Gertrude Caton Thompson

Wikipedia, Entziklopedia askea

 

Gertrude Caton Thompson
Bizitza
JaiotzaLondres, 1888ko otsailaren 1a
Herrialdea Erresuma Batua
BizilekuaCambridge
HeriotzaBroadway (en) Itzuli, 1985eko apirilaren 18a (97 urte)
Hezkuntza
HeziketaNewnham College (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakantropologoa, arkeologoa eta historiaurrelaria
Enplegatzailea(k)Newnham College (en) Itzuli
Jasotako sariak
KidetzaBritainiar Akademia

Gertrude Caton Thompson (Londres, 1888ko otsailaren 1a - Broadway, Worcestershire, Ingalaterra, 1985eko apirilaren 18a) arkeologo ingeles garrantzitsua izan zen, eta diziplina horretan aritu ziren lehen emakumeetako bat. Bere ikerketen zehaztasuna eta metodologia aitzindariak izan ziren. Batez ere Egipton, Zimbabue Handian eta Yemenen egin zuen lan. Londresko University College-ko Historiaurreko Elkartea zuzendu zuen lehen emakumea izan zen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gertrude Caton Thompson William Caton Thompson eta Ethel Gertrude Pageren alaba zen. Londresen jaio zen 1888an, eta Paris eta Eastbourneko ikastetxe pribatuetan hezi zuten.[1][2] 1911n bere amarekin Egiptora egindako bidaia batean sortu zitzaion arkeologiarekiko interesa, Sarah Patersonek Museo Britainiarrean Antzinako Greziari buruz emandako hitzaldietara gehituta.[3] 1912an herentzia bat jaso zuen, eta horri esker bere finantza-independentzia eta ondorengo indusketak ziurtatu zituen.[4] Lehen Mundu Gerran, Britainia Handiko Itsas Armadako Ministerioan lan egin zuen eta 1919an Parisko Bake Konferentzian parte hartu zuen. 1921ean, Caton Thompsonek Londresko University Collegen hasi zituen ikasketak, eta Margaret Murray, Flinders Petrie eta Dorothea Bate izan zituen irakasle. Urte hartako neguan Egipto Garaian indusketak egin zituen.[5] Hurrengo urtean, Cambridgeko Unibertsitateko Newnham Collegen ikasten hasi zen, 1924an Petrie eta Guy Bruntonekin Egiptoko beste indusketa batzuekin bat egin aurretik.[1]

Egipto[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Badari kulturaren mapa Egipto Garaian

1920ko hamarkadan, arkeologo gisa lan egin zuen Egipton, Egiptoko Arkeologia Eskola Britainiarrarentzat, eta landa-lana ere egin zuen Maltan. Egipton indusketa askotan parte hartu zuen, besteak beste, Abydosen,[6] Badarin[7] eta Qau el Kebir.[8] Caton Thompsonek interes berezia izan zuen historiaurreko Egipton, eta Paleolitotik Egiptoko aro aurredinastikora bitarteko denbora-tarte osoa ikertu zuen lehen arkeologoetako bat izan zen.[4] Haren aurkikuntza asko Museo britainiarraren bilduman daude orain.[9]

El Badari 1923 – 24 eskualdean lanean ari zela, Hemamiehko historiaurreko aztarnak aztertzeko ekimena hartu zuen. Caton Thompsonen lana bere zorroztasunagatik nabarmendu zen. Sei hazbeteko (15,24 zentimetro) zatiak arretaz zulatzen zituen eta aurkitutako tresna bakoitzaren kokapen zehatza grabatzen zuen.[7] Induskatzeko modu hori ondorengo belaunaldietan egindako lanaren aitzindaria izan zen alderdi askotan, eta, beraz, haren lana lankide garaikideen eta haien ondorengo askoren aurretik dago.[10]

1925ean Caton Thompsonek eta Elinor Wight Gardner geologoak Faiyum iparraldeko lehen prospekzio arkeologikoa egin zuten, non aintziraren antzinako mailak estratifikazio arkeologikoarekin lotzeko lan egin zuten. Faiyumen lanean jarraitu zuten hurrengo bi urteetan Errege Institutu Antropologikorako, non bi kultura neolitiko ezezagun aurkitu zituzten. Kharga Oasiseko historiaurreko eremuetan ere lan egin zuten biek 1930ean. Horrek guztiak Ipar Afrikako paleolitoa modu zabalagoan ikertzera eraman zituen. Caton Thompsonek 1952an argitaratu zuen lan hori.[11]

Zimbabue handia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ruinas en el Gran Zimbabwe
Zimbabue Handiko aurriak

1928an, Britainiar Akademiak Caton Thompson gonbidatu zuen Zimbabweko hego-ekialdeko aurrien jatorria ikertzera, Mutirikwe lakutik gertu. XVI. mendetik ezaguna, Zimbabwe Handia aurretik James Theodore Bent eta David Randall-MacIverrek induskatu zuten eta afrikarrek egindako lan bat (MacIverren posizioa) edo beste zibilizazioren bat ote zen eztabaida sortu zen. Kathleen Kenyonekin lan eginez, Caton Thompsonen indusketek Zimbabwe Handia "zibilizazio natibo" baten lanaren emaitza zela ondorioztatu zuten. Komunikabideen eta komunitate arkeologoaren aldetik kritika ugari jaso zituen, ikuspegi eurozentrikoarekin eraikitzaileak afrikarrak izateko aukera ukatzen baitzuen.[4] Gaur egun, arkeologoak bat datoz hiria Shona hizkuntza erabiltzen zuen afrikar zibilizazioa izan zela esatean.[12][13]

Indusketak Yemenen[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hadhramaut 1929, Wadi Dawan. 1929ko azaroan hartutako argazkia, Hadhramaut aurrien inguruko eremu altuenetik egindako lehen azterketan.

1932an, Mary Leakey kontratatu zuen El Desierto Fayoum liburua ilustratzeko, eta eragina izan zuen, neurri handi batean, gerora paleontologian egin zuen ibilbidean.[14] 1937ko amaieran, Caton Thompsonek eta Elinor Wight Gardnerrek, Freya Starkekin batera, Hadhramauten lehen indusketa sistematikoari ekin zioten Yemenen. Caton Thompson eta Starken arteko harremanak nabarmenki tirabiratsuak izan ziren, Stark emakume arkeologo anonimo baina identifikagarri batez iseka egiten aritu baitzen 1940ko Un Invierno en Arabia liburuan.[15][16]

Caton Thompson landa-lanetik erretiratu zen Bigarren Mundu Gerraren ondoren. 97 urte zituela hil zen Broadwayn, Worcestershiren (Ingalaterra).[1]

Argitalpenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Guy Brunton, G. Caton Thompson, The Badarian zibilisation and predynastic remains near Badari, British School of Archaeology in Egypt, Londres 1928.
  • The Zimbabwe Culture, 1931; F. Cass, 1970
  • Gertrude Caton Thompson, Elinor Wight Gardner The Desert Fayum, Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, 1934.
  • Kharga Oasis in Prehistory, Londresko Unibertsitatea, 1952
  • Mixed memoirs, Paradigm Press, 1983

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 1938an Disney Arkeologiako irakasle lanpostua eskaini zioten Cambridgeko Unibertsitatean, baina gerora Dorothy Garrodek onartu zuen postua baztertu zuen.[17]
  • Cambridgeko Newnham Collegeko kide ikertzailea izan zen 1923an eta ohorezko kidea 1934 eta 1945 artean, 1954an ohorezko doktoretza jasoz.
  • 1940tik 1946ra Historiaurreko Elkarteko lehen emakumea izan zen, eta 1944an Akademia britainiarreko kide ere hautatu zuten.[1]
  • Caton Thompson Royal Anthropological Institute-ko presidenteorde izateko ere hautatu zuten 1944an.[4]
  • Royal Anthropological Institute-ren Huxley domina jaso zuen 1946an. 1934an Caton Thompson Royal Anthropological Institute-ren Rivers Domina jaso zuen lehen emakumea ere izan zen.[5]
  • 1961ean, Ekialdeko Afrikako Historia eta Arkeologia Eskola britainiarraren sortzaileetako bat izan zen, eta ohorezko kide izendatu zuten, 10 urtez kontseiluan parte hartu ondoren.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c d (Ingelesez) «Thompson, Gertrude Caton- (1888–1985), archaeologist» Oxford Dictionary of National Biography  doi:10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-30908?_fromauth=1. (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  2. ↑ ««Miss Gertrude Caton-Thompson (Biographical details)»» www.britishmuseum.org (The British Museum) (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  3. ↑ (Ingelesez) May 5; Archaeology, 2014 |; Articles. (2014-05-05). Gertrude Caton Thompson - Trowelblazers. (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  4. ↑ a b c d (Ingelesez) Weedman, Kathryn. (2001-03-01). «Who's “That Girl”: British, South African, and American Women as Africanist Archaeologists in Colonial Africa (1860s–1960s)» African Archaeological Review 18 (1): 1–47.  doi:10.1023/A:1006793522666. ISSN 1572-9842. (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  5. ↑ a b Breaking ground : pioneering women archaeologists. Ann Arbor : University of Michigan Press 2004 ISBN 978-0-472-11372-9. (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  6. ↑ Petrie, W. M. Flinders; Gardiner, Alan; Petrie, Hilda; Murray, M. A.. (1925). Tombs Of The Courtiers And Oxyrhynkhos. (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  7. ↑ a b Brunton, Guy and Caton-Thompson. (1928). Badarian Civilization And Predynastic Remains Near Badari. (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  8. ↑ (Ingelesez) Petrie, William Matthew Flinders (1853-1942). (1930). ERA 51 Petrie, William Matthew Flinders - Antaeopolis the tombs of Qau (1930). British school of archaeology in Egypt (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  9. ↑ (Ingelesez) «Collection | British Museum» www.britishmuseum.org (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «Egypt before the pharaohs : the prehistoric foundations of Egyptian civilization | WorldCat.org» search.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  11. ↑ (Ingelesez) Clark, J. Desmond. (1954-12). «Kharga Oasis in Prehistory, byG. Caton-Thompson, pp.213, pls.128. The Athlone Press, University of London, 1952. Price 70s.» Proceedings of the Prehistoric Society 19 (2): 235–236.  doi:10.1017/S0079497X00018107. ISSN 2050-2729. (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  12. ↑ (Ingelesez) Garlake, P. S.. (1978-10). «Pastoralism and Zimbabwe» The Journal of African History 19 (4): 479–493.  doi:10.1017/S0021853700016431. ISSN 0021-8537. (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  13. ↑ Loubser, Jannie H. N.. (1989). «Archaeology and Early Venda History» Goodwin Series 6: 54–61.  doi:10.2307/3858132. ISSN 0304-3460. (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  14. ↑ Morell, Virginia. (1995). Ancestral passions : the Leakey family and the quest for humankind's beginnings. New York : Simon & Schuster ISBN 978-0-684-80192-6. (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  15. ↑ (Ingelesez) «Excavating Women: A History of Women in European Archaeology» Routledge & CRC Press (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  16. ↑ Freya Stark. (1940). A Winter In Arabia. (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).
  17. ↑ Sorensen, Magarita Díaz-Andreu, Marie Louise Stig, ed. (1998-02-19). Excavating Women: A History of Women in European Archaeology. Routledge  doi:10.4324/9780203981511/excavating-women-magarita-d%C3%ADaz-andreu-marie-louise-stig-sorensen. ISBN 978-0-203-98151-1. (Noiz kontsultatua: 2024-02-12).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Gertrude_Caton_Thompson&oldid=9595034"(e)tik eskuratuta