Mary Gawthorpe

Wikipedia, Entziklopedia askea
Mary Gawthorpe

(1908)
Bizitza
JaiotzaLeeds, 1881eko urtarrilaren 12a
Herrialdea Erresuma Batua
 Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua
HeriotzaNew York, 1973ko martxoaren 12a (92 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakingelesa
galesa
Jarduerak
Jarduerakkazetaria, sufragettea eta sindikalista
KidetzaEmakumeen Batasun Sozial eta Politikoa
National Union of Women's Suffrage Societies (en) Itzuli
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa Independent Labour Party (en) Itzuli

Mary Gawthorpe (Leeds, Erresuma Batua, 1881eko urtarrilaren 12a - New York, 1973ko martxoaren 12a) sufragista, sozialista, sindikalista eta kazetari britainiarra zen.[1] Leeds hirian (Erresuma Batua) gauzatu zuen bere aktibismoagatik, hainbat aldiz kartzelaratu zuten, eta bortizki jo zuten, 1909an Winston Churchill ematen ari zen hitzaldi bat eteteagatik. Horren ondorioz, barne-zauri larri asko izan zituen. 1910ean, eraso bortitza jasan zuen, halaber, manifestazio batean, non hauteskunde-mahai bat atxikitzen zuen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mary Eleanor Gawthorpen gurasoak Annie Eliza Mountain Gawthorpe (jostuna) eta John Gawthorpe (larrugilea) ziren. Bigarren mailako ikasketak egin zituen Buslingthorpen, eta, gero, irakasle gisa trebatu zen, 13 urte zituenetik. Irakasle bihurtu zen Leedseko mutil-eskola batean. Maistra-ziurtagiria lortu zuen 1902an, eta, 1904an, titulua lortu zuen. Mugimendu sozialistarekin bat egin zuen, Irakasleen Batasun Nazionalaren tokiko atala osatuz, eta Leedseko Alderdi Laborista Independentearen ataleko lehendakariordea bihurtu zen, 1906an.[2]

Emakumeen sufragioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oso goiz hasi zen emakumeen sufragioa lortzeko militatzen. 1905ean, Mary Gawthorpe National Union of Women's Suffrage Societies (NUWSS) elkartean sartu zen. 1906tik aurrera, irakaskuntza utzi eta lanaldi osoan lan egin zuen Leedseko Women's Social and Political Union erakundearen antolatzaile gisa. 1907an, Sylvia Pankhurst eta Alice Hawkins kanpainan izan ziren Leedsen. Ordutik aurrera, emakume militanteek WSPUren presentzia bat ezarri zuten Leicesterren.

Geroago, Mary Gawthorpe Christabel Pankhurstekin joan zen Galesera. Samuel Evansek antolatutako bilera batean, Parlamentuan ordezkari galiar izateko hautatu behar zutenean, hautetsia interpelatu zuen, bere hizkuntzan, galeseraz, emakumeen boto-eskubideari buruzko galderak eginez.[3] Samuel Evansek estututa utzi zuen batzarra, eta, harrezkero, bere lagunek ez zioten Mary Gawthorperi buruz hitz egin. Harrezkero, ez zuen parte hartu nahi izan boto-eskubideari buruzko eztabaidetan Komunen Ganberan.

National Women's Social & Political Unionen eskuorria, The Women's Library collection.

1906ko urrian, Mary Gawthorpe atxilotu egin zuten, Komunen Ganberan egindako manifestazio batean. Bi hilabeteko kartzela-zigorra ezarri zioten, eta Hollowayko kartzelan (Londres) espetxeratu zuten. Gose-greba egin zuen, baina ez zuten bortxaz elikatu. Askatu ondoren, 1907ko otsailean berriro atxilotu zuten; atxiloketan bortizki jo zuten, eta ez zioten baimendu epaimahaiaren aurrean agertzeko. Kasua hurrengo hilabetean artxibatu zen. 1907ko udaberrian, aire zabaleko bilera antolatu zuen Rutllandeko hauteskunde-kanpaina partzialean. Jendeari mintzatzen ari zela, jaurtigai batek buruan jo zuen, eta militantea konorterik gabe geratu zen. Hurrengo egunean, jarraigoan bere lekua hartu zuen berriro, "benetako sufragio haustezin gisa". Gertaera hark heroi bilakarazi zuen.

Hilabete batzuk geroago, 1907ko azaroan, Dora Marsden eta Rona Robinsonekin batera atxilotu zuten Manchesterreko Unibertsitatean, Birminghamen kartzelaratutako emakumeei buruzko Lord Morley-ren hitzaldi batean. Hiru emakumeak bileratik kanpo kaleratuta, poliziak bortizki atxilotu zituen. Mary Gawthorpek estatu mailako ekitaldietan ere hitz egin zuen, hala nola Hyde Parken, 1908ko ekainaren 21ean egindako bileran: 200.000 pertsona baino gehiago bertaratu ziren. 1909an, barne-zauri larrien biktima izan zen berriro, Winston Churchill ekitaldi publiko batean txistukatu ondoren.[4]

1910eko urtarrilean, Southporteko boto-kontaketaren egunean, Mary Gawthorpek eta Dora Marsden eta Mabel Capper kideek eraso bortitza jasan zuten bozketa-aretoaren sarreran agertu zirenean.[5] Otsailean, hiru sufragistek hiru gizonen aurkako salaketak aurkeztu zituzten erasoengatik. Magistratuek karguak ezetsi zituzten.

Argitalpen-jarduerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Dora Marsden eta Mary Gawthorpe The Freewoman astekari feminista erradikalaren editore bihurtu ziren, eta hainbat gai jorratzen zituena, hala nola emakumeen soldatapeko lana, etxeko lanak, amatasuna, emakumeen sufragioaren mugimendua eta literatura.[6] Haren ospea eta eragina sexualitateari, moraltasunari eta ezkontzari buruzko eztabaida zintzoen argitalpenean oinarritzen ziren. Autoreak gizonezkoen homosexualitatearekiko tolerantziaren alde agertzen ziren.

Hala ere, osasun-arazoak eta Dora Marsdenekin desadostasunak zituela eta, Mary Gawthorpek uko egin zien bere koeditore-eginkizunei. Bere azken argitalpena 1912ko martxoaren 7koa da.[7] Une hartan, Women's Social and Political Union-en barruko ekintza militante guztiak bertan behera utzi zituen.[8]

Blue plaque, Mary Gawthorperi eskainitako plaka, sufragistaren etxeko fatxadan, Warrel's Mount-en (Bramley).

Estatu Batuetako bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Estatu Batuetara joan zen 1916ko urtarrilean, eta jardun sozialistari eta sufragistari ekin zion berriro, eta, geroago, mugimendu sindikalari, eta Amalgamated Clothing Workers Unioneko funtzionario bihurtu zen. Farmer-Labor Party sortzen parte hartu zuen, baita Parley P. Christensenen hauteskunde-kanpainan ere, alderdi horretako hautagaia 1920ko AEBko lehendakaritza-hauteskundeetan. 1921ean ezkondu eta bizitza publikotik alde egin zuen, 1933an Ingalaterran egindako egonaldi batean izan ezik: orduan berriro jarri zen harremanetan sufragistekin. Mary Gawthorpek Up Hill to Holloway argitaratu zuen, 1962an: Hollowayko espetxean 1906an egon zela gogorarazten duen kontakizun biografikoa da. 1973ko martxoaren 12an hil zen.

Ondorengotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mary Gawthorper izena eta argazkia Londresko Parliament Squaren instalatutako Millicent Fawcetten estatuaren oinarrian dauden emakumeen sufragioaren aldeko beste 58 emakumerekin lotzen dira. Estatua hori 2018ko maiatzean ezagutarazi zen.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Guide to the Mary E. Gawthorpe Papers TAM 275. ..
  2. ↑ (Ingelesez) «Mary E. Gawthorpe Papers: NYU Special Collections Finding Aids» findingaids.library.nyu.edu (Noiz kontsultatua: 2024-03-05).
  3. ↑ Cardiff University. (1872-1927). «Politics, suffrage and the labour movement: Radical and reforming periodicals for and by women» Cardiff University.
  4. ↑ British History: Women's Suffrage, Mary Gawthorpe. ..
  5. ↑ «Southport Polling Day Scene» Manchester Guardian 15 février 1910.
  6. ↑ Mary Gawthorpe © Orlando Project. ..
  7. ↑ Modernist Journals Project. ..
  8. ↑ (Ingelesez) «Mary E. Gawthorpe: An Introduction (Krista Cowman)» www.gale.com (Noiz kontsultatua: 2024-03-05).

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • (en) Sandra Stanley Holton, « Gawthorpe, Mary Eleanor (1881–1973) », dans Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004 (linean irakurri)
  • Sandra Stanley Houlton, Suffrage days : Stories from the Women's Suffrage Movement, Routledge, 1996, 336 or. (ISBN 0-415-10941-8).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Mary_Gawthorpe&oldid=9674225"(e)tik eskuratuta