Emilia Currás

Wikipedia, Entziklopedia askea
Emilia Currás
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakEmilia Currás Puente
JaiotzaMadril, 1927ko urriaren 8a
Herrialdea Espainia
HeriotzaMadril, 2020ko martxoaren 29a (92 urte)
Heriotza moduaberezko heriotza: COVID-19a
Hezkuntza
HeziketaMadrilgo Unibertsitate Autonomoa
Berlingo Humboldt Unibertsitatea doktoretza : kimika
Madrilgo Complutense Unibertsitatea
Madrilgo Unibertsitatea doktore : kimika
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakdokumentalista, kimikaria, informatikaria eta unibertsitateko irakaslea
Jasotako sariak
KidetzaEspainiako Doktoreen Errege Akademia
Real Academia de Bellas Artes y Ciencias Históricas de Toledo (en) Itzuli
International Society for Knowledge Organization (en) Itzuli

 

Emilia Teresa Julia Currás Puente (Madril, 1927ko urriaren 8a –  Ibídem, 2020ko martxoaren 29a) madrildar irakaslea, kimikaria, dokumentalista eta informatologoa izan zen.[1] Filosofoa eta Zientziaren historialaria ere bazen, baita Informazioaren eta Dokumentazioaren oinarri filosofiko-zientifikoak aztertzen aitzindaria ere, Informazionismoaren teoria nabarmenduz.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Madrilen jaio zen, eta txikitatik erakutsi zuen erakundearekiko eta ezagutzarekiko interes handia. Madrilgo Lope de Vega Institutuan ikasi zuen eta Zientzia Kimikoetan lizentziatu zen Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean (Unibertsitate Zentrala zena) eta Santiagon 1953an.

Lan ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1955 arte Fakultatean egin zuen lan, ikertzaile-bekadun gisa, Kimika katedran eta CSICen. Urte horretan, Berlingo Unibertsitate Teknikoan sartu zen doktorego-ikasketak egiteko, eta halaxe inbestitu zuten 1959an Berlinen eta 1961ean Madrilen.

Enpresa pribatuan sartu zen 1960an, Hanumag-Barreiros (Madril) enpresaren Kimika eta Itzulpen Teknikoko Atala sortuz, eta urtebete geroago Auxini-Piritas Españolas enpresara pasatu zen, 1964ra arte Dokumentazio Negoziatuko zuzendari zela.[2] Alemaniara itzuli zen Linde AGko (Köln-Suhn) Materialen Analisirako Laborategiko burua izateko 1965ean, eta Frankfurt/Maineko Dokumentazio Institutuan ere matrikulatu zen, 1966an Zientzia Dokumentalista titulua lortuz.

Alemanian jarraitu zuen 1968ra arte, Dynamit Nobel-eko (Troisdorf) patenteei buruzko dokumentazio-ataleko buruzagitzan. 1969an Espainiara itzuli zen Hispanoileko (Madril) Dokumentazio Departamentua sortu eta zuzentzeko. 1970ean enpresa pribatua utzi zuen Madrilgo Unibertsitate Autonomoko Zientzia Fakultatean sartzeko eta Dokumentazio Zientifikoaren Kabinetea zuzentzeko, Kimika-Fisika Aplikatua Departamentuaren barruan. 1985ean irakasle titular izendatu zuten 1996ra arte, erretiroa hartu zuen arte.

Ekarpen zientifikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ekarpen zientifiko eta akademikoak jakintzaren hiru arlo hauetan banatzen dira: Zientziaren filosofia eta historia, dokumetazioa eta kimika.

Zientziaren filosofia eta historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Haren ekarpenik nabarmenena Informazionismoaren Teoria eta Zientziaren Integrazio Bertikala sortzea izan zen. Kontzeptu hori 1981ean agertu zen eta 1988an onartu zen. Informazionismoa informazioaren teoria neuronalean edo sare neuronaletan oinarritutako epistemologia berri bat da. Informazioa gure burmuinera iristen da, quanta de información izeneko bulkada ñimiño gisa, gure neuronak jotzen dituzte, aktibatuz eta kuanto horiek informazio baliagarri bihurtuz.[3]

Currásen ustez, teoria horrek informazioa gure bizitzaren ardatz eta gizakiaren eboluzio neuronal eta fisiko guztien bultzatzailetzat hartzen du,hau da, zenbat eta informazio baliagarriagoa itzuli, gure garuna, orduan eta handiagoa izango da gure ehun neuronala, edozein herriren zibilizazioaren eta kulturaren garapen-bidearen hasiera sortuz.

Informatismoa informazioaren unibertsaltasunaren paradigman oinarritzen da. Berez independentea den diziplina zientifiko gisa, baina beste zientziekin modu sistemiko eta bertikalean erlazionatuta dagoena.[4] Beraz, beharrezkoa da informazioa mundu-ikuskera eta abstrakzio ontologiko gorenetik berehalako datu aplikagarrienetara doan energia gisa ulertzea.

Teoria hori Espainiako eta atzerriko unibertsitateetako doktorego tesien eta ikasgai curricularren gaia da.

Dokumentazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Arlo horretan, aitzindaria izan zen Espainian eta gaztelaniaz hitz egiten zuten herrialde askotan. Dokumentazio-zientziak kontzeptua sartu zuen, dokumentu batean jasotako informazio-prozesuei buruzko diziplinak biltzen zituen gune gisa, informazio hori azkar, zalantzarik gabe eta eraginkortasunez irits dadin erabiltzailearengana.[5] Artxibologia, bibliografia, bibliotekonomia, dokumentazioa eta museologia dira diziplina edo zientzia horiek.[6]

Tesauroen diseinuaz eta eraikuntzaz lan egin zuen, eta hiru eskuliburu sortzen lagundu zuen. Bertan, Tesauroari hainbat ikuspuntutatik heltzen zitzaion: Hizkuntzalaritza dokumentala, sistemen teoria, ontologia, taxonomia, informazioaren teoria, informatika, etab. Dokumentalisten prestakuntza eta elkartegintza ere jorratu zituen.[2] Informazio eta Dokumentazio Zientifikoaren Espainiako Elkartea (SEDIC) sortu zuen 1976an, eta hamabi urtez lehendakaria izan zen.[7] Hispano Term eta ASEABIren kide sortzailea. Nazioarteko Dokumentazio Federazioko (FID) Kontseiluko kide ere izan zen zortzi urtez. Journal of Information Science eta beste aldizkari batzuetako aholkularitza- eta erredakzio-kontseiluetako kide izan zen.[8] Besteak beste, American Library Association (ALA), International Society for Knowledge Organitation (ISKO) eta Fundación Prof. Kaula erakundeetako kide izan zen.[9]

Kimika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Disolbatutako antimonioaren tribromuroari buruzko ikerketa egin zuen disolbatzaile ionizatzaile gisa (bere tesiaren gaia), eta horren ondorioz bost konposatu berri aurkitu zituen. Konposatu horiek Index Chemicus datu-basean erregistratu ziren. Bikain Cum Laude kalifikazioa lortu zuen. Arlo horretan egindako ikerketen ondorioz, Europako Kimika titulua jaso zuen EURCHENen eskutik, hainbat alditan.

Kimikako Elkargo Ofizialeko kide izan zen (1993) eta Espainiako Kimikarien Errege Elkarteko kide izan zen (1988).

Argitalpenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Espainiako eta atzerriko aldizkarietan 130 ikerketa-artikulu baino gehiago argitaratu zituen. 14 liburu eta 7 argitalpen kolektibo gisa idatzi zituen.[10] Ingelesera, portugesera, arabierara eta txekierara itzuli dute, eta bere lanak 200 aipu baino gehiago izan ditu.[11] Bere lanen artean honako hauek azpimarra daitezke:

  • Ciencia de la Información sobre postulados sistémicos y sistemáticos (2008)
  • Ontologías, taxonomías y tesauros (2005)
  • Tesauros. Manual de construcción y uso (1998)
  • Tratado sobre Ciencia de la Información (1996)
  • Tesauros. Lenguajes terminológicos (1991)
  • La información en sus nuevos aspectos: ciencias de la Documentación (1988)
  • Las Ciencias de la Documentación: Bibliotecología, Archiviología, Documentación e Información (1982)
  • 2003an, Una vida: profesión y pasión liburua argitaratu zuen ISKOk omenaldi gisa.

Emilia Currásek olerkiak ere idatzi zituen, hiru poema-liburutan jasoak: Fugitiva del tiempo, Del paso y corre amor eta El rincón de mis pensaciones.[6]

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sari ugari jaso zituen, besteak beste:[12]

  • Kaula Irakasle Fundazioaren Urrezko Domina, India (1990);
  • Fellow (ohorezko kidea), Institute for Information Scientists, Londres (1992);
  • Espainiako Institutuko Espainiako Doktoreen Errege Akademiako kidea (1994):[12]
  • FEDEINen Merezimendu Teknologikoaren Domina (1997);
  • Espainiaren ohorezko lehendakaria (1998);
  • Frankfurteko Informazioaren Zientzialarien Alemaniako Elkartearen (DGI) urrezko intsignia (2002);
  • The American Biographical Institute de Relieghen Woman of the Year 2004, Ipar Carolina (AEB), Great women of the 21st Century urtekarian sartuta;
  • Cambridgeko (Erresuma Batua) The King's College-k 21. Century-ren (2004) Outstanding Intellectuals delakoan sartu zuen;
  • Interneteko Dokumentalista Elkarteko (AHDI) ohorezko bazkidea 2004tik;
  • Madrileko Kimikarien Elkartearen urrezko intsignia eta distiratsuak (2011);
  • Toledoko Ikertzaileen Nazioarteko Kofradiako kidea eta SEDICko ohorezko kidea 2013tik;[1]
  • Erromako Elkarteko kidea;
  • Cruz de Caballero, Kolonbiako gobernuak emana.[5]

Düsseldorf, Zaragoza, Brasilia, Limako San Markos, Madrilgo Autonomia Erkidegoa, Opavá (Txekia), Madrilgo Konplutentsea eta La Manoubako Unibertsitatea (Tunicia) unibertsitateek kondekoratu eta omendu zuten.

Bizitza pertsonala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Madrilgo Retiro auzoan bizi zen.

Laurogeita hamabi urte zituela hil zen Madrilen, 2020ko martxoaren 29an (igandea), COVID-19 gaixotasuna zela eta.[1][13][14]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c «Emilia Currás, in memoriam» SEDIC 2 de abril de 2020.
  2. ↑ a b San José, Blanca; Morales, Carmen. «Entrevista Dña. Emilia Currás» Clip (SEDIC) (68).
  3. ↑ Currás, Emilia. (octubre de 2003). «Infornacionismo y asimilación neuronal de la información» I Congreso Internacional sobre Tecnología Documental y del Conocimiento.
  4. ↑ Currás, Emilia. (2001). «Integración vertical de las ciencias. Una aproximación científica (desde una visión sistémica)» Anales de la Real Academia de Doctores 5: 233-250..
  5. ↑ a b «Entrevista a Emilia Currás» Revista Documentación (Fundación Ciencias de la Documentación) (3): 11-15. enero-febrero 2008.
  6. ↑ a b Pascual, Cristina; Campo, Pilar del. (2011). «Una científica muy romántica» Revista Leguein Leguein (3): 27-31..
  7. ↑ Currás, Emilia. (1992). «Glorias y miserias de los primeros años de SEDIC» Documentación de las Ciencias de la Información 15: 131-147.  doi:10.5209/DCIN..
  8. ↑ Currás, Emilia. (1993). «The need for theoretical studies in information science» Journal of Information Science 19 (1): 1.  doi:10.1177/016555159301900101..
  9. ↑ Currás, Emilia. (2013). «El devenir de ISKO-España hasta 1998» Actas del X Congreso de ISKO-España. Ferrol 20 de junio-1 de julio de 2011 ISBN 978-84-9749-535-6..
  10. ↑ Currás, Emilia. (julio-agosto 2009). «El documentalista en crisis» El profesional de la información 18 (4): 421-423.  doi:10.3145/epi.2009.jul.09..
  11. ↑ «Currás, Emilia» WorldCat Identities.
  12. ↑ a b «Emilia Currás Puente, Académica Correspondiente» Real Academia de Doctores de España.
  13. ↑ González, Belén. (2 de abril de 2020). «Ha fallecido Emilia Currás» Anabad.
  14. ↑ Emilia Currás – V Congresso ISKO España-Portugal 2021. .

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Emilia_Currás&oldid=9616591"(e)tik eskuratuta