Dyle plana

Dyle plana
Herrialdea	Frantzia

Dyle plana (edo D Plana) 1940an Frantziako Indar Armatuetako goi agintaritzak egindako operazio plan bat izan zen, Maurice Gamelin jeneralaren zuzendaritzapean, Wehrmachtek Frantziaren eta Belgikaren arteko mugan egin zezakeen eraso bati erantzuteko.

Plan horrek Dyle ibaitik hartu zuen izena, Belgikako hegoaldean dagoena, eta, Frantziako buruzagi militarren asmoen arabera, Alemaniako eraso bati aurre egiteko ibaiaren ingurura bildu ziren ahalegin eta baliabide nagusiak.

Dyle plana 1939ko azaroan eratu eta onartu zen, eta berarekin batera hautabidezko beste plan bate re bai, Escaut plana. Plan bat ala bestea aurrera eramatea erabaki behar zen alemanek Belgika erasotzen zuten unean. Belgikaren baimena, bere lurraldean operazioa hedatzeko, berehala jaso zuten frantsesek, baina Dyle plana hautatuta.

Aurrekariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alemaniak Polonian egindako erasoaren ondorioz, Frantziak eta bere aliatu britainiarrak Frantziaren mugan ustez gertatu zitekeen eraso alemanaren aurkako defentsa estrategia bat planifikatu behar izan zuten.

Poloniaren kapitulazioaren ondotik, gerra geldirik egon zen zenbait hilabetez,Txantxa gerraren garaia izan zen. Belgikaren eta Herbehereen neutraltasuna ez zen, une hartan, bortxatua izan; bitartean, Frantziaren eta Alemaniaren arteko mugan, operazio militar bakar bat hedatu zen, 1939ko irailaren hasieran, Sarre alemaniar eskualdean (Sarreko ofentsiba) frantziar armadak egindako eraso mugatu bat: tropak bost kilometro bakarrik sartu ziren alemaniar lurraldean, eta gero, urriaren hasieran, erretiratu egin ziren.^[1]

Ingelesen eta frantsesen ikuspegiz, blokeo egoera horren arrazoia zen bi estatu horiek indar armatuak indartzeko eta modernizatzeko planetan lasaitasunez jardun behar zutela, batez ere, unitate motorizatuek eta blindatuek parte hartu beharra baitzuten. Aliatuek denbora behar zuten ziurtatzeko beren nagusitasun industrialari esker indar armatuak berriro jarriko zirela alemanen gainetik, bai teknikoki, bai gizon kopuruan, eta, hala, desabantaila taktikoaren baldintza alderantzikatuko zela, aspaldi armak modernizatzen hasiz zen etsai baten aurka.

Frantsesen eta britainiarren planei jarraiki, aliatuak gai izango ziren alemanen aurkako eraso masibo bat egiteko 1941eko udara inguruan; ordura arte, helburua zen Alemaniaren edozein aurrerapen geldiaraztea, frontearen lerroari ahalik eta denbora gehien eutsiz.^[2]

Frantziaren defentsa: Maginot lerroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen Mundu Gerraren amaieran, Frantziako goi agintarien artean uste bat errotu zen, lubakietan urte luzez gerra egin ondoren: Frantziaren defentsa mugan zehar eraikitako gotorleku handien bidez ziurtatu behar zen. Beraz, baztertu egin ziren teoria militar berriak, mugimendu gerra eta egitura independente blindatuen garapena aholkatzen zutenak, eta defentsa finkoko sistema berriak eraikitzea lehenetsi zuten.

Defentsa mota hori Joseph Joffre mariskalak proposatu zuen lehenik, nahiz eta politikari eta militar frantses gailenek (Paul Reynaud eta Charles de Gaulle, adibidez) aurka egin; alderantziz, presioa egin zuten tropa blindatuetan eta hegazkinetan inbertitzearen alde. Hala ere, André Maginot politikariak gobernua konbentzitu zuen mugan gotorleku lerro luze bat eraikitzeko.

Sakontzeko, irakurri: «Maginot lerroa»

1928ko urtarrilaren 13tik aurrera eraiki zen lerroa, zatika, baina lanak 1930ean azkartu ziren benetan, Maginotek gobernuaren finantziazio eskuzabal bat lortu zuenean. Eraikuntza 1935ean osatu zen. Defentsarako espezifikazioak eskari handikoak ziren, bunker ugarirekin eta milaka gizon elkarrekin konektatuta. 108 gotorleku nagusi zeuden, bata bestetik 15 kilometrora, bunker txikiago eta kasamatekin tartekatuta, 100 km tunel baino gehiagorekin. Lana 5 milioi libera kostatu zen, eta gotorlekuetan 2 milioi soldadu hartzeko aukera zegoen. Gotorlekuak ez ziren hedatu Ardenetako basoan zehar ―ezinezkotzat jotzen zuten bertara barneratzea― eta Belgikarekiko mugan zehar. Izan ere, bi herrialdeek aliantza bat sinatu zuten 1920an, Frantziako armadak Belgikako lurraldean lan egiteko aukera bermatzen zuena, Alemaniako indarren inbasio baten aurrean. Belgikak 1936an ituna indargabetu eta neutraltasuna aitortu zuenean, Maginot lerroa berehala zabaldu zen Frantzia eta Belgikaren arteko mugan. Hala ere, gotorlekuen zati berri hori ez zen inoiz gai izan jatorrizko lerroaren segurtasun estandarrak lortzeko.

Schlieffen planetik Ardenetara[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Maginot lerroa eraikitzean, Frantziako armadak ezin izan zuen konpondu Frantziaren eta Belgikaren arteko mugako gotorlekuen pobreziaren arazoa. Gainera, Frantziako goi agintariak, Maurice Gamelin jenerala bera barne, sinetsirik zeuden, Lehen Mundu Gerraren esperientzian oinarrituta, alemanek eremu hartan egingo zutela eraso nagusia, Schlieffen plan zaharraren operazio eskemak erabiliz.

Izan ere, mendebaldeko fronteko egoera taktikoak bultzatuta, Alemaniako armadak Frantziaren aurkako erasoa soilik Belgikaren bitartez (oraindik formalki neutrala bazen ere) egin zezakeela sinetsi zuten frantsesek. Frontearen hegoaldea Maginot lerroak babestuko zuen, uste baitzuten borrokan oztopo gaindiezina izango zela. Erdialdea berez babesturik ikusten zuten, Ardenak eskualdearen baso itxiak ―«tankeen aurkako Europako oztoporik eraginkorrena»―, eta Mosa ibaiaren ibilera bihurriak.^[3] Frantsesek, beraz, ondorioztatzen zuten Wehrmachtek Belgikako lautadetan zehar kontzentratuko zuela erasoa, han formazio blindatuek eta infanteriakoek errazago maniobratu ahal izango baitzuten.

Formazio blindatu eta motorizatuek Ardenak zeharkatzeko izan zezaketen ahalmen operatiboa gutxietsita, Frantziako goi agintariak defentsa lerroaren sektore zentrala babes gabe utzi zuen, eta frontearen ezker aldea indartzea erabaki zuten. Frantziako aditu militarren aurreikuspenen arabera, hegal horrek jasan beharko zuen Alemaniako indarrekiko borrokaren alde zorrotzena.^[4]

Dyle plana[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gamelinek hasiera batean proposatutako plan operatiboak (E plana bezala ezagutzen dena) Frantziaren eta Belgikaren arteko mugan zehar defentsako posizio gotortuak aurreikusi zituen.^[1] Behar estrategiko eta taktikoek, ordea, plan hori berrikustera eraman zuten: Frantziako indarren komandoak finkatutako helburu nagusia, izatez, frontearen lerroa ahal zen moduan ekialderantz mantentzea zen, Belgikako lurraldearen eta portuen kontrola mantentzen saiatuz.^[5]

Gamelinek, orduan, Dyle plana (edo D plana) proposatu zuen. Tropa anglo-frantziarrak Belgikako lurraldean sartuko lirateke, Belgikako gobernuak Dyle ibaiaren hedaduran eraikiak zituen posizio gotortuetan zehar, hau da, Koningshooikt-Waver lerroan zehar.^[6] Neurri horrek bi abantaila taktiko ekarriko zizkien indar aliatuei: lehenik, defentsarako lehen lerroa ahalbidetuko zuen fronte laburrago eta, beraz, defendatzen errazago batean; bigarrenik, KW lerrora iristean, indar anglo-frantsesak gai izango ziren aurreko urteetan belgikarrek eraikitako tankeen aurkako artilleria posizioak erabiltzeko. Azkenik, Dyleren lerroan oinarritutako defentsa posizioa kokapen egokiena zen 1941eko udarako aurreikusitako kontraerasoa hasteko.^[7]

Plan operatiboan parte hartu behar zuten unitateak Frantziako armadaren taldearen barruan zeuden, Gaston Billotte jeneralaren agindupean. Henri Giraud jeneralaren 7. frantses armadak, Flandrian zehar Escalda ibaiaren bokaleraino, guduan parte hartuko zuten herbeheretarrekin zubi bat osatuz. Britainiar Espedizio Indarrak Dyle ibaia zeharkatu behar zuen, Belgikako armadaren hegoaldeko hegalean, Lovaina eta Wavre artean. Hegoalderago, Blanchard jeneralaren Frantziako armadak defentsa lerroa indartuko zuen Wavren eta Namur iparraldean. Orduan, André Corap jeneralaren 9. frantses armadak bere ezker hegala ipar-mendebalderantz bultzatua behar izan zuen, Mosa ibaiaren lerroa babesteko Namurreraino.^[8]

Dyle planak garatutako defentsak, alemaniarren erasoaldiari buruz frantsesek zituzten itxaropenekin bat eginik, ezker hegalean biltzen zituen indar anglo-frantses gehienak, bereziki sektore honi esleitutako unitateak, armada frantses armada osoan ekipamendu eta armategi modernoena zituztenak. Donchery eta Longuyon arteko eremua defendatzeko, 1. armada taldearen eta Frantziako Maginot lerroaren arteko lotunea, Charles Huntziger jeneralaren 2. frantses armada besterik ez zen geratzen. Eremu hori segurtatzeko, hain zuzen, frantses agintariek Ardenetako baso itxietan zeukaten konfiantza jarria, hein handi batean.

Planaren arrakastarako elementu erabakigarria zen Belgikako armadak Wehrmachteko lehen erasoaldian aurkaratutako erresistentzia. Belgikako indar armatuak Alberto kanalaren kontrolari gutxienez bost egunez eusteko gai baziren, jarraian, tropa anglo-frantziarrak Dylen postu berriak hartzeko gai izango ziren, ahal zuten neurrian.^[9]

Ondorioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Frantziako defentsaren plangintza estrategikoak garrantzi handia izan zuen Frantziako Guduaren xedearen gainean. Dyle planak, praktikan, alemaniarrek nahi zuten lekuan jartzen zituen Frantziako indar armatu gehienak; ikuspuntu horretatik begiratuta, beraz, Frantziako defentsaren estrategia alemanen Plan Horiaren osagarri izan zen.

Bestalde, alemanen indar armatuek Ardenetan zehar eraso bat bideratzeko zeukaten potentziala gutxiesteak zaurgarri bihurtu zuen plana, Alemaniako bi armada taldeek bat egiteko aukera ireki baitzuen, eta, horrela, Frantziako armadaren ezker hegala inguratua geldotzen moduan jarri baitzuen.^[10]