Klaudio Ptolomeo: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

20:51, 7 azaroa 2012ko berrikusketa

Artikulu hau zientzialariari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Ptolomeo (argipena)».

**Klaudio Ptolomeo**
Datu pertsonalak
Klaudio Ptolomeo XVI. mendeko grabatu alemaniar baten arabera.
Izen osoa	Klaudio Ptolomeo
Jaio	100 inguru
	Ptolemais Hermiu (Egipto)
Hil	170 inguru
	Canope (Egipto)

Klaudio Ptolomeo, grezieraz Κλαύδιος Πτολεμαῖος, latinez Claudius Ptolemæus, (Ptolemais Hermiu, Egipto, 100 inguru - Kanope, Egipto, 170 inguru^[1]) Egiptoar jatorriko geografo, astronomo eta matematikari greziarra izan zen.

Lurra irudikatzeko proiekzio konikoaren aitzindaritzat jotzen da.

Bizitza eta obra

Alexandrian bizi izan zen ia bizi osoan. Jakintza-alor asko landu zituen, astronomia, matematika, optika, geografia eta musika, besteak beste.

Bere garaiko ezaguerak eta ideiak hainbat obratan bildu zituen. Harenlan nagusia Mathematike syntaxis da (Matematika-sistema), arabiarrek hura zabaldu zutenean Almagesto deitua. Liburu horretan teoria astronomiko bat asmatu zuen zeruko argizagien higidurari buruz; Ptolomeok uste zuen Lurra zela unibertsoaren erdigunea eta haren inguruan ibiltzen zirela biraka Ilargia, Eguzkia, planetak eta izarrak.

Greziarrek eta arabiarrek ontzat hartu zuten Ptolomeoren sistema eta, azken horien bidez, Europara sartu eta Erdi Aroa arte iraun zuen, harik eta XVI. mendean Kopernikok eta Kepplerrek teoria heliozentrikoa frogatu zuten arte.

Horretaz gainera, Ptolomeok optikako obra bat idatzi zuen eta astrolabio bat asmatu zuen, angeluak neurtzeko.

Bere garaiko geografo handiena izan zen. Zazpi liburukitako geografia-obra mardul bat idatzi zuen (Geographike hyphegesis); lehenengoan, mapak egiteko arauak eta argibideak eman zituen, eta, besteetan, mapak egin zituen, eta hiri jakin batzuen latitudeak eta luzerak zehaztu. Mapa batzuetan, Pirinioetako eta Euskal Herriko hainbat toki aipatu eta hiri batzuen kokalekuen berri eman zuen.

Halaber, kalkulu batzuk egin zituen Lurraren zirkunferentzia neurtzeko; hark ateratako emaitza, ordea, benetakoa baino laburxeagoa geratu zen.

Erdi Aroan, idazlan hura geografiako oinarritzat hartzen zen. Obra hartan, Asia gehiegi luzatzen zen ekialdera, eta, antza denez akats horrek nahasturik, Kolonek Asian zegoela uste izan zuen Karibeko kostaldeak ikusi zituenean.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ (Ingelesez) Ptolomeo Britannica entziklopedian

Kanpo-loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Klaudio Ptolomeo

Tetrabiblos astrologi-tratatua

[1] (Ingelesez) Ptolomeo Britannica entziklopedian

[1]

@@ 7. lerroa: / 7. lerroa: @@
 | izen osoa = Klaudio Ptolomeo
 | ezizena =
-| jaiotza data = [[100000000000000000000]] inguru
+| jaiotza data = [[100]] inguru
 | jaiotza hiria = Ptolemais Hermiu
 | jaiotza herrialdea = [[Egipto]]
@@ 15. lerroa: / 15. lerroa: @@
 }}
+'''Klaudio Ptolomeo''', [[greziera]]z Κλαύδιος Πτολεμαῖος, [[latin]]ez ''Claudius Ptolemæus'', (Ptolemais Hermiu, [[Egipto]], [[100]] inguru - Kanope, Egipto, [[170]] inguru<ref>{{en}} [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/482098/Ptolemy Ptolomeo ''Britannica'' entziklopedian]</ref>) Egiptoar jatorriko [[geografo]], [[astronomo]] eta [[matematika]]ri [[Grezia|greziarra]] izan zen.
-'
+[[Lurra]] irudikatzeko proiekzio konikoaren aitzindaritzat jotzen da.
+== Bizitza eta obra ==
+Alexandrian bizi izan zen ia bizi osoan. Jakintza-alor asko landu zituen, astronomia, matematika, [[optika]], geografia eta [[musika]], besteak beste.
+Bere garaiko ezaguerak eta ideiak hainbat obratan bildu zituen. Harenlan nagusia ''Mathematike syntaxis'' da '' (Matematika-sistema)'', [[arabia]]rrek hura zabaldu zutenean ''Almagesto'' deitua. Liburu horretan teoria astronomiko bat asmatu zuen zeruko argizagien higidurari buruz; Ptolomeok uste zuen [[Lurra]] zela unibertsoaren erdigunea eta haren inguruan ibiltzen zirela biraka [[Ilargia]], [[Eguzkia]], [[planeta]]k eta [[izar]]rak.
+Greziarrek eta arabiarrek ontzat hartu zuten Ptolomeoren sistema eta, azken horien bidez, Europara sartu eta [[Erdi Aroa]] arte iraun zuen, harik eta [[XVI. mende]]an [[Koperniko]]k eta [[Keppler]]rek teoria heliozentrikoa frogatu zuten arte.
+Horretaz gainera, Ptolomeok optikako obra bat idatzi zuen eta [[astrolabio]] bat asmatu zuen, angeluak neurtzeko.
+Bere garaiko geografo handiena izan zen. Zazpi liburukitako geografia-obra mardul bat idatzi zuen ''(Geographike hyphegesis)''; lehenengoan, mapak egiteko arauak eta argibideak eman zituen, eta, besteetan, mapak egin zituen, eta hiri jakin batzuen latitudeak eta luzerak zehaztu. Mapa batzuetan, Pirinioetako eta [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] hainbat toki aipatu eta hiri batzuen kokalekuen berri eman zuen.
+Halaber, kalkulu batzuk egin zituen Lurraren zirkunferentzia neurtzeko; hark ateratako emaitza, ordea, benetakoa baino laburxeagoa geratu zen.
+Erdi Aroan, idazlan hura geografiako oinarritzat hartzen zen. Obra hartan, [[Asia]] gehiegi luzatzen zen ekialdera, eta, antza denez akats horrek nahasturik, [[Kolon]]ek Asian zegoela uste izan zuen [[Karibe]]ko kostaldeak ikusi zituenean.
+== Erreferentziak ==
+{{ lur | data=2011/12/26}}
+<references/>
+== Kanpo-loturak ==
+{{Commonskat|Ptolemy}}
+* [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Ptolemy/Tetrabiblos/home.html Tetrabiblos astrologi-tratatua]
+{{DEFAULTSORT:Ptolomeo, Klaudio}}
+[[Kategoria:Geografoak]]
+[[Kategoria:Antzinako Greziako astronomoak]]
+[[Kategoria:Astrologoak]]
+[[Kategoria:100eko jaiotzak]]
+[[Kategoria:170eko heriotzak]]
+[[Kategoria:Antzinako Greziako matematikariak]]
+[[af:Ptolemaeus]]
+[[als:Ptolemäus]]
+[[an:Claudio Ptolomeu]]
+[[ar:كلاوديوس بطليموس]]
+[[arz:كلاوديوس بطليموس]]
+[[ast:Claudio Ptolomeo]]
+[[az:Ptolemey]]
+[[be:Клаўдзій Пталемей]]
+[[be-x-old:Кляўдыюс Пталемэй]]
+[[bg:Клавдий Птолемей]]
+[[bn:টলেমি]]
+[[br:Klaudios Ptolemaios]]
+[[bs:Ptolomej]]
+[[ca:Claudi Ptolemeu]]
+[[cbk-zam:Claudio Ptolomeo]]
+[[cs:Klaudios Ptolemaios]]
+[[cy:Ptolemi]]
+[[da:Ptolemæus]]
+[[de:Claudius Ptolemäus]]
+[[el:Κλαύδιος Πτολεμαίος]]
+[[en:Ptolemy]]
+[[eo:Ptolemeo]]
+[[es:Claudio Ptolomeo]]
+[[et:Ptolemaios]]
+[[fa:بطلمیوس]]
+[[fi:Klaudios Ptolemaios]]
+[[fiu-vro:Ptolemaiosõ Klaudios]]
+[[fr:Ptolémée]]
+[[fy:Ptolemaeus]]
+[[ga:Tolamaes]]
+[[gd:Ptolomaidh]]
+[[gl:Ptolomeo]]
+[[he:תלמי (אסטרונום)]]
+[[hi:क्लाडियस टॉलमी]]
+[[hr:Klaudije Ptolemej]]
+[[hu:Klaudiosz Ptolemaiosz]]
+[[hy:Պտղոմեոս Կլավդիոս]]
+[[ia:Ptolemeo]]
+[[id:Claudius Ptolemaeus]]
+[[it:Claudio Tolomeo]]
+[[ja:クラウディオス・プトレマイオス]]
+[[jv:Claudius Ptolemaeus]]
+[[ka:პტოლემე]]
+[[kk:Клавдий Птолемей]]
+[[ko:클라우디오스 프톨레마이오스]]
+[[ku:Batlamyûs]]
+[[la:Claudius Ptolemaeus]]
+[[lb:Ptolemäus]]
+[[lt:Klaudijus Ptolemėjus]]
+[[lv:Ptolemajs]]
+[[mdf:Птолемей, Клавди]]
+[[mk:Клавдиј Птоломеј]]
+[[ml:ടോളമി]]
+[[ms:Ptolemy]]
+[[my:တော်လမီ]]
+[[nds-nl:Ptolemaeus]]
+[[nl:Claudius Ptolemaeus]]
+[[nn:Klaudios Ptolemaios]]
+[[no:Klaudios Ptolemaios]]
+[[oc:Claudi Ptolemèu]]
+[[pa:ਕਲੌਡੀਅਸ ਟੋਲੇਮੀ]]
+[[pl:Klaudiusz Ptolemeusz]]
+[[pms:Clàudi Tolomé]]
+[[pnb:بطلیموس]]
+[[pt:Ptolemeu]]
+[[ro:Ptolemeu]]
+[[ru:Клавдий Птолемей]]
+[[sah:Клавдий Птолемей]]
+[[scn:Tulumeu]]
+[[sh:Klaudije Ptolomej]]
+[[simple:Ptolemy]]
+[[sk:Klaudios Ptolemaios]]
+[[sl:Ptolemaj]]
+[[sq:Klaudio Ptolomeu]]
+[[sr:Клаудије Птолемеј]]
+[[sv:Klaudios Ptolemaios]]
+[[ta:தொலெமி]]
+[[th:ทอเลมี]]
+[[tl:Tolomeo]]
+[[tr:Batlamyus]]
+[[tt:Клавдий Птолемей]]
+[[uk:Клавдій Птолемей]]
+[[ur:بطلیموس]]
+[[vi:Claudius Ptolemaeus]]
+[[war:Ptolemy]]
+[[zh:托勒密]]