Maria Fyodorovna Zibold

Wikipedia, Entziklopedia askea
Maria Fyodorovna Zibold
Bizitza
JaiotzaRiga, 1849ko urtarrilaren 31
Herrialdea Errusiar Inperioa
 Serbia
HeriotzaBelgrad, 1939ko apirilaren 5a (90 urte)
Hezkuntza
HeziketaZuricheko Unibertsitatea
Jarduerak
Jarduerakmilitarra, politikaria eta medikua
Jasotako sariak
Zerbitzu militarra
Graduateniente
Parte hartutako gatazkakSerbian-Ottoman War (en) Itzuli
Balkanetako Gerra
Lehen Mundu Gerra

Maria Fyodorovna Zibold (Riga, Errusiako Inperioa, 1849ko urtarrilaren 31a - Belgrad, Jugoslaviako Erresuma, 1939ko apirilaren 5a), Marija Fjodorovna Zibold izenez ere ezaguna, Serbian mediku gisa jardun zuen lehen emakumea izan zen, eta maila militarreko lehen medikua.[1]

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Maria Fyodorovna Rigan jaio zen Errusiar Inperioan (gaur egun Letonia), 1849an alemaniar familia protestante batean. San Petersburgon bigarren hezkuntzako ikasketak amaitu zituen eta Zuricheko Medikuntza Fakultatean ikasi zuen. Bertan, garai hartan Suitzan ikasten ari ziren Serbiako ikasleak ezagutu zituen, Nikola Pašić eta Draga Ljočić besteak beste.[2] Ikasketak amaitu ondoren, San Petersburgora itzuli zen, eta han hasi zuen bere praktika mediko pribatua.[1][3]

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1876 inguruan serbo-turkiar gerra hasi zenean, Serbiako Printzerria ez zegoen batere prestatuta. Anbulantzia militarrak 19 mediku, 5 mediku-laguntzaile, farmazialari 1 eta 4 farmazia-laguntzaile zituen; funtzio publikoan, berriz, 41 mediku, 5 mediku-laguntzaile, 25 farmazialari eta 5 farmazia-laguntzaile.[4] Atzerriko mediku-misio ugari joan ziren laguntzera: errusiarrak, ingelesak eta errumaniarrak, anbulantzia militarrak erronka medikoari erantzun ahal izateko. Errusiako Gurutze Gorriaren datuen arabera, une horretan 123 mediku errusiar, 118 karitatezko erizain, 41 mediku, 70 mediku laguntzaile eta 4 farmazialari iritsi ziren Serbiara.[5] Mediku errusiarren artean Maria Fyodorovna Zibold doktorea zegoen, Eslaviar Elkartearen lehen espedizioarekin Belgradera boluntario gisa bidali zutena. Maria Fyodorovna laguntzaile mediko gisa aritu zen bitartean, lotinant gradu militarrera iritsi zen. Oso errespetatua zen bere ezagutza teoriko eta praktikoengatik.[1]

Belgradeko Emakumeen Elkarteko kideek inauguratu zuten ospitale batean lan egin zuen gerra deklaratu eta berehala. 1876ko uztailaren 23tik 1877ko apirilaren 13ra arte funtzionatu zuen ospitale honek. Eraikina egokitu gabe zegoenez, langileek arazo handiak zituzten higienea eta funtzionamendu normala mantentzeko. Hasiera batean, ospitaleko burua Vienako Steiner mediku zirujaua zen, baina 1877ko irailean Maria Fyodorovnak ordezkatu zuen. Horrez gain, ospitalean lan egiten zuten Raisa Samuilovna Svetlovska doktoreak, Bernako Unibertsitateko lehen emakume graduatuak, Mileva Koturovi, Belgradeko Emakumeen Bigarren Eskolako irakasleak, eta Belgradeko Emakumeen Elkarteko beste kide batzuek. Ikasle batzuk ere laguntzaile gisa lan egin zuten. 1877an ospitalea itxi ondoren, Maria Fyodorovna Zibold Errumania eta Bulgariaren arteko Balkanetako bigarren gerrara bidali zuten, non 300 zauritu baino gehiago zituen ospitale militar bat zuzendu zuen Turn Severinen. Garai hartan, Errusia ere gerran sartu zen Turkiarekin.[3]

Zerbitzu militarra Serbian[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1878an gerra amaitu ondoren, Mariak serbiar herritartasuna jaso zuen bere zerbitzu militarragatik eta Belgradon jarraitu zuen lanean ospitale militarretako doktore gisa.[1]

Oraindik Zurichen ikasten ari zela, Nikola Pašić-en laguna izan zen Maria, eta Serbiara itzuli ondoren jarraitu zuen adiskidetasuna. Pašić-ek paper garrantzitsua bete zuen Alderdi Erradikal Popularraren sorreran. Timokeko matxinadaren errepresioaren ondoren, Maria Fyodorovnak sinadurak bildu zituen muturreko alderdiko buruzagien indulturako Serbia osoan. Berak, pertsonalki, eskaera hau Milan Obrenovic erregeari eman zion. Honek, erradikalei barkatu zien, baina Maria Fyodorovna Serbiatik kanporatu zuen.[6]

1883an, Belgradetik Budapestera mugitu zen, hurrengo urtean Sofiara, eta han emigratzaile erradikalekin biltzen jarraitzen zuen. 1886an, Belgradera itzuli zen denbora laburrerako, baina berarekiko mesfidantza adierazia zela eta, Konstantinoplara joan zen, eta han aritu zen denbora batez mediku gisa Abdul Hamid II. sultanaren harenean. Geroago, Kairon mediku pribatu gisa lan egin zuen aldi labur batez.[1] Maria 1903an itzuli zen Serbiara egoera politikoa aldatu zenean.[7]

Lehen Mundu Gerra[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen Mundu Gerra hasi ondoren, boluntario gisa aurkeztu zen berriro, eta mediku gisa kontratatu zuten Vardar Dibisioko ospitalean. Serbiako armadako maiorren gradua jaso zuen eta 1915ean Skopjeko Ospitale Militarreko zuzendari izendatu zuten. Skopje okupatu ondoren, Maria Zibold ospitalearekin batera Pristinara joan zen. Bulgariarrek ospitalea harrapatu zutenean, langile guztiak Sofian sartu zituzten. Han, Mariak 3 urte baino gehiagoz lan egin zuen mediku gisa.[1]

Gerraosteko aldia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Pristina askatu ondoren, udal mediku gisa lan egin zuen denbora laburrez, eta handik Belgradera joan zen bizitzera, non Osasun Publikoko Ministerioko funtzionario gisa lan egin zuen erretiroa hartu zuen arte. Maria Fyodorovna Zibold-ek parte hartu zuen Serbiako askapen-gerra guztietan, Serbia-Bulgariako gerran, Balkanetako gerran eta Lehen Mundu Gerran, urte askoan hainbat ongintzazko erakundetan lan eginez.[6] Serbiako lehen emakumea izan zen mediku maior mailarekin.[3]

1939ko apirilaren 5ean hil zen Belgraden, eta ohore militar guztiekin lurperatu zuten, militar serbiar gisa. Domina ugari lortu zituen: 5. mailako Takovski Gurutzea, Arrano Zuriaren Ordena, San Sava Ordena eta Gurutze Gorriaren Ordena, besteak beste.[8]

Emakumeen eskubideen aldeko borroka Serbian[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Maria Fyodorovna Ziboldek ere ekarpen handia egin zuen Serbiako emakumeen eskubideen borrokan. Bere ikaskideekin batera, Serbiako emakumeentzako ikasketetan eskuratutako ezagutzak eta diplomak aitortzeko borrokari ekin zion. Serbiako administrazioaren aurkako borroka Raisa Svjatlovska doktoreak hasi zuen lehen aldiz, eta 1877ko urriaren hasieran Barne ministroari mediku gisa lan egiten uzteko eskaera bidali zion.

Urriaren 7an, ministroak batzorde bat osatu zuen, titulu medikoa duten emakumeek Serbian medikuntzan jardun dezaketen erabakitzeko, baina urriaren 15ean ezezko erantzuna jaso zuen. Aste batzuk geroago, azaroaren 7an, Maria Zibold doktoreak bere eskaera bidali zuen eta berehala, Raisak beste eskaera bat bidali zuen. Biek ospitaleetan arrakastaz lan egitea ez zen nahikoa beren ezagutza eta trebetasunen gomendio eta berme. Emakumeak enplegatzearen arazoa hori eragozten zuen dekretua zen, 1864ko Funtzionarioen Legeak ez baitzuen emakumeak enplegatzeko aukerarik aurreikusten. Beraz, onurarik gabeko funtzionario gisa baino ezin ziren jardun, mediku laguntzaile gisa, bigarren mailako mediku gisa edo praktika pribatuan. Oztopo guztiak gorabehera, bere borroka ez zen alferrik izan.

1877ko azaroaren 21ean, Batzorde Medikoak txosten bat bidali zion Barne ministroari, azaroaren 19an Raisa Svyatlovskaia eta Maria Zibold aztertu zituztela eta ezagutza eta trebetasunak bazituztela eta Serbian medikuntzan jarduteko aukera eman dakiekeela adieraziz, horrela emakumeen eskubideen aldeko borrokaren lehen etapa osatuz. Bere arrakastak ere lagundu zion Draga Ljočić, Serbiako lehen medikuari, bere esperientzia eta ezagutza aitortzen, Serbiako administrazioak jarritako oztopoak gorabehera. 1880. urtean, Maria Zibold eta Draga Ljočić, Serbiako Mediku Elkarteko kide titular hautatu zituzten.[9]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c d e f Српски биографски речник. Књ. 3, Д-З. Нови Сад: Матица српска..
  2. ↑ (Gaztelaniaz) «Планирана елита : о студентима из Србије на европским универзитетима у 19. веку | WorldCat.org» search.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2024-02-25).
  3. ↑ a b c (Serbieraz) Београду, Рачунски центар, Електротехнички факултет, Универзитет у. «„Војска милосрђа“ | Књиженство» www.knjizenstvo.rs (Noiz kontsultatua: 2024-02-25).
  4. ↑ (Serbieraz) Тодоровић, Вељко; Зељковић, Јово. (2020). «Владан Ђорђевић и Историја српског војног санитета» Владан Ђорђевић : поводом сто седамдесет шест година од рођења = Vladan Đorđević : on the occasion of the 176th anniversary of his birth: 37–52. (Noiz kontsultatua: 2024-02-25).
  5. ↑ Софотеров, 1926. , 612 or..
  6. ↑ a b ««Smrt prve zdravnice v Srbiji»» web.archive.org (Jutro: dnevnik za gospodarstvo, prosveto in politiko 82:) 2016-11-25 (Noiz kontsultatua: 2024-02-25).
  7. ↑ Gavrilović, 1976. .
  8. ↑ «ПРВА ЖЕНА ЛЕКАР У СРБИЈИ». Глас Подриња 3604.
  9. ↑ Календар са шематизмом Књажевства Србије : за годину 1881. Београд: Државна штампарија.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Maria_Fyodorovna_Zibold&oldid=9607778"(e)tik eskuratuta