Rosa May Billinghurst

Wikipedia, Entziklopedia askea
Rosa May Billinghurst

Bizitza
JaiotzaLewisham (en) Itzuli, 1875eko maiatzaren 31
Herrialdea Erresuma Batua
 Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua  1927ko apirilaren 12a)
HeriotzaTwickenham (en) Itzuli, 1953ko uztailaren 29a (78 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakpolitikaria, sufragista eta sufragettea
KidetzaEmakumeen Batasun Sozial eta Politikoa

Rosa May Billinghurst (Lewisham, Londres, 1875eko maiatzaren 31 - Twickenham, 1953ko uztailaren 29a) Emakumeen eskubideen aldeko sufragista eta militantea zen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gaztaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rosa May 1875ean jaio zen, Lewishamen, Londresen. Henry Farncombe Billinghurst eta Rosa Ann Brinsmeaden bederatzi seme-alabetako bigarrena zen.[1] Bere ama pianoak egiten zituen familia batetik zetorren, eta aita bankaria zen.[2] Haurtzaroan poliomielitisak jota, ezin zuen oinez ibili burdinazko ortesiak, makuluak edo triziklo aldatuak lagunduta baizik.[2] Gizarte-langile bihurtu zen Grewicheko (Londres) auzoko ospitale batean.[3] Sunday school (en) batean irakasten zuen, eta Band of Hope (en) haurrei laguntzeko mugimenduarekin bat egin zuen.

Politika eta konpromiso feminista[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Billinghurst, Women's Liberal Association elkarteko kidea, 1907an Emmeline Pankhurstek sortutako Women's Social and Political Union (WSPU) delakoarekin elkartu zen. 1908an, Frantziako bi ekintzaile hartu zituen bere etxean, besteak beste, Madeleine Pelletier, eta National Union of Women's Suffrage Societies erakunde sufragistak antolatutako Royal Albert Hallerako martxan parte hartu zuen, emakumeen boto-eskubidearen alde militatzeko. WSPUren kanpainan parte hartu zuen Haggerstoneko hauteskunde partzialetan, Hackneyko Londresko barrutian. 1910ean, WSPUren adar bat sortu eta zuzendu zuen Greenwich-en.

Rosa May Billinghurst manifestazioan.

Gurpil-aulki bihurtutako trizikloari esker, hainbat agerralditan parte hartu zuen, hala nola 1910eko Black Fridayn. Polizia manifestazioetatik baztertzen saiatu zen, gurpilak besaulkitik desmuntatuz edo pneumatikoak zulatuz, eta, azkenean, atxilotu egin zuten, kausa feminista defendatzeko haren egoskorkeria ikusirik.[2] Hainbat sufragista-erakunderen boikot-dei bati erantzunez 1911ko zentsua ukatu zuten sufragisten artean egon izanaz susmagarri izan zen.[4] 1911ko azaroko manifestazioaren ondoren, Parliament Squaren, Billinghurst bost egunez kartzelaratu zuten polizien lana oztopatzeagatik. 1912ko martxoan, Janie Allanekin lankidetzan aritu zen WSPUk antolatutako kristal-hausteko kanpaina prestatzen. Ekintza hartan, Rosa Mayk harriak gorde zituen bere belaunen gainean ezarritako estalkiaren azpian. Hilabete batez Henrietta Streeteko leiho bat hausteagatik lan bortxatuak egitera kondenatu zuten, eta Hollowayko kartzelan egon zen.[5] Postontziak (pillar box arson) erretzeaz susmagarri, zortzi hilabeteko kartzela-zigorra ezarri zioten 1913an.[5] Kartzelaldian, preso gehienen lagun egin zen; besteak beste, Alice Stewart Kerrena, zeinari gutun bat bidali zion haren alabaren bidez askatu zutenean.[2] Helburu hori lortzeko, ekintzaileak gose-greba hasi zuen, bortxaz elikatu zuten, eta, azkenik, bi aste geroago, osasun-arrazoiengatik askatu zuten, Barne Gaietarako Estatuko idazkariaren aginduz.[3] Gose-greba hura, haren balioak eta konpromisoa saritzeko, Hunger Strike Medal bat eman zioten.

Sendatu ondoren, Rosa May Billinghurstek bere jarduera militanteekin jarraitu zuen. 1913an, Emily Davison aktibistaren hileta-gorteiatzearekin bat egin zuen. Hurrengo urtean, manifestazio batean, Buckingham jauregiko burdin hesietan kateatu zen. May Billinghurstek Christabel Pankhursten alde egin zuen 1918ko hauteskunde orokor britainiarretan. Ondoren, Women's Freedom League-rekin (WSPUko militante ohiek sortua) eta Edith How-Martynek sortutako Suffragette Fellowship-arekin bat egin zuen. 1918an Parlamentuak Emakumearen Kalifikaziorako Legearen bidez 21 urtetik gorako emakumeei botoa emateko eskubidea eman ondoren, militatzeari utzi zion.

Emmeline Pankhursten hiletetan izan zen, eta omenaldia egin zion, 1930ean, Emmeline and Christabel Pankhurst Memorial (en) memorialaren inaugurazio-ekitaldian.[2]

Familia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1911n, Rosa May gurasoekin bizi zen, Lewishameko 7 Oakhurst Road helbidean.

Ondoan zegoen Minikoi etxean bizi zen, Sunburyn (Surrey), Beth, adopziozko bere alabarekin, zeinak hainbat liburu idazten zituen amarekin zituen harremanak deskribatzeko. 1914tik aurrera, Alfred John Billinghurst anaia artistarekin bizi izan zen.[6][1]

Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rosa May Billinghurst 1953ko uztailaren 29an hil zen, Twickenhameko ospitalean, eta bere gorpua zientziari eman zion.[1]

Omenaldiak eta goraipamenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Haren izena eta erretratua, bai eta emakumeen boto-eskubidearen alde egin zuten beste 58 emakumeenak ere, Statue of Milicent Fawcett (en) Estatuaren oinarrian ageri dira. Estatua hori 2018an inauguratu zuten Parliament Squaren, Londresen.[7][8][9]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c Billinghurst, (Rosa) May (1875–1953), suffragette.  doi:10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-63834...
  2. ↑ a b c d e May Billinghurst. ..
  3. ↑ a b The Suffragettes » Rosa May Billinghurst. ..
  4. ↑ Liddington, Jill; Crawford, Elizabeth. (2011-03-01). «‘Women do not count, neither shall they be counted’: Suffrage, Citizenship and the Battle for the 1911 Census» History Workshop Journal 71 (1): 98–127.  doi:10.1093/hwj/dbq064. ISSN 1363-3554...
  5. ↑ a b Archives, The National. (2017-12-22). The National Archives - Rosa May Billinghurst: suffragette, campaigner, ‘cripple’. ..
  6. ↑ Alfred John Billinghurst (1880-1965), The Thames at Westminster, c. 1920 | Septembre Nrw Works. ..
  7. ↑ Historic statue of suffragist leader Millicent Fawcett unveiled in Parliament Square. ..
  8. ↑ Topping, Alexandra. (2018-04-24). «First statue of a woman in Parliament Square unveiled» The Guardian ISSN 0261-3077...
  9. ↑ Millicent Fawcett statue unveiling: the women and men whose names will be on the plinth. ..

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • « [Rosa] May Billinghurst (1975-1953) », dans Elizabeth Crawford, Women's Suffrage Movement. A Reference Guide 1866-1928, Routledge, 2001 ISBN 9780415239264, or. 53-54.
  • (en) Iris Dove, Yours in the cause : a brief account of suffragettes in Lewisham, Greenwich and Woolwich, Lewisham Library Service and Greenwich Libraries, 1988, 21 or. ISBN 978-0-901637-56-7
  • (en) Fran Abrams, Freedom’s Cause : Lives of the Suffragettes, Profile Books, 2003, 283 p. ISBN 978-1-86197-425-9
  • (Gaztelaniaz) Tejera, P. (2018) Reinas de la carretera: Pioneras del manillar y del volante, Madrid. Ediciones Casiopea ISBN 9788494848216 (paperean) ISBN 9788494848223 (digitalean)

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Rosa May Billinghurst-en artxiboak Londresko Ekonomia eta Politika Zientzien Eskolako Emakumeen Liburutegian gordetzen dira.
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
femmes
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Rosa_May_Billinghurst&oldid=9661155"(e)tik eskuratuta