Bidaia-laguna (Doctor Who)

Bidaia-laguna (ingelesez: Companion) Doctor Who zientzia fikziozko telesail britainiarrean Doktorearekin batera bidaiatzen duen edota haren abenturatan agertzen den pertsonaia da^[1]. Kasu batzuetan denboraldi osoak egiten ditu Doktorearekin eta beste batzuetan atal gutxi batzuk.

Lagun honen rola Doktorearen moralari eragitea da. Telesailaren aro berrian bidaia-lagunek pisu handiagoa hartu dute eta inoiz doktorea bera bezain ezagunak ere bihurtu dira gerora. Bidaia-lagun aipagarrienak aro klasikoan Sarah Jane Smith eta aro berrian Rose Tyler, Donna Noble, Amy Pond eta Clara Oswald izan dira^[2].

Pertsonaiaren definizioa

Ez da inoiz definizio zehatzik egin, bidaia-lagun bakoitzak bere pertsonalitatea izan baitu eta garaiak ere aldatuz joan baitira, gizartea bera bezala.

Batzuetan ohiko pertsonaiak agertzen dira, baina azaleko kredituetan bidaia-lagunen izen bakarra dago eta ez da erraza gainerakoak bidaia-lagun kontsidera daitezkeen edo bigarren mailako pertsonaia^[3]. Esate baterako aro berriaren hasierako kredituetan Christopher Eccleston eta Rose Tyler soilik agertzen dira, baina haren ama eta Mickey mutil laguna ere ohikoak dira eta TARDISean ere bidaiatzen dute.

Istorioa

Doctor Who telesaila abiatu zenean protagonisten ezaugarriak eta rolak erabat bestelakoak ziren gerora garatu direnen aldean. Telesailak Doktorearen izena izan arren, garai hartan ez zen inola ere telesaileko heroia, haren papera oso lausoa zen, motibazio eta gaitasun ezezagunak zituena, hortik izenik ere eman ez izana, Doctor Who, hauda Nor? doktorea. Hasiera hartan Barbara Wright eta Ian Chesterton irakasleak ziren protagonistak, Ian Chesterton zen izatez hirukoteko akzio-gizona. Haiekin batera Susan Foreman zegoen, Doktorearen biloba, ikusle gazteenentzako erreferentzia izateko sortua baina garapen txikiko pertsonaia. Carole Ann Ford ez zegoen gustora haren pertsonaiak zeukan esanahi eskasarekin eta telesaila utzi zuen. Vicki agertu zen orduan haren hutsunea betetzeko. Era berean Ian Chestertonek amaitu zuenean Steven Taylor astronauta bihurtu zen akzio-gizon berria.

1970, urtean koloretako telesaila Doktore berriarekin hasi zen. Jon Pertwee aktoreak aurrekoek baino sasoi hobea zuen eta akzio-gizonaren papera hartu zuenez ez zen beste inor behar eta ordutik aurrera emakumezko lagun bat izan zuen alboan. Tarteka akzio-gizon berriak ere izango zituen, baina betiere Doktorea nagusi zela. Hirugarren Doktoreak alboan UNIT talde paramilitarra izan zuen Lurrean kokaturiko istorioetarako eta espazioan kokaturikoetan Liz Shaw eta ondoren Jo Grant soilik zituen lagun. Doktorearen eta Jo Granten arteko harremana oso estua izan zen, gerora sarritangertatuko zen gisan.

Laugarren Doktorea zaharragoa izango zela uste zuen ekoizpen taldeak eta horretarako Harry Sullivan pertsonaia sortu zen eskema zaharrera itzultzeko, baina aukeratua 40 urte zituen Tom Baker izan zen eta Harryren papera asko laburtu behar izan zen. Laugarren Doktoreak ibilbide luzea egin zuen, zazpi urtetakoa, eta amaiera aldera hiru lagun hartu zituen, Adric, Tegan eta Nyssa. Bosgarren Doktoreak talde berarekin jarraitu zuen. Adric-ek modu bitxian utzi zuen tesesaila, Doktoreak hil egin zuen.

Seigarren Doktoreak bidaia-lagun bakarra eta emakumezkoa izan zuen eta ordutik aurrera eskema hau mantendu da orohar. Tarteka gizonezko batzuk ere izan dituzte lagun, baina salbuespena izan da, hala nola, Jack Harkness, Rory Williams, Nardole...

Hamahirugarren Doktoreak eskema hautsi zuen, emakumezkoa izan baitzen.

Bidaia-lagunaren ezaugarriak

Doktorea estralurtarra da, izaera arraroa du eta bihurria, eta Lurreko biztanleen ohiturak bitxiak iruditzen zaizkio. Bidaia-lagunak ikuslearen ahotsa dira, lurtarrak (ia beti) eta Doktoreari abenturetan ildoa jarraitzen laguntzen diotenak, galderak eginez, nahasmendutan sartuz, Doktoreari laguntza eskainiz, salbatuz edota Doktoreari aurre eginez, izan ere sarritan Doktorearen moralari eragiten baitio.

Era oso desberdinetan hartu izan ditu Doktoreak haren bidaia-lagunak: batzuk konturatu gabe edo nahi gabe sartu dira TARDISean eta beste batzuk polizoiak izan dira; batzuek laguntzaile lana izan dute (Liz Shaw-k batez ere) eta beste batzuk lagunak, edo ia maitaleak izan dira. Doktoreak bidaia-lagunak galdu egiten ditu eta haien lekuan berriak hartu. Galdutako bidaia-lagunek artean badira hil direnak, Doktorearekin bidaiatzeaz aspertu eta etxera itzultzen direnak, edota abenturetan mutil edo neskalagunak aurkitu dituztenak, edo borrokatzeko misio berrietan sartzen direnak.

Doktorearen laguntzaile gehienak emakumezko erakargarriak dira. Ekoizleek aro klasikoan Doktorearen eta bidaia-lagunen arteko maitasun istorioak alboratu eta ekidin zituzten. Horretarako Doktoreak zaharrak izatea zen era bat, baina haratago joanda Peter Davisonek (5. Doktoreak) debekatua zuen Sarah Sutton (Nyssa) edo Janet Fielding (Tegan) besoez inguratzea. Hala ere zaleek ikusi zituzten maitasun keinuak Laugarren Doktorearen eta Romanaren artean. 1996an tbua hautsi zen Zortzigarren Doktoreak Grace Holloway musukatzerakoan.

Aro berrian Bederatzigarren Doktorearen eta Rose Tylerren artean maitasuna sortzen hasi zen Hamargarrenarekin garatu zena^[4]. Rose Tyler desagertzerakoan Martha Jones bihurtu zen bidaia-laguna. Doktoreaz maitemindu zen, baina Doktoreak Rose maite zuela ikusita Doktorearengandik aldentzea erabaki zuen. Amy Pond Hamaikagarren Doktorea seduzitzen saiatu zen^[5] eta Rory Williams mutilaguna haiekin bidaiatzen hastean hirukotean etengabeko zalantza sortu zen. Hamabigarren Doktorearen eta Clara Oswalden artean maitasun harremana nabarmena izan zen. Doktoreak hautsiezinezko legeak hautsi zituen Clara Oswalden bizitza salbatu nahian.

Aro berrian bidaia-lagunen familiakoek eta mutil/neskalagunek ere presentzia garrantzitsua dute, eta sarritan haien haurtzaroko pasarteak ikusten dira. Honek bidaia-lagunaren izaerari indar handiagoa ematen dio. Horretaz gain spin-offak sortu dira bidaia-lagunak protagonista dituztenak, Jack Harknessengandik Torchwood telesaila^[6] eta Sarah Jane Smithengandik haren izena daraman The Sarah Jane Adventures telesaila^[7].

Bidaia-lagun ezagunenen zerrenda

Aro zaharra (1963-1989)
Pertsonaia	Aktorea	Istorio kopurua	Doktorea(k)
Susan Foreman	Carole Ann Ford	11	1. doktorea
Barbara Wright	Jacqueline Hill	16	1. doktorea
Ian Chesterton	William Russell	16	1. doktorea
Vicki	Maureen O'Brien	9	1. doktorea
Steven Taylor	Peter Purves	10	1. doktorea
Dodo Chaplet	Jackie Lane	6	1. doktorea
Polly	Anneke Wills	6	2. doktorea
Ben Jackson	Michael Craze	6	2. doktorea
Jamie McCrimmon	Frazer Hines Hamish Wilson	21	2. doktorea
Victoria Waterfield	Deborah Watling	7	2. doktorea
Zoe Heriot	Wendy Padbury	9	2. doktorea
Liz Shaw	Caroline John	5	3. doktorea
Jo Grant	Katy Manning	15	3. doktorea
Br. Lethbridge-Stewart (UNIT)	Nicholas Courtney	16	3. doktorea
Benton sargentoa (UNIT)	John Levene	12	3. doktorea
Mike Yates (UNIT)	Richard Franklin	10	3. doktorea
Sarah Jane Smith	Elisabeth Sladen	17	3. eta 4. doktoreak, 10. doktorea
Harry Sullivan	Ian Marter	7	4. doktorea
Leela	Louise Jameson	9	4. doktorea
Romana	Mary Tamm Lalla Ward	18	4. doktorea
Adric	Matthew Waterhouse	13	4. eta 5. doktoreak
Nyssa	Sarah Sutton	14	4. eta 5. doktoreak
Tegan Jovanka	Janet Fielding	20	4. eta 5. doktoreak, 13. doktorea
Vislor Turlough	Mark Strickson	11	5. doktorea
Peri Brown	Nicola Bryant	9	6. doktorea
Mel Bush	Bonnie Langford	4	7. doktorea
Ace	Sophie Aldred	10	7. eta 13. doktoreak
Grace Holloway	Daphne Ashbrook	1	8. doktorea
Aro berria (2005- )
Pertsonaia	Aktorea	Istorioak	Doktorea(k)
Rose Tyler	Billie Piper	13	9. eta 10. doktoreak
Mickey Smith	Noel Clarke	12	10. doktorea
Jack Harkness kapitaina	John Barrowman	12	9. eta 10. doktoreak, 13. doktorea
Martha Jones	Freema Agyeman	19	10. doktorea
Donna Noble	Catherine Tate	17	10. eta 14. doktoreak
Wilfred Mott	Bernard Cribbins	8	10. doktorea
River Song	Alex Kingston	12	10. 11. eta 12. doktoreak
Amy Pond	Karen Gillan	33	11. doktorea
Rory Williams	Arthur Darvill	27	11. doktorea
Clara Oswald	Jenna Coleman	34	11. eta 12. doktoreak
Nardole	Matt Lucas	13	12. doktorea
Bill Potts	Pearl Mackie	13	12. doktorea
Ryan Sinclair	Tosin Cole	22	13. doktorea
Graham O'Brien	Bradley Walsh	23	13. doktorea
Yasmin Khan	Mandip Gill	31	13. doktorea
Dan Lewis	John Bishop	9	13. doktorea
Ruby Sunday	Millie Gibson	14	15. doktorea