Tiroide
| Tiroide | |
|---|---|
 Tiroide eta paratiroidea. | |
| Xehetasunak | |
| Honen parte | Sistema endokrinoa |
| Aparatua | sistema endokrino |
| Kokapena | lepoa |
| Identifikadoreak | |
| Latinez | Glandula thyreoidea |
| MeSH | A06.300.900 |
| TA | A11.3.00.001 |
| FMA | 9603 |
| Terminologia anatomikoa | |
Tiroidea (antzinako grezieraz: θυρεοειδής, «ezkutu formakoa») laringearen aurrealdean eta behealdean dagoen guruin endokrinoa da. Haren aurrean tiroide kartilagoa dago, kalean zintzur-korapilo edo zintzur-sagarra deitzen dena.
Anatomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Tiroidea lepoaren erdialdean, trakearen aurrealdean, dago, izen bereko kartilagoak babestuta. Arrautza itxurako bi gingil ditu, istmo batez lotuak. Istmo horretatik, zenbaitetan, hirugarren gingil bat ateratzen da (erdiko gingila edo Lalouetteren piramidea). Arteria eta nerbio ugari ditu.
Tiroidearen inguruan guruin paratiroideak daude.
Fisiologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Guruin honetan, iodo ionikotik abiatuta, tiroidearen hormonak (T4 edo tiroxina eta T3 edo tri-iodotironina) sintetizatzen dira, hipofisitik datorren TSHk aginduta. Haien bidez oinarrizko metabolismoa, hazkuntza eta ehunen bereizketa erregulatzen ditu tiroideak. Beste alde batetik, bertan sortzen da kaltzitonina ere, kaltzioaren metabolismoa kontrolatzen duena.
Tiroidearen jarduera jaio aurretik hasten da, eta zahartzaroan ahitzen. Handiagoa da emeena, eta sexu zikloan, haurdunaldian, bular ematean eta menopausian aldatzen da, bai neurriz, baita eginkizunez ere. Arrengan zein emeengan aldatu egiten da urtaroaren arabera: txikiagoa da eta iodo gehiago du uda amaieran eta udazken hasieran.
Gaixotasunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Goloa: Tiroide guruinaren handitzea da.
- Tiroiditisa: Guruinaren hantura da.
- Hipertiroidismoa: Tiroideko hormonak altu daudenean.
- Hipotiroidismoa: Tiroideko hormonak baxu daudenean.
- Tiroideren tumoreak.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2015/4/11 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
