Frances Power Cobbe

Frances Power Cobbe
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Dublin, 1822ko abenduaren 4a
Herrialdea	Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua
Heriotza	Hengwrt (en) , 1904ko apirilaren 5a (81 urte)
Hobiratze lekua	Llanelltyd
Familia
Aita	Charles Cobbe
Ama	Frances Conway
Bikotekidea(k)	ikusi Mary Lloyd (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, filantropoa, emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea, filosofoa, sufragista, sufragettea eta editorea

Frances Power Cobbe, Galesko Liburutegi Nazionalean egindako erretratu bilduma, 1870 ingurukoa

Frances Power Cobbe (Donabate, 1822ko abenduaren 4a - Hengwrt, Gales, 1904ko apirilaren 5a) idazle, gizartearen erreformatzaile eta emakumeen eta animalien eskubideen aldeko ekintzaile irlandarra zen.

Biografia

Haurtzaroa eta ikasketak

Frances Power Cobbe 1822ko abenduaren 4an jaio zen, Newbridge Housen, familiaren etxaldean, egun Donabate dena (Dublingo konderria, Irlanda). Bere oroitzapenetan zioen "ongi jaioa" zela. Haren ama, Frances Conway (1777-1847), Thomas Conway kapitainaren alaba zen. Aita, Charles Cobbe (1781-1857), Swarratongo antzinako familia batetik zetorren. Charles Cobbe artzapezpikua, Irlandako lehengusua, bere arbasoetako bat zen.

Frances Power Cobbe batez ere etxean hezi zuten, Brightoneko barnetegi batean eman zituen bi urteez gain. Francesek gorroto izan zuen eskola-garai hura, eta denbora galtzea iruditzen zitzaion.

Irlandara itzuli zenean, 1838an, irakurketa eta ikasketara eman zen, baita bere ardurapean zeuden etxeko kontuetara ere, ama oso gaixorik baitzuen. Izan ere, 18 urte zituela hasi zen. Gizartean sartzeak eta jarraian etorri ziren dantzaldiek, asko aspertzen zuten, eta berehala konbentzitu zituen gurasoak etxean gelditzen utz ziezaioten.

Erlijio-fedea

Frances Power Cobbe oso goiz hasi zen zalantzan jartzen zer erlijio-sinesmenetan hezia zen, eta, ama hil zenean, 1847an, kristautasunari uko egin zion. Aitari esan zionean jada ez zuela parte hartuko familiako otoitzetan eta ez zela elizara joango, etxetik kanporatu zuen. Anaietako batekin bizi izan zen, denboraldi batez, aitak etxean berriz onartu zuen arte, hilabete batzuk geroago.

Teodore Parker teologo estatubatuarraren lanak irakurtzeak eragin handia izan zuen haren erlijio-sinesmen berrietan. Haren aburuz, Jainkoa ez zen jada epaile zorrotza eta maskulinoa, baizik eta "ezaugarri maskulinoak eta femeninoak konbinatzen zituen izate bat, eta, hala, errespetua eransten ziena emakumeei zein gizonei".

1855ean, Essay on the Theory of Intuitive Morals argitaratu zuen. Hope Cholertonen arabera, liburua era anonimoan argitaratu zuen, aitaren begietara ezkutatzeko eta publikoari ezkutatzeko emakume batek filosofiari eta teologiari buruzko testu bat idatzi zuela, ez baitzen uste bi arlo horietan trebetasunik zutenik emakumeek.

Aita hil ondoren, 1857an, herentzia txiki bat jasorik, Egiptora eta Erromara joan zen. Han, Mary Lloyd ezagutu zuen, zeinarekin bizitza partekatu baitzuen 1864tik aurrera. Bakarrik bidaiatzen zuen, XIX. mendearen bigarren erdian emakume batentzat ezohikoa zena. Hainbat aldiz itzuli zen Italiara hurrengo hogei urteetan, XIX. mendeko idazle, poeta eta filosofo ezagun eta garrantzitsu asko ezagutu zuen, tartean Théodore Parker; haren lanen 14 liburukiak argitaratu zituen geroago.

Lana Lodge Reformatory sarean

Frances Power Cobbe Bristolera joan zen bizitzera, eta han lan egin zuen 1858ko azarotik aurrera, Red Lodge Reformatory izeneko neskentzako hezkuntza-eskolan. Mary Carpenter erreformatzaile unitariar eta filantropikoak sortu zuen eskola hori, ohiko lantoki eta espetxeetarako alternatiba bat sortuta.

Bi emakumeak elkarrekin bizi ziren, baina Frances Power Cobbe berehala desafiatu zuten Mary Carpenterren lan kopuruak eta bizimoduaren aszetismoak. Gainera, Mary Carpenterrek ez zuen engaiatu nahi Frances Power Cobbek espero zuen harreman fusionatuan.

1859an, Frances Power Cobbe eskola utzi eta Londresera joan zen. Han, bere ogia irabazteko egunkari eta aldizkarietarako idazten zuen.

Idazketa-jarduerak

Aitaren heriotzak bizi-maila aldatu beharra ekarri zion, urteko errenta ona utzi bazion ere. Hala ere, anaia nagusiaren laguntzari uko egin zion, eta nahiago izan zuen independentzia ekonomikoa ziurtatu, idazle bihurtuta. XIX. mendearen bigarren erdialdeko emakumerik emankorrenetako bat zen emakumearen eskubideen arloan, eta entzunenetako bat.

Hainbat argitalpenetan idatzi zuen, hala nola Anna Kingsforden The Lady's Own Paper, Macmillan's Magazine, Fraser's Magazine, Modern Review, The Cornhill Magazine eta The Quarterly Review. 1868tik 1875era, The Echo egunkariko kronikagilea izan zen, eta, geroago, Standard-ekoa. Bertan gai asko jorratzen ziren, baina, batez ere, emakumeek zituzten zailtasunekiko eta bizipenen aurkako borrokarekiko konpromisoagatik zen ezaguna.

1864an, Broken Lights: an Inquiry into the Present Condition and Future Prospects of Religious Faith idatzi zuen, bere libururik arrakastatsuena. Kristautasunaren formak kritikatzen zituen, unitarismoa barne, eta bere “teismo praktikoa” aurkeztu zuen. 1867an, Dawning Lights: an Inquiry Concerning the Secular Results of the New Reformation segida idatzi zuen, pentsamendu zientifiko eta filosofiko berri baten argitan izango zen sinesmenari buruz. 1871n, Alone to the Alone argitaratu zuen, teistentzako otoitzen liburutxo bat. The Peak in Darien, 1882an, hilezkortasun pertsonalean sinestearen defentsa zen.

Frances Power Cobbek 1894an argitaratu zuen The Life of Francis Power Cobbe by Herself autobiografia.

Mary Lloyd-ekin bizitza

Frances Power Cobek Mary Lloyd (1819-1896) eskultore galesa ezagutu zuen Erroman, 1861ean. Elkarrekin bizi izan ziren 1864tik 1896ra, Mary Lloyd hil zen arte.

1884an, jaso zuen herentzia bati esker, Frances Power Cobbe Galesen erretiratu zen, Mary Lloydekin. Gero, 1891n, kopuru handi samar bat heredatu zuen berriro ere, Richard Vaughan Yates anti-bibekzionista sutsuaren alargunaren hondar-legatugile gisa.

Mary Lloyden heriotzak eragin larria izan zuen Frances Power Cobbengan. Bere lagun Blanca Atkinson idazleak hauxe idatzi zuen: “Miss Lloyden heriotzaren ondoriozko minak Miss Cobberen existentziaren itxura guztia aldatu zuen. Bizipozak alde egin zion. Inoiz ikusi ez bezalako adiskidetasuna zen haiena, perfektua maitasunean, sinpatian eta elkar ulertzean”.

Argitaratutako gutun eta idatzietan, Frances Power Cobbe "senar" eta "emazte" gisa aipatzen zuen Lloyd.

Engaiamenduak elkarteetan

Emakumearen eskubideen aldeko borroka

Frances Power Cobbe kazetari-lanetan aritu zen, eta, horri esker, Barbara Boditon eta Lydia Becker bezalako emakume garrantzitsuak eta John Stuart Mill filosofoa ezagutu zituen.

Kensington Societyko lehen kideetako bat izan zen 1865ean, eta emakumeen sufragioaren 1866ko eskaeran parte hartu zuen.

1867an, London Society for Women's Suffrage-kin bat egin zuen, eta emakumeen sufragioaren aldeko kanpaina egin zuten feministen sarean parte hartu zuen, hala nola Emily Davies, John Stuart Mill, Millicent Garrett Fawcett. Urte hartan bertan dimititu zuen, beste kideekin izandako eztabaiden ondorioz.

1877an, Why Women Desire the Franc izeneko liburuxka argitaratu zuen. Bertan, emakumeen sufragioaren aldeko argudioak eta harekiko zeuden eragozpenak azaldu zituen.

1862an, Gizarte Zientzien Kongresuan parte hartu zuen unibertsitateetan emakumeak onartzea eskatzeko. Ordutik aurrera ere, Oxford eta Cambridgeko unibertsitateek 50 urte behar izan zituzten emakumeak onartzeko.

Frances Power Cobbe Married Women's Property Committee (Emakume Ezkonduaren Jabetza Batzordea) batzordeko kide bihurtu zen. Batzorde horrek sustatzen zuen emakumearen jabetza-eskubideen berdintasuna ezkontzan.

Frances Power Cobberen feminismoa gizonekiko “oldarkorra” zen. 1869an, Criminals, Idiots, Women and Minors panfletoan idatzi zuen gizonek nahi zutela emakumeak ekonomikoki mendekoak izatea, haien agintaritza zalantzan jar ez zezaten. Gainera, mendekotasun horrek ezkontza-abusua ahalbidetzen zuen.

Banksen arabera, Frances Power Cobberen ideia batzuk oso kontserbadoreak ziren. The Duties of Women (1881) lanean zioenez, emazte eta ama baten eginbeharrak beste guztiaren gainetik egon behar ziren. Moraltasun sexualarekiko jarreran ere oso konbentzionala zen, eta emakume batzuek egindako bizitza librea gaitzesten zuen. Alderdi Kontserbadoreko kidea eta Primrose Leagueko andrea ere bazen, eta sufragista askok gorroto zuten bere ikuspegi elitistagatik.

Emakumearen aurkako indarkeriaren aurkako borroka

Frances Power Cobbe emakumearen aurkako indarkeriaren aurka borrokatu zen 1870eko hamarkadaren amaieratik. Wife Violence in England bere liburuxkan, auzia polizia-txostenetan oinarrituta dokumentatu zuen, eta ondorio hau atera zuen: etxeko indarkeria ez zen ingurune pobreetan soilik gertatzen, aitzitik, britainiar kultura-sistematik zetorren. Haren iritziz, ezkontzaren esparru legal eta moralak ez zien autonomia ematen emakumeei ezkondu ondoren. Senarraren borondatearekiko mendekotasuna zen abusuen eta tratu txarren kausetako bat.

“Ezkontza-tirania” esaten zionak aparteko estatus legala zuen: hauspotzen ez bazen ere, onartzen edo baimentzen zen. Elizako zenbait gizonek uste zuten etxeko indarkeria fenomeno guztiz normala eta onargarria zela printzipio kristauei zegokienez.

Frances Power Cobbe izan zen, ezbairik gabe, emakumeen mendekotasunaren eta etxeko indarkeriaren arteko kausa-harremana argi eta garbi aztertu zuen lehen erreformatzailea.

Frances Power Cobberen ustez, gaizki tratatutako senarrei ezarritako zigorra ez zen biktimentzako segurtasun-berme bat, eta uste zuen, kolpe eta zauriengatik jada kondenatuak ziren senarrengandik emazteak babesteko, eraginkorragoa zela dibortzioari buruzko legeak zuzentzea. Bere proposamenak gizonezko zenbait diputaturen babesa bazuen ere, emakumeek boto-eskubiderik ez izateak eta parlamentuan ordezkaritzarik ez izateak gizonen esku jartzen zituen. “... gaur egungo Konstituzioan, ahotsik gabeko emakumeek aparteko eta aldeko presioa baino ezin dute egin pairatzen dituzten bidegabekeria larrienei arreta jartzeko”. Hala ere, haren eraginez, Legebiltzarrak lege bat onartu zuen 1878ko maiatzaren 27an, emazteei ahalbidetuko ziena eraso larriengatik errudun deklaratutako senarragandik bereiztea, baldin eta emakumeak ziurtasunez frogatzen bazuen tratu txarren biktima zela eta bere bizitza arriskuan zegoela. Seme-alaben zaintza emazteei ematen zitzaien, eta senarra behartua zegoen bere familiari asteko diru kopuru bat ordaintzera. Horrela, emazte behartsuenek egoera hobea zutenen babes bera jasotzen zuten.

«Emakumeentzako egiten dudan lanaren parte bat… gehien asebetetzen nauena da zorigaiztoko emazteek, senar basatiek jotakoek, mutilatutakoek edo zapaldutakoek babesa izatearen alde egindakoa.»

Bibisekzioaren aurkako borroka

Ondoren, Frances Power Cobbe bibisekzioaren aurkako borrokan kontzentratu zuen bere energia.

Emakumeen eta animalien egoera aztertzean, bere analisiak antzekotasun batzuk agerrarazi zituen. Krudeltasunaz hitz egiten zuen, gizatasunik ezaz, bai eta bakoitzak jasaten zuen torturaz ere, eta azpimarratzen zuen ahul esaten zaion sexuko ordezkariak abereen estatusera kondenatzen eta beheratzen zituen alteritatea, giza generotik kanpo utzita.

Fraser's Magazine aldizkarian artikulu bat argitaratu zuen, The Rights of Man and the Claims of Brutes (Giza eskubideak eta basatien aldarrikapenak) izenburupean, bibisekzioan parte hartzen zuten auzi moralak azaltzeko.

1853 baino lehen, animaliak pertsona batzuk baino hobeto babestuta zeuden legez. Hain zuzen, 1853an, Britainia Handiko Parlamentuak Act for the Better Prevention and Punishment of Agrated Assaults upon Women and Children legea onartu zuen, eta, haren bidez, zenbait animaliaren babesa emakumeengana zabaldu zuten. 1853 baino lehen, gurasoek edo senarrek eragindako kolpe eta zaurien kontra, haurrek eta emakumeek babes txikiagoa zuten haien jabeek abusuz tratatzen zituzten zaldiek eta aziendak baino.

Frances Power Cobbek aholkatu zuen animaliekin egindako esperimentuei buruzko legea indartzeko. 1876ko abuztuan, Britainia Handiko gobernuak Vivisection Act onartu zuen, eta, ordutik, animalia biziekiko esperimentazioa egitea horretarako baimenduek bakarrik zuten, baina ez zituen behartzen anestesia orokorra ezartzea animaliei, zeinak esperimentaziorako subjektuak baitziren, Frances Power Cobbek hala nahi bazuen ere. 1870 eta 1880 urteetan idazten eta eskatzen jarraitu zuen, eta 400 liburuxka, liburu eta liburuxka baino gehiago argitaratu zituen.

Frances Power Cobbek bi elkarte sortu zituen:

• 1876an, Society for the Protection of Animals Liable to Vivisection (SAPLV), animaliekin esperimentatzearen aurkako munduko lehen erakundea.
• 1898an, British Union for the Abolition of Vivisection (BUAV) .

Bi erakunde horiek existitzen jarraitzen dute egun: SAPLVk National Anti-Vivisection Society izenarekin, eta BUAVk Cruelty Free International izenarekin.

Zoophilist aldizkaria sortu zuen, eta bertan idatzi, eta, 1884 arte, bertako idazkaria izan zen.

Bizi-amaiera

Frances Power Cobbe Hengwrten hil zen, 1904ko apirilaren 5ean. Llanelltydeko Saint-Illtud elizako hilerrian dago ehortzita, Mary Lloydengandik gertu.

Omenaldiak eta ondorena

Frances Power Cobberen erretratu bat ageri da Walter P. Starmerren horma-irudi batean, 1921ean aurkeztua St Jude-on-the-Hill elizan, Hampstead Garden-en kanpoaldean, Londresen.

Haren izena Reformers memorial, Kensal Green Cemeteryn dago erregistratuta.

Haren izena eta argazkia ageri dira, emakumeen sufragioaren aldeko beste 58 lagunekin batera, Millicent Garrett Fawcetten estatuaren oinarrian, Parlamentuko plazan, Londresen, 2018an inauguratua.

Bere izena Londresko Kensal Greeneko hilerrian dagoen Reformers Memorialen hegoaldean inskribatuta dago.

Graduate Theological Foundation-eko (AEB) animalia-teologiako irakasle karguak bere izena du.

Argitalpenak

• (Ingelesez) The Age of Science: A Newspaper of the Twentieth Century, Lire en ligne
• (Ingelesez)Broken Lights: an Inquiry into the Present Condition and Future Prospects of Religious Faith, London, Trübner & Co, 1864
• (Ingelesez)Criminal, Idiots, Women, and Minors. Is the classification sound ? (1869), Dodo Press, réed. 2008ISBN 9781406561340
• (Ingelesez) Darwinism in morals and other essays. Reprinted from the Theological and Fortnightly reviews, Fraser's and Macmillan's magazines and the Manchester friend, London, Williams and Norgate, 1872. Lire en ligne
• (Ingelesez) The duties of women, a course of lectures, Boston, G.H. Ellis, 1881, 204 p. Lire en ligne
• (Ingelesez) Essays on the Theory of Intuitive Morals, 1855
• (Ingelesez)Life of Frances Power Cobbe as told by herself, 2 volumes, Robarts - University of Toronto, 1894, 348 p. Lire en ligne, vol. 1, vol. 2
• (Ingelesez) The Scientific Spirit of the Age, and Other Pleas and Discussions, Lire en ligne
• (Ingelesez)Wife Torture in England, dans Contemporary Review, 1878. Lire en ligne
• (Ingelesez)Why Women desire the Franchise, Spottiswoode & Co, 1869

Bibliografia

• (en) Barbara Caine, « Cobbe, Frances Power (1822–1904)) », dans Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, màj 2006 (lire en ligne )
• Emilie Dardenne, « Un épagneul, une femme et un noyer, plus nous les battons, meilleurs ils sont » : Frances Power Cobbe, la féminité et l’altérité, Revue LISA/LISA e-journal, [lire en ligne]
• (Ingelesez) Sally Mitchell, Frances Power Cobbe : Victorian feminist, journalist, reformer, Charlottesville, University of Virginia Press, 2004 ISBN 9780813922713. Lire en ligne (partiellement)

Ikus, gainera

• Suffragette
• Sufragisten zapia
• Suffragette filma (2015)
• Emakumeen sufragismoa

Kanpo estekak

• Datuak: Q466162
• Multimedia: Frances Power Cobbe / Q466162