Glukosa

D-Glukosa

Names
Preferred IUPAC name D-Glucose
Systematic IUPAC name (2R,3S,4R,5R)-2,3,4,5,6-Pentahydroxyhexanal
Other names Odolaren azukrea Destrosa Artoaren azukrea D-Glukosa Mahatsaren azukrea
Identifikadoreak
Laburdurak	Glc
CAS zenbakia	50-99-7 Y
PubChem	5793
ChemSpider	5589 Y
UNII	5SL0G7R0OK Y
EC zenbakia	200-075-1
KEGG	C00031 N
MeSH	Glucose
ChEBI	CHEBI:4167 Y
ChEMBL	CHEMBL1222250 Y
RTECS zbka.	LZ6600000
ATC kodea	B05CX01,V04CA02, V06DC01
Beilstein Erreferentzia	1281604
Gmelin Erreferentzia	83256
3DMet	B04623
SMILES OC[C@H]1OC(O)[C@H](O)[C@@H](O)[C@@H]1O C([C@@H]1[C@H]([C@@H]([C@H]([C@H](O1)O)O)O)O)O
InChI InChI=1S/C6H12O6/c7-1-2-3(8)4(9)5(10)6(11)12-2/h2-11H,1H2/t2-,3-,4+,5-,6?/m1/s1 Y Key: WQZGKKKJIJFFOK-GASJEMHNSA-N Y
Propietateak
Formula molekularra	C6H12O6
Masa molarra	180.16 g mol−1
Masa zehatza	180.063388
Itxura	Hauts zuria
Dentsitatea	1.54 g/cm3
Fusio puntua	α-D-glukosa: 146 °C (295 °F; 419 K) β-D-glukosa: 150 °C (302 °F; 423 K)
Disolbagarritasuna uretan	909 g/1 L (25 °C (77 °F))
Termokimika
Formazio entalpia estandarra ΔfHo298	−1271 kJ/mol
Errekuntza entalpia estandarra ΔcHo298	−2805 kJ/mol
Entropia molar Estandar So298	209.2 J K−1 mol−1
Bero-ahalmen espezifiko, C	218.6 J K−1 mol−1
Arriskuak
MSDS	ICSC 0865
EU Indizea	Ez dago
NFPA 704	1 0 0
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa). Txantiloi:Xmark verify (what is YTxantiloi:Xmark ?) Infobox references

Glukosa (C₆H₁₂O₆) formula duen gluzidoa da, "mahatsaren azukrea" izenarekin ere ezagutzen dena. Fruta askotan dago, eta eginkizun garrantzitsua betetzen du landare zein animalien metabolismoan. Gizakiaren odolean eta gibelean agertzen da, odoleko kontzentrazio normala 0,8-1,1 gramo litroko izanik.

Formula kimikoa

Glukosa hexosa bat da, 6 atomo karbono duen gluzidoa, alegia. Fruktosaren formula bera du, baina egitura kimiko desberdina (glukosa aldosa baita, eta fruktosa zetosa bat).

Eskuineko irudian glukosaren formula lineala ikus daiteke. Ur-disoluzioan, berriz, hexosa guztiek egituraz aldatzen dute, molekula bereko aldehido eta alkoholaren arteko erreakzioa dela eta. Horrela, molekula barnean hemiazetal bat sortzen da, eta molekulak egitura ziklikoa hartzen du. Haworthen formularen bitartez marrazten dira egitura zikliko hauek.

Funtzioak

Glukosa erreserba energetiko garrantzitsua da, animalietan glukogeno moduan eta landareetan almidoi moduan metatzen dena. Zelularen energia-iturri nagusia da, bere katabolismoan izaki bizidunek behar duten energia askatzen baita.

Bakterioetatik gizakiarengana glukosaren bide katabolikoak oso antzekoak dira, bizidun guztien jatorri bera agerian uzten duena.

Metabolismoa

Glukosaren oxidazio osoa arnasketa aerobikoaren bitartez gauzatzen da. Arnasketaren ekuazioa honako hau da:

C₆ H₁₂ O₆ + 6O₂ → 6CO₂ + 6H₂O + energia (ATP)

Arnasketa aerobikoa hiru etapatan osatzen da: glukolisia, Krebs zikloa eta arnas katea.

Landareen fotosintesiak, aldiz, glukosa sortzen du molekula inorganikoak eta argi-energia erabiliz:

6 CO₂ + 12 H₂O + argia → C₆H₁₂O₆ + 6 O₂ + 6 H₂O

Glizemia

Glizemiak (edo, gaztelaniaren eraginez, gluzemia) glukosak odolean duen kontzentrazioa adierazten du. Glizemia maila normala 0,8 eta 1,1 gr/litroko artekoa da. Gibelak eta areak kontrolatzen dute maila hori. Glukosa glukogeno moduan metatzen da gibelean, eta glizemia maila asko jaisten denean hormona batek (glukagoiak) glukogenoa glukosa bihurtzen du, odolera pasatuz. Aitzitik, gluzemia handia bada pankreak sortzen duen beste hormona batek (intsulinak) glukosa maila jaisten du. Intsulina-gabeziak diabetesa eragiten du, hipergluzemia agertuz.

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Glukosa