serrano Izko, Bixente. (2006). Nafarroa. Historiaren hariak. Iruñea: Euskara Kultur Elkargoa ISBN 84-932845-9-9..
  5. Esarte Muniain, Pedro. (2001). Navarra, 1512-1530. Iruñea: Pamiela ISBN 84-7681-340-6..
  6. (Gaztelaniaz) «Nuevos elementos de la Historia universal, sagrada y profana, de la esfera, y geographia : con un breve compendio de la historia de España y Francia / sacados de los que escrivio en frances el Padre Claudio Buffier ... por otro de la misma Compañia... - BVMC.Labs» Laboratorio de la Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).
  7. (Frantsesez) Frantziako koroari Nafarroaren batze agiria
  8. Zirakzadeh, Cyrus Ernesto. A rebellious people: Basques, protests, and politics. Reno: University of Nevada Press, 27 or. ISBN 0-87417-220-9..
  9. Alizia Borboi Parmakoaren eskela
  10. The Royal House of Bourbon-Two Sicilies
  11. Normas de sucesión a la titularidad del Reino de Navarra y árbol genealógico comentado. Nafarroako Errege Etxearen Seneskalia, 7 or..
  12. http://www.nabarralde.com/es/nabarmena/8228-nabarra-estado-soberano-ironias-del-destino-desde-1936-la-corona-navarra-y-la-corona-espanola-estan-separadas
  13. Ardisson, Thierry. (1986). Louis XX. Contre-enquête sur la monarchie. Olivier Orban ISBN 2-85565-334-7..

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]