Lurreko Telebista Digital

Lurreko Telebista Digitala edo LTD, bide digitaleko teknologien aplikazioa da, non edukien transmisioa ohiko antena, kable konexio edota satelite baten bidez egiten da. Teknologia digitala aplikatuz posibilitate haundiagoak lortzen dira, hala nola kanal kopuru handiagoa, irudi kalitate hobeagoa edo bereizmen handiko irudiak (HD edo High Definition ingeleraz) eta soinu kalitate hobeagoa (AC3,Dolby Digital sistemak erabilita). Ipar Amerikan ATSC teknologia erabiltzen da, Japonian ISDB-T eta Europa eta Australian DVB-T-a (Azken bi hauek oso antzekoak dira). Munduko beste lurraldeak erabaki gabe daude oraindik.

Fitxategi:Transmisio katea.JPG

LTD-ko transmisio baten eskema

DVB-T estandarra, Europako insdustriaren estandarren familian dago sartuta, telebista digitaleko emisioak transmititzeko erabilitako teknologiaren arabera bereiz daitezke: lurreko banaketa sarearen seinaleaz baliatuta, ohiko telebista analogikoan erabilia, egindako emisioak (DVB-T), satelite geo-egonkorretatik egindako emisioak (DVB-S), kable-sareen bidez (DVB-C) edota eragingailu mugikorrei destinatutako emisioak, prozesu txikiko kapazitatearekin eta bateriaz hornitua (DVB-H). Beste modalitate berri bat, ADSL bidezko telebista da, non estandar berri bat badauka (DVB-ADSL). Baita ere DAB (Digital Audio Broadcasting), formatu digitalean emisioak egiten dituzten irratiaz erabilitako audio modalitate berria agertu da.

Telebista analogikoaren aurrean dituen abantailak

Telebista digitala, analogikoaren aurrean hiru abantail nagusi aurkezten ditu:

Irudi eta soinu kalitate haundiagoa

Telebistaren lurreko transmisioa, energia dispertsio, itzalezko guneak eta oihartzunak eragiten dituzten isladapenengatik hondatu daiteke. Transmisio analogikoan, arazo hauek elur, irudiaren zaratak, irudi bikoitzak, koloretasun urria eta kalitate baxuko soinu bezala agertzen dira. Transmisio digitalean, bestalde, seinalea kodetua izanda, irudi osoa jasotzen da, baina hondale digital-era heltzen da, hau da: zirkuitu dekodatzaileetara heltzen den seinalea nahikoa ez denean, honen harrera galtzen da. Harrera on bat, kalitate normaleko transmisio analogiko bat baino potentzia gutxiago behar du.

Telebista emisio baten irudi, soinu eta datuak MPEG-2 (Moving Pictures Experts Group 2) formatu digitalean kodetzen dira. Transmititutako irudi eta soinuaren kalitatea, multiplex datu kaudalen fluxuaren menpe dago.

Oihartzunen arazoa europar sisteman konpondu dira COFDM (Coded Orthogonal Frequency Division Multiplexing) modulazioa erabiltzen. LTD-an, lortutako fluxu bitarra (Irudia, Soinua eta datuak kodetu ondoren), milaka eramaleen bidez transmitizen da.

Fitxategi:COFDM.png

COFDM:Bitsen iraupena, atzerapenak baino luzeagoak dira, oihartzunak sahiesten eta alboan dauden antenen frekuentzia berdinak berrerabiltzen uzten.

Datu bitarren fluxua, abiadura txikiko milaka sub-fluxuetan zatitzen da. Hau dela eta, bit-en iraupena haundia da. Denbora erabilgarri batean emititzen da, ondoren, geldialdi doa. Denbora erabilgarri horretan, transmisore guztiak sinkronizatuta daude eta fluxu bitarraren bits zati bat, paraleloan emititzen da. Modu honetan, hirigunetan, interferentziek potentzia eta heldutako seinal/zarata erlazioa hobetzen dute. Adibidez, hiriguneko eraikinak sortzen dituzten isladapenek, seinaleak gainezarri eta honela, hauen potentzia eta soinu/zarata erlazioa hobetzen dituzte.

Gainera, kodeketa hau, akatsak aurkitu eta zuzentzeko gai da, nahiz eta seinalea leku desfaboragarri batean jaso.

MPEG-2 konprimaketa, galerak dituen konprimaketa mota da, beste modu batera esanda, emititu baino lehen Bideo/Soinu kalitatea txarragoa dela era digitalean, analogikoan baino. Hau dela eta, Lurreko Telebista Digitala, jasotako seinale kalitate hobeagoaren bermetasuna ematen digu, eta ez Bideo/Soinu kalitatea.

Telebista emisio kopuru haundiagoa

Gaur egun daukagun telebista analogikoaren teknologia dela eta, bakarrik programa bat transmititzea uzten gaitu UHF kanal bakoitzeko (Kanalaren banda zabala 6MHz, 7Mhz edo 8Mhz-koa izan daiteke). Gainera, emisio bat burutzen ari bada, aldameneko kanalak transmisio barik egon behar dira, interferentziarik sahiesteko.

Beste aldetik, kodeketa digitala (MPEG-2) aukera ematen digu UHF kanal bakar batean (20 Mbps inguru, gaur egungo Espainiako konfigurazioa dela eta), programa ugari kalitate digitalean transmitizea (DVD baten antzekoa). Aldiberean igorritako programak, irudi eta soinu kalitatearen menpe daude. Gaur egunean, bost kanal emititzen dira (Lau erabiliak normalean), UHF kanal bakoitzeko. Bestalde, MPEG-2 kodeketaren malgutasuna, parametro hauek aldatzeko aukera ematen du edozein momentuan, ikuslea konturatu gabe. UHF ohiko kanal baten lau edo bost emisio kanalen blokeoa MUX (multiplex) izena hartzen du. MUX-aren fluxu binarioa, osatzen duten kanalen multiplexazioa da. Kanal multiplexatu bakoitzaren fluxu-erlazioa erregulatu daiteke, hau da, kanal hauen kalitate erregulatzeko gaitasuna dugu. Adibidez, fluxu altua jarri al zaio ordaindutako pelikula edo kirol ekitaldiari, eta fluxua murriztu MUX-a osatzen duten gainontzeko kanalei, emisio zabalekoak izatekotan. Sistema aurreratu bat, MUX-a osatzen duten kanal bakoitzeko fluxua estimatzen du momentu bakoitzean eta banda zabal gehiago edo gutxiago asignatzen du erabilera beharraren arabera.

Malgutasun haundiagoa emisio eta eskainitako zerbitzu gehigarrietan

Fitxategi:EPG kaptura.jpg

Erresuma Batuko "The Sky Digital" kanaleko EPG-a

Kanal bakoitzean, MPEG-2 fluxu bakarra emititzen da, eta honek, bideo, audio eta datu anitzak eduki ahal ditu. Nahiz eta operadore bat baino gehiago kanal multiplexatu bat elkarbanatu, bakoitzak bere banda zabala bideratu dezake nahi duen edukiak eskaintzen. Adibidez, bideo fluxu bat emititzen du, audio fluxu bikoitza (bi hizkuntza ezberdinetan) eta zenbait datu fluxu( Azpitituloak hizkuntza ezberdinetan, gorrentzako azpitituloak, partidu batean jokalarien estatistikak,...)

Informazio guzti hau eralbiltzaileari heltzen zaio, LTD hartzaileak dituen aplikazioei esker. Industria estandar hau MHP (Multimedia Home Platform) deitzen da. Operatzaile bakoitzak nahi izandako zerbitzuak eskaintzen duten aplikazioak garatuko ditu eta hauek LTD hartzailean ezarriko dira zerbitzu hoiek erabiltzeko.

Hoietako aplikazio bat EPG (Electronic Program Guide) edo Progamen Gida Elektronikoa da. Honek programen buruzko informazioa interpretatuko du eta erabiltzaileari erakutsiko dio, grabatzeko aukera ematen eta hauen informazioa emanez

LTDa ikusteko beharrezkoa dena

Fitxategi:Dekodetzailea.jpg

Lurreko Telebista Digitaleko DVB-T dekodatzailea

Gaur egun, LTD-ko eta telebista analogikoaren emisioak, UHF-ko banda berdinean egiten dira. Seinale berri hau sintonizatzeko ez da beharrezkoa eraikinaren antena kolektiboa aldatzea, 1995tik aurrera ezarri edo berrikusi bada, baina derrigorrezkoa da DVB-T dekodatzaile bat jartzea telebista analogikoko hartzaile bakoitzarentzat edo dekodatzailea gehitua duen telebista bat erostea. LTD seinale bat jasotzeko, jaso nahi dugun eremuan, honen emisioa egon behar da.

Orduan, orain seinale analogikoarekin erabiltzen ditugun antena eta distribuzio sareak, seinale digitalarekin erabili daitezke, biak UHF bandan emititzen direlako. Bestalde, ezarritako anplifikadoreak, monokanalak dira (bakarrik UHF-ko kanal bat anplifikatzen dute) eta gainera seinale analogikoentzat daude eginak. Ortaz, beharrezkoa da kanal anplifikadore berri bat jartzea, telebista digitalean erabilitako kanal bakoitzean. Gaur egungo Espainian dagoen egoerarekin, bi edo hiru amplifikadore berri behar izango ziren.

Aldaketa bakun eta merke honekin LTD-ko seinalea eraikin osoko etxebizitzetara helduko da, baina seinale hau, gure telebista analogikoko hargailua ulertzen ez duen kodeketa batean dago. Emisio digitalak ikusi nahi dugun telebista bakoitzean DVB-T dekodatzaile bat jarri beharko da, honako funtzioak burutzeko:

• COFDM seinalea demodulatu.
• MPEG-2 fluxua interpretatu.
• Aukeratutako programa atera.
• Programa hori dekodetu.
• Dekodetutako programa telebista analogikoaren hargailura bidali.

Azkenik, hautakizunik ekonomikoena, ordenagailuarentzako DVB-T txartel hartzaile bat erostea izango zen, edozein formatuan: USB, PCI edota PCMCIA.

LTD-ko plan teknikoa

2005ko Uztailaren 29ko Mininistro Kontseiluan, Gobernuak LTD-ko plan tekniko berriaren textua onartu zuten.

Plan berri honetan agertzen diren neurrietatik, itzalaldi analogikoaren aurrerapena (2012 urterako finkatuta eta 2010eko Apirilaren 3ra aurreratua) eta LTD-ko emisioen kopurua haunditzea, nabarmendu daizteke. Azken hau burutzeko, Quiero TV-ren porrotaren ondoren aske geratu diren frekuentziak berrerabili eta gaur egun erabilgarri nahiz DVB-H-rako pentsatuak daudenak berrantolatuko dira. Ekintza hauek egiteak, bigarren multiplex bat ekarriko du gune batzuetan, emisio autonomikoentzat.

Bitarteko epealditan, itzalaldi analogikoa heldu arte, operadore publikoa multiplex oso bat jasoko du. Emisora pribatu bakoitzak, gaur egun duen kanal digitala mantendunko du ( Net TV eta Veo Tv bezala). Aldi berean, betekizunak betetzen badituzte, kanal berriak emititzeko aukera izango dituzte.

Itzalaldi analogikoaren ondoren, RTVE operadore publikoa, bi multiplex oso jasoko ditu eta emisore pribatu bakoitzak multiplex bakarra. Bestalde, autonomi erkidegoek bi multiplex kudeatzeko aukera izango dute beraien esparru geografikoetan.

Plan teknikoaren beste puntu nabarmenak

• Gutxienez lau kanal emitizea multiplex bakoitzean; operadore bat multiplexaren kontrol osoa daukanean ez da bete behar, kasu honetan nahi dituen kanal kopurua emitituko ditu, irudi eta soinu betekizunak betetzen badituzte (HDTV-ko emisioak egiteko aukera egongo da).
• Multiplexaren %20ko edukieraren limitazioa egongo da telebista kanalak ez diren emisioetan. Adibidez aplikazio interaktiboak eskaintzen duten kanalek, ezingo dute multiplexaren %20 edukiera gainditu.
• Lurralde estaldura haunditzeko betebeharra:

• %80ko estaldura 2005 urte bukaerarako.
• %90eko estaldura 2008 urte bukaerarako.
• %95eko estaldura itzalaldi apagoia heltzerakoan.

Emisio analogikoen itzalaldia

Fitxategi:Analogiko.jpg

Telebista emisore baten kontrol zentroa

Itzalaldi analogiko izenarekin ezagutzen da, irrati eta telebista operadoreen emisio analogikoen gelditzeari, Europar Batasuna eratzen duten herrialdeetan. 2005eko Maiatzan, Europako Batzordeak 2012 urtea proposatu zuen muga bezala herrialde guztientzat.

Espainian, itzalaldi hau urte horreterako ezarrita zegoen. Hala ere, 2005eko Uztailaren 29ko Dekretu Errealean, espainiar gobernuak 2010 urtera aurreratzea erabaki zuen, Soriakoprobintzian izan ezik (Bertan, 2008 urtean gertatuko da ereduzko froga bezala). Ordura arte, emisio digitalak eta analagikoak egongo dira.

Itzalaldiak Europar Batasunean

• Andorrako Printzerrian itzalaldi analogikoa 2007ko Irailaren 25an gertatu zen. Emisio digitalak bakarrik erabiltzen zituen lehen Europako herrialdea bilakatu zen, seinalean espazioa askatzeko asmoz.

• Suedian 2008ko Otsailerako espero da nahiz eta 2005eko uda amaieran ezartzen hasi.

• Danimarkan oraindik ez dago data finkorik ezarrita, baina parlamentu-gehiengo bat lehen bailen ezartzea nahi du, eta 2009 urterako espero da.

• Italian nahiz Finlandian helburu gisa dute 2006-2008 urte bitartean burutzea.

• Austria, Alemania, Malta eta Espainia 2010 urtean jarri dute muga, aldaketa egiteko.

• Belgika, Eslovenia, Eslovakia, Grezia, Hungaria eta Erresuma Batuan 2012 urtea baino lehenago egitea pentsatuta dute.

• Gainerako herrialdeek oraindik ez dute erabaki.

Momentu honetatik aurrera, beharrezkoa izango da sintonizatzaile digitala duen telebista bat izatea edo kanpoko LTD edo DVB-T sintonizatzailea, seinale digitala prozesatzeko eta telebistara bidaltzeko, azken hau ikusteko.

LTD-ko emisioak (Alfabetikoki zerrendatuak)

Euskadin LTD-ko emisioak burutzen dituzten kanalen zerrenda

Katea	Telebista kanalak	Irrati kanalak	Multiplexorea	Frekuentzia
Antena 3	Antena 3 Antena.Neox Antena.Nova	Onda Cero Onda Melodía Europa FM	SFN (69) SFN (69) SFN (69)	858 MHz 858 MHz 858 MHz
EiTB	ETB 1 ETB 2 ETB Sat Canal Vasco	Euskadi Irratia Radio Euskadi Euskadi Gaztea Radio EiTB Radio Vitoria	SFN (63) SFN (63) SFN (63) SFN (63) SFN (63)	810 MHz 810 MHz 810 MHz 810 MHz 810 MHz
La Sexta	laSexta Hogar 10		SFN (67) SFN (69)	842 MHz 858 MHz
Net TV	Net TV Fly Music	Radio Intereconomía Punto Radio	SFN (66) SFN (68)	834 MHz 850 MHz
Sogecable	Cuatro CNN + 40 Latino		SFN (67) SFN (67) SFN (67)	842 MHz 842 MHz 842 MHz
Telecinco	Telecinco Telecinco Estrellas Telecinco Sport		SFN (68) SFN (68) SFN (68)	850 MHz 850 MHz 850 MHz
Televisión Española	La 1 La 2 Canal 24 Horas Clan TVE Teledeporte	Radio 1 Radio Clásica Radio 3	MFN MFN MFN MFN SFN (66)	834 MHz
Veo TV	Veo TV SET en VEO Tienda en Veo		SFN (66) SFN (66) SFN (66)	834 MHz 834 MHz 834 MHz