Alfabeto ziriliko

Zirilikoa alfabeto bat da, grezierako alfabetoan oinarritua, batez ere errusieraz eta beste hainbat hizkuntzaz erabilia, Europa ekialdeko eta antzinako SESBaren eragineko eremuan.

Hizkuntzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Berde ilunez: alfabeto zirilikoa erabiltzen duten herrialdeak
Berde argiz: alfabeto zirilikoa beste alfabeto batekin batera erabiltzen duten herrialdeak

Alfabeto hori erabiltzen duten hizkuntza batzuk hauek dira: abkhaziera, bielorrusiera, bulgariera, errusiera, jakutera, kazakhera, komiera, mazedoniera, moldaviera, mongoliera, serbiera, tatarera, tajikera, turkmenera, ukrainera, uzbekera eta beste batzuk.

Historia laburra[aldatu | aldatu iturburu kodea]

X. mendean asmatu zuen Bizantziar Inperioko misiolari batek Bulgarian, ziurrenik Ohrideko San Klementek. Zirilo eta Metodio santuek IX. mendean asmatu zuten alfabeto glagolitikoan oinarrituta dago: Bizantziar Inperioko misiloari horiek Biblia herri eslaviarrentzat itzuli zuten. Biblia horren hizkuntza eslaviera eklesiastiko zaharra da, Tesalonikan ikasi zuten dialekto eslaviar batean oinarritua. Eliza ortodoxo errusiarrak hizkuntza hori erabili zuen IX eta XII. mendeetan. XIV. mendean eslaviera eklesiastikoa (egun ere erabilia) azaldu zen. Gaur egungo alfabetoa 1708ko xedapenetan datza eta 1918 erreforma egin zen, lau letra kendu zirenean.

Letrak eta ahoskera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alfabeto zirilikoa

Larria	Xehea	Izena	Hotsa
А	а	a	/a/
Б	б	be	/b/
В	в	ve	/v/ frantsesez ville bezala
Г	г	ge	/g/ euskaraz gero bezala
Д	д	de	/d/
Е	е	je	/je/
Ё	ё	jo	/jo/
Ж	ж	je	/ʒ/ mendebaldeko bizkaieraz jakin bezala edo frantsesez jupe bezala
И	и	i	/i/
Й	й	i laburra	/j/ euskaraz bai bezala
К	к	ka	/k/
Л	л	el	/l/
М	м	em	/m/
Н	н	en	/n/
О	о	o	/o/
П	п	pe	/p/
Р	р	er	/r/ euskaraz gorri bezala
С	с	es	/s/ euskal zeta
Т	т	te	/t/
У	у	u	/u/ euskaraz zu bezala
ф	Ф	ef	/f/
Х	х	kha	/x/ gipuzkeraz jan bezala
Ц	ц	tze	/ts/ euskaraz hitz bezala
Ч	ч	txe	/tʃ/ euskaraz etxe bezala
Ш	ш	xa	/ʃ/ euskaraz goxo bezala
Щ	щ	xtxa	/ʃtʃ/ euskal ixa + te ixa
Ъ	ъ	ikur gogorra	bustidurarik eza adierazten du
Ы	ы	jery	/ɨ/
Ь	ь	ikur leuna	/ʲ/ bustidura adierazten du
Э	э	e	/ɛ/
Ю	ю	ju	/ju/ euskaraz Loiu bezala
Я	я	ja	/ja/ gipuzkeraz ogiya bezala