Maria von Linden

Maria von Linden
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Schloss Burgberg (en) , 1869ko uztailaren 18a
Herrialdea	Württembergeko Erresuma  1918) Weimarko Errepublika  1935)
Heriotza	Schaan, 1936ko abuztuaren 25a (67 urte)
Hobiratze lekua	Cemetery of Schaan (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: pneumonia
Hezkuntza
Heziketa	Dillmann-Gymnasium Stuttgart (en)
Hizkuntzak	alemana
Jarduerak
Jarduerak	bakteriologoa, zoologoa, unibertsitateko irakaslea eta parasitologist (en)
Lantokia(k)	Bonn
Enplegatzailea(k)	Bonngo Unibertsitatea
Kidetza	Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia

Maria von Linden (Schloss Burgberg, Heidenheim, Württemberg, Alemania, 1869ko uztailaren 18a - Schaan, Liechtenstein, 1936ko abuztuaren 25a) Von Linden kondeen leinu aristokratiko zaharrekoa zen bakteriologo eta zoologo alemaniar bat izan zen. Hala ere, borrokatu egin behar izan zuen unibertsitatean leku bat lortzeko eta titulua eta doktoretza lortzeko, emakumea zelako. Bi aldiz irabazi zuen Frantziako Zientzien Akademiaren "Da Gama Machado" saria, krisaliden eta beldarren metabolismoari buruzko ikerketengatik. Gainera, tuberkulosiaren eta birikei lotutako beste gaixotasun batzuen kausak eta sintomak ikertu zituen. Patente bat jaso zuen kobreak tuberkulosirako terapia bat eman zezakeela jakin zuelako.

Biografia

Karrera

Burgbergeko gaztelu familiarrean jaio zen, Heidenheim an der Brenz-etik gertu (Württemberg). Naturarekiko harreman estuan eta bere amaren irakaspenen gidaritzapean hazi zen, landare, animalia eta fosilen zalea baitzen.

Burgbergeko familiaren gaztelua, Maria jaio eta hazi zen lekua

Bere oinarrizko prestakuntza bertako maisu batengandik eta Suitzako institutrizengandik jaso zuen, eta ondoren, Karlsruheko emakume barnetegi batera eraman zuten (Victoria Pensionat, 1883-1887), bere maila sozialeko neska gazte batentzat egokia zela uste zuten hezkuntza propioa jasotzeko helburuarekin. Maria fisikan eta matematikan nabarmendu zen, izaera errebeldeaz gain, gizon baten izaerarekin alderatzen baitzuten. Berarentzat espero ziren familia-planen aurka agertu zen (ezkontza hitzartua, adibidez), eta natur zientzietan eta unibertsitateko karrera batean bete-betean aritzea erabaki zuen. Txikitatik erakutsi zuen interes handia historia naturaleko gaiekiko, eta horrek talka egiten zuen aitaren borondatearekin, hark unibertsitatean natur zientziak ikastea nahi baitzuen. Hala ere, XIX. mendearen amaieran, emakumeek ezin zuten Badengo Dukerri Handian edo Württembergeko Erresuman ikasi. Baina lehenik eta behin, unibertsitatean sartzeko kalifikazioa lortu behar zuen, Karlsruheren "Victoria Pensionat" delakoak ezin ziolako Abitur titulua helarazi, hau da, Alemanian, Lituanian eta Estonian bere bigarren hezkuntzaren amaieran azken azterketak gainditzen dituzten ikasleei emandako titulua. Bigarren hezkuntzako eskola batean sartzen saiatu zen, baina ez zegoen emakume bat onartzeko prozesurik. Beraz, etxean bere ezagutzak modu independentean garatzen jardun zuen, batez ere latinez eta natur zientzietan. Horretarako, Zuricheko Politeknikoaren onarpen-betekizunetan oinarritu zen, gaur egungo ETH Zurichen aitzindaria. Aldi berean, artikulu zientifikoak argitaratzen zituen aldizkari espezializatuetan. Bere saiakera "Hürbeko kareharri indonesiarra" (Die Indusienkalke der Hürbe) interes handiz hartu zuten 1890ean eta Tübingengo Friedrich August Quenstedt geologoarekin harremanetan jartzeko aukera eman zion.

1988an, Tubingengo Unibertsitatean onartua izateko kudeaketa luze eta nekezak hasi zituen, bere osaba aitona Joseph Freiherr von Lindenen, Württembergeko ministro nagusi ohiaren laguntzarekin. Azkenik, Abitur azterketarako onarpena lortu zuen kanpoko ikasle bezala Stuttgarteko Realgymnasiumean (Dillmann-Gymnasium gaur egun), 1891n gainditu zuena. Helburu hori lortzeko borrokan ari zela, 1890ean, bere lehen aurkikuntza geologikoa egin zuen: kreta-aztarnategi bat Hüber ibaian (Suabia), Karlsruheko Geologia Elkartean irakurri zena. Gainera, ondorengo hiru urteetan, beste sei opuskulu argitaratu zituen tokiko prentsan, batez ere entomologian zentratuta (tximeletak eta sitsak). 1892an, Tubingan, unibertsitatera joan zen lehen emakumea izan zen, baina oraindik modu ez ofizialean. Bertan, matematika, fisika, kimika, zoologia, botanika, anatomia eta histologiako klaseak jaso zituen. Mathilde Weber feministaren laguntza izan zuen. 1895ean, "cum laude" lizentziatu zen itsas barraskiloen maskorren bilakaerari buruzko lan batekin. Hurrengo urtean, natur zientzietako doktoregoa lortu zuen, eta, hala, bi titulu horiek jaso zituen lehen emakume alemaniarra izan zen.

von Linden lankideekin Tubingako Institutu Zoologikoan

Graduatu ondoren, Lindenek lehenik Halleko Institutu Zoologikoko laguntzailearen ordezkari gisa lan egin zuen. 1897an, Theodor Eimer biologo lamarckiarraren laguntzailea izaten hasi zen Tubingako Zoologia Institutuan. Lan horretan aritu zen 1898ra arte, eta gastropodoen morfogenesia ikertu zuen. Eimerren heriotzaren ondoren, 1899an, laguntzaile postu batera aldatu zen Hubert Ludwig irakaslearekin Bonneko Unibertsitateko Anatomia Zoologiko eta Konparatuko Institutuan. Bertan, Maria von Lindenek bere doako ikerketa egiteko aukera eman zion giro bat aurkitu zuen, eta haren aitorpen zientifikoa espero zuen. Bere ikerketa, hasieran, tuberkulosiari aurre egiteko hainbat ikuspegitan zentratu zen. Egin zuenean, kobrearen efektu antiseptikoa aurkitu zuen, eta industria farmazeutikorako erabili ahal izatea lortu zuen. Paul Hartmannekin batera, Heidenheimen, patente bat garatu zuen kobrea zuen apositu material baterako, efektu germizida eragiten zuena. Ikerketa bakteriologiko eta parasitologikoez gain, zoologiaren arloan ikertzen jarraitu zuen. 1900. urtean, Frantziako Zientzien Akademiak "Da Gama Machado Saria" eman zion, "Tximeleten koloreak eta kausak" lanarengatik.

1906an, Bonneko Unibertsitateko Medikuntza Fakultateko Institutu Anatomikora joan zen laguntzaile gisa, eta urte horretan eskatu zuen biologia konparatuan gaitzeko baimena. Bi urte igaro ziren Prusiako Hezkuntza Ministroak 1908an doktoretza osteko kalifikazio eskaerari uko egin zion arte. Habilitazioa ukatu zitzaionez, ez zitzaion ikastaro independenterik egiten utzi, eta, beraz, higieneari buruzko hitzaldien ondoren erakustaldiak egitera eta animalien parasitoak ezagutzeko, zaintzeko eta hazteko ariketak egitera mugatu behar izan zuen. Lizentziari uko egin bazioten ere, gizonezko lankideek lorpen akademikoak aitortu zizkioten. Dittmar Finkler irakasleak eskatuta, 1908an Bonneko Unibertsitateko Higiene Institutuan sortu berri zen sail parasitologikoaren zuzendaritza eman zitzaion, eta 1910eko apirilaren 30ean Kultura Ministroak "Irakasle" titulua eman zion. Maria von Linden izan zen katedran lan egin zuen lehen emakumea Alemanian, nahiz eta tituluak ez zekarren irakaskuntza-lizentziarik.

Urte batzuk lehenago, 1908an, Bonnen Higieneko Unibertsitate Institutua sortu eta zuzendu zuen. Bertan, gaixotasun parasitarioak aztertu zituen eta kobrezko gatzetan oinarritutako tratamendu antiseptiko bat garatu zuen, tuberkulosiari ere aplika dakiokeena. Lan horren ondorioz, 1920ko hamarkadaren amaieran apositu antiseptikoak eta zaurietarako jostura esterilak sortzeko prozesu bat sortu zen.

Maria von Linden-en 1913ko irailaren 9ko patentea, kobre-gatzen erabilerari buruzkoa.

1914an Rostockeko Unibertsitateko sail bakteriologikoaren erabilera eskaini ziotenean, ukatu egin zen, gaikuntza eskaini arren, Bonneko Unibertsitatean itxaropenak zituelako, baina ez ziren bete. Denbora luzez, Mariaren soldatak espero baino askoz beherago egon ziren, eta 1920ra arte, hala eskatuta, ez zuen soldata igoera nabarmenik izan. Horrek bizitza modu independentean ateratzeko aukera eman zion. 1921ean laborategiko buru izendatu zuten azkenean, baina 1928an laguntzaile erregular gisa sailkatu zuten, eta horrek finantza-egoera txarra esan nahi zuen. Bere lorpen akademikoak onartu arren, ez zen irakasle gisa onartu. Emakume izanik, von Lindenek ez zuen inoiz lortu bere kalifikazio akademikoetarako postu egokirik. Parasitologia Departamentua independentea izan dadin egindako ahaleginek ez zuten helburu hori lortu. Higiene Institututik banandu eta laborategi parasitologiko independente gisa jarraitu bazuen ere, ez zuten inoiz unibertsitate-institutu independente gisa onartu. Areago, 1920ko hamarkadaren amaieran argi geratu zen independentzia hori ere Maria von Lindenen erretiroarekin amaituko zela.

Hitler boterera iristea

Schaanen hilobia, von Lindenek Gabriele von Wartensleben (1870-1953) bizitza osoko lagunarekin partekatzen duena.

Adolf Hitler kantziler izendatu ondoren, 1933ko urtarrilaren 30ean, Maria von Linden nazionalsozialisten jomuga izan zen. Emakume bat irakasle gisa ez zetorren bat ideologia nazionalsozialistarekin. Gainera, bera ere agintari berrien aurkari deklaratua izan zen. Hitlerrek 1923an kolpea eman ondoren, Hitlerren erradikalismoaren aurka hitz egin zuen. Judu alemaniarrentzako mehatxu existentziala onartu zuen hasieratik, eta Heinrich Hertz (1857-1894) fisikari zenduaren familia Norvegiara joateko modu bat aurkitzen saiatu zen. Von Linden Hertz familiaren etxean bizi izan zen Bonnen bere garaia hasi zenetik, eta modu adiskidetsuan konektatu zuen familia horrekin. 1933an, garaia baino lehen erretiratu zen, Zerbitzu Zibila Berrezartzeko Legearen arabera. Ikerketa-beka baten bidez lan zientifiko handiagoa lortzeko saiakerak porrot egin zuen. Bonneko Unibertsitatean lanean jarraitzeko aukerarik gabe geratu zela konturatu zenean, Liechtensteinera emigratu zuen.

1936ko abuztuaren 26an, Maria von Linden Schaanen (Liechtenstein) hil zen pneumonia baten ondorioz. Oinordetzan hartutako jabetza familiarra urte batzuk geroago utzi behar izan zuten, finantza-arrazoiengatik.

Nahiz eta harreman estuak izan Tubingako emakumeen eskubideen aldeko aktibistarekin, Mathilde Weber-ekin, zeinak, Alemaniako Emakumeen Elkarte Orokorraren batzordeko kide gisa, lan handia egin zuen emakumeen alde, von Lindenek ez zuen aktiboki parte hartu emakumeen mugimenduan. Bere interes nagusia ikerketa zientifikoa zen. Bere burua ez zuen inoiz emakumeen goi-mailako hezkuntzaren aitzindari gisa ikusi; aitzitik, bere ingurune maskulinora gogor egokitu zen, eta hori bere arropen bidez imitatu zuen. Hala ere, emakume zientzialari askorentzat eredu bihurtu zen. 1999an, Calw-Stammheimeko bigarren hezkuntzako eskola batek Maria von Linden izena darama. Era berean, 2006an Bonneko Unibertsitatean garatu zen emakumeentzako laguntza-programa batek Bonneko lehen irakaslearen izena darama.

Ekarpenak

1908an, Bonnen, Higieneko Unibertsitate Institutua sortu eta zuzendu zuen. Bertan, gaixotasun parasitarioak aztertu zituen eta kobrezko gatzetan oinarritutako tratamendu antiseptiko bat garatu zuen, tuberkulosiari ere aplika dakiokeena.

Tübingen. Maria-von-Linden-Straße kaleko seinalea.

Argitalpenak

1915ean, bere lan nagusia argitaratu zuen, "Parasitismoa Animalien Erreinuan". Gainera, 100 artikulu baino gehiago idatzi zituen bere ikerketa-gaiei buruz.

Sariak eta aintzatespenak

• Bi aldiz irabazi zuen (1900 eta 1903) Frantziako Zientzien Akademiaren "Da Gama Machado" saria, krisaliden eta beldarren metabolismoari buruzko ikasketengatik.
• 1994an Heidenheimeko eskola bati bere izena jarri zioten.
• 1999tik, Calw-Stammheimeko bigarren hezkuntzako eskola batek Maria von Linden izena darama, "Maria-von-Linden-Gymnasium".
• Baden-Württemberg Emakume Zientzialarien Elkarteak Maria Gräfin von Linden saria ematen du 2001etik.
• Bonneko Unibertsitatean 2006an garatu zen emakumeentzako laguntza-programa batek Bonneko lehen irakaslearen izena darama.
• 2011n ireki zen Mailänder Platz-eko Stuttgart hiriko liburutegiak Maria-von-Linden-Kabinett izeneko lan-gela bat du.
• Tubingen, Max Planck Institutuen ondoan dagoen Wanneko parke teknologikoko kale bati eta autobus geltoki bati eman zioten bere izena 2018an.

Kanpo estekak

• Biografia uni-tuebingen.de webgunean
• Maria von Linden, zientzialari sutsua
• Maria von Linden Deutsche Biographie-n

• Datuak: Q1896519
• Multimedia: Maria von Linden / Q1896519