Lankide:Joxan Garaialde/Angurri
Garrantzi ekonomiko eta kulturala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nutrizio propietateak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Energia | 127 kJ (30 kcal) |
|---|---|
| Bitaminak | Kopurua %EB† |
| A bitamina ekib. | 4% 28 μg |
| B6 bitamina | 3% 0.045 mg |
| C bitamina | 10% 8.1 mg |
| Gatz mineralak | Kopurua %EB† |
| Zink | 1% 0.1 mg |
| |
| †Ehunekoak AEBko heldu batentzako eguneroko gomendio dietetikoak hartuta kalkulatu dira. | |
Fruituak % 6 inguru azukre eta % 90 ura ditu pisuan. C bitaminaren iturri ona da, beste fruta asko bezala.
Zitrulina aminoazidoa Citrullus lanatus fruitutik atera eta aztertu zen lehen aldiz[1]. Citrullus lanatus fruituak zitrulina kopuru handia dauka, eta, hainbat kilogramo kontsumitu ondoren, odol-plasman kontzentrazio handia neurtu izan da. Hori zitrulinemiarekin edo urearen zikloko beste nahaste batzuekin nahas daiteke[2]. Fruituaren azala, normalean berdeak edo zuriak, jangarriak dira, eta, batzuetan, barazki gisa jaten dira[3]. Fruitua apur bat diuretikoa da[4], eta karotenoideak ditu kantitate handietan[5]. Haragi gorriko barietatea likopeno iturri esanguratsua da, 100 gramoko 4.532 µg eskaintzen ditu[6].
Medikuntza tradizionalean erabilerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mexikoko hainbat tokitan eta bere medikuntza tradizional enpirikoaren arabera, Citrullus lanatus fruituak sendagai gisa erabiltzeko egokia egiten duten hainbat propietate ditu. Pueblan, malaria tratatzeko gomendatzen da, eta, Sonoran, erreuma, idorreria, giltzurrunetako arazoak, hezueria eta gernu-aparatuko nahasteak.
Michoacanen, erredurak sendatzeko, kanpotik aplikatutako fruitu xerra erabiltzen da, eta, Oaxacan, elgorriaren tratamenduan erabiltzen da. Hala ere, ez dago ebidentzia zientifikorik sandiak baldintza horiek sendatzen dituenik, eta pertsonen hobekuntza arreta orokorrari eta gaixotasunaren historia naturalari egotzi liteke[7]. XX. mendean Mexikoko Medikuntza Institutu Nazionalak antiblenorrea eta diuretiko gisa izendatzen du. Maximino Martinezek giltzurruneko gaixotasunentzako eta malariaren aurkako gisa aipatu du.
Farmakologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hazietan, kukurbitazina terpenoidea detektatu da.
Sinbologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Fruitu hori ikono nazionala bihurtu da Mexikon, Mexikoko banderaren 3 koloreak ordenatuta dituelako. Mexikoko banderaren diseinurako, Guerrero eta Iturbide sandia xerraren koloreetan inspiratu zirela uste da[8]. Inspirazio objektu ere suposatu zuen herrialdeko margolarientzat, hala nola Frida Kahlo, Diego Rivera eta Rufino Tamayorentzat[8][9][10]. [[Kategoria:1916. urtean deskribatutako landareak]] [[Kategoria:Sendabelarrak]] [[Kategoria:Erreferentzia behar duten adierazpenak dauzkaten artikuluak]]
- ↑ Wada, M.. (1930). «Über Citrullin, eine neue Aminosäure im Presssaft der Wassermelone, Citrullus vulgaris Schrad.» Biochem. Zeit. 224: 420..
- ↑ H. Mandel, N. Levy, S. Izkovitch, S. H. Korman. (2005). «Elevated plasma citrulline and arginine due to consumption of Citrullus vulgaris (watermelon)» Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft 28 (4): 467–472. doi:. PMID 15902549..
- ↑ Watermelon Rind Stir-Fry. .
- ↑ The Associated Press. (3 de julio de 2008). CBC News - Health - Watermelon the real passion fruit?. CBC.
- ↑ HowStuffWorks "Health Benefits of Watermelon". HowStuffWorks.
- ↑ Nutrient data for 09326, Watermelon, raw. USDA.
- ↑ En Medicina tradicional mexicana. .
- ↑ a b Secretaría de Agricultura y Desarrollo Rural. (15 de septiembre de 2016). Sandía, ¡fruta de colores mexicanos!. .
- ↑ Secretaría de Agricultura y Desarrollo Rural. (25 de julio de 2020). Sandía, una rebanada de sabor. .
- ↑ Sandía, símbolo de identidad cultural en méxico.. .