Alfabeto ziriliko

Zirilikoa alfabeto mota bat da, grezierako alfabetoan oinarritua eta, batez ere errusiera eta beste hainbat hizkuntzetan erabilia, gehienbat Europa ekialdeko edo antzinako SESBaren eragineko eremuan.

Hizkuntzak

Berde ilunez: alfabeto zirilikoa erabiltzen duten herrialdeak
Berde argiz: alfabeto zirilikoa beste alfabeto batekin batera erabiltzen duten herrialdeak

Alfabeto hori erabiltzen duten hizkuntza batzuk hauek dira: abjasiera, azeria, bielorrusiera, bulgariera, errusiera, jakutera, kazakoa, komia, mazedoniera, moldaviera, mongoliera, serbiera, tartaroa, tayika, turkomanoa, ukrainera, uzbekiera eta beste batzuk.

Historia laburra

X. mendean asmatu zuen Bizantziar Inperioko misiolari batek Bulgarian, ziurrenik Ohrideko San Klementek. Alfabeto glagolitikoan oinarrituta dago, Zirilo eta Metodio santuek asmatua, Bizantziar Inperioko misiloariak Biblia herri eslaviarrei itzultzeko IX. mendean. Biblia horren hizkuntza eslaviar eklesiastiko zaharra da, Tesalonikan ikasi zuten dialekto eslaviar batean oinarritua. Hizkuntza hori Eliza ortodoxo errusiarrak erabili zuen IX eta XII. mendeetan. XIV. mendean eslaviar eklesiastikoa azaldu zen, egun ere erabilia. Gaur egungo alfabetoa 1708ko xedapenetan datza eta 1918 erreforma bat egin zen, lau letra kendu zirenean.

Letrak eta ahoskera

Alfabeto zirilikoa

Larria Xehea Izena Hotsa А а A /a/ Б б Be /b/ В в Ve /v/ frantsesez ville bezala Г г Ge /g/ euskaraz gero bezala Д д De /d/ Е е Ye /je/ Ё ё Yo /jo/ Ж ж Je /ʒ/ mendebaldeko bizkaieraz jakin bezala edo frantsesez jupe bezala И и i /i/ Й й I laburra /j/ euskaraz bai bezala К к Ka /k/ Л л El /l/ М м Em /m/ Н н En /n/ О о O /o/ П п Pe /p/ Р р Er /r/ euskaraz gorri bezala С с Es /s/ euskal zeta Т т Te /t/ У у U /u/ euskaraz zu bezala ф Ф Ef /f/ Х х Kha /x/ gipuzkeraz jan bezala Ц ц Tze /ts/ euskaraz hitz bezala Ч ч Txe /tʃ/ euskaraz etxe bezala Ш ш Xa /ʃ/ euskaraz goxo bezala Щ щ Xtxa /ʃtʃ/ euskal ixa + te ixa Ъ ъ Ikur gogorra ez-bustidura adierazten du Ы ы Yery /ɨ/ Ь ь Ikur leuna /ʲ/ bustidura adierazten du Э э E /ɛ/ Ю ю Yu /ju/ euskaraz Loiu bezala Я я Ya /ja/ gipuzkeraz ogiya bezala

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Alfabeto ziriliko

• (Euskaraz) Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema, Euskaltzaindiaren 156. araua.
• (Ingelesez) "Cyrillic" Unicode kode taulak (PDF)
• (Ingelesez) "Cyrillic Supplement" Unicode kode taulak (PDF)