Petrona Eyle
| Petrona Eyle | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Baradero (en)  , 1866ko urtarrilaren 18a |
| Herrialdea |  Argentina |
| Heriotza | Buenos Aires, 1945eko apirilaren 12a (79 urte) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | medikua |
Petrona Eyle (Baradero, Buenos Aires probintzia, 1866ko urtarrilaren 18a - Buenos Aires, 1945eko apirilaren 12a) mediku eta feminista argentinarra izan zen, bere herrialdeko emakumeen eskubideak defendatzeagatik nabarmendu zena.[1]
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Buenos Aires probintziako erdialdean kokatu ziren lehen kolono suitzarren alaba izan zen, gutxi gorabehera 1856 eta 1860 artean. Etorkinei emandako lur banaketaz baliatuta, Eyle familia Baradero eremuan kokatu zen, probintziaren ipar-ekialdean, hantxe jaio zen Petrona.[2]
1882an Concepción del Uruguayko Colegio Nazionalean ikasketak amaitu eta bertan jaso zuen, 1886an, irakasle normalaren titulua. Gaur egun Justo José de Urquizak sortutako Liburutegi entzutetsuko sektore batek bere izena darama.
1887an Suitzara bidali zuten medikuntza ikastera eta 1891an amaitu zuen karrera, 25 urte zituela, Anomalías de las orejas de los delincuentes alemanez eta ingelesez idatzitako tesia aurkeztuz.
1893an, Argentinara itzuli zen eta ospitale publikoetan hasi zen lanean, han hasi zen aktibista feminista gisa bere predikua erakusten, emakumeen egoera hobetzearen alde.[3]
1901ean Argentinako Emakumeen Kontseilua antolatu zuen eta 1910ean, Cecilia Griersonekin batera, "Argentinako Unibertsitate Elkartea" sortu zuen Buenos Airesen eta urte horretan Argentinaren jaiotzaren mendeurrenaren ospakizunak egin ziren. Maiatzeko Iraultzaren ehun urteetako ospakizunak aprobetxatuz, Nazioarteko Lehen Kongresu Feminista antolatu zuen, arrakasta handia lortuz.
Argentinako Unibertsitate Elkarteak ekimen ugari aurkeztu zituen Kongresu Nazionalean, hala nola Amatasuna Babesteko (1903 ), Osasun eta Gizarte Laguntza (1906 ), Irakasleentzako Erretiroa (1907 ) eta Emakumeentzako Eskubide Zibilen Berdintasuna (1919 ), besteak beste.[4]
1924an "zurien salerosketaren aurkako Liga" sortu zuen, garai hartan Argentina emakumeen merkatu handi bat baitzen, Nazioen Elkartearen mende zegoen Zurien salerosketaren aurkako Nazioarteko Batzordearen kronikaren arabera.
Petrona Eylek, Liga horretako presidente bezala, haurren eskubideen alde egin zuen, hauek, Marcelo T. de Alvear presidenteari bidalitako bere txosten idatziaren arabera, jasaten baitzituzten: kontrolik gabeko abusuak, marjinalitatea, esplotazioa, jasaten zuten kontrolik gabeko lana, bortxaketen ondoriozko haurdunaldi goiztiarrak, sexu-abusuak edo hamar urtetik aurrerako adingabeen prostituzioa.
65 urte zituela, Nuestra causa aldizkaria sortu zuen, eta aldizkari horretako lehen zuzendaria izan zen. Mugimendu feministaren kazetaritza-hedabide horretatik gogor defendatu zuen emakumeak botoa emateko, mugimendu politikoetan aktiboki esku hartzeko eta kargu publikoak betetzeko duen eskubidea.
Bere aktibismo handiak bere saria izan zuen hil eta bi urtera, 1947an Argentinako emakumeek boto eskubidea lortu baitzuten. Buenos Airesko kale batek, Puerto Madero auzoan, bere izena darama, emakumeen eskubideen aldeko borroka nekaezinaren omenez.[5]
2021eko urtarrilaren 18an, Googlek bere orrialde nagusiko doodle bat eskaini zion.[6]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ «Petrona Eyle, médica | Efemérides» Mujeres con ciencia 2021-01-18 (Noiz kontsultatua: 2021-01-31).
- ↑ Clarín.com. (). «Petrona Eyle, la mujer que hoy Google recuerda con un Doodle» www.clarin.com (Noiz kontsultatua: 2021-01-31).
- ↑ «Petrona Eyle: la médica feminista argentina que luchó por los derechos de las mujeres en América Latina» www.lanacion.com.ar 2021-01-18 (Noiz kontsultatua: 2021-01-31).
- ↑ López, Alberto. (). «Petrona Eyle, artífice del sufragio femenino en Argentina» EL PAÍS (Noiz kontsultatua: 2021-01-31).
- ↑ «Históricas: La historia de la médica feminista Petrona Eyle» FUNDACION ANTONIA CHILE 2021-01-22 (Noiz kontsultatua: 2021-01-31).
- ↑ «Petrona Eyle: Google conmemora a la médica argentina que luchó por los derechos de las mujeres» BioBioChile - La Red de Prensa Más Grande de Chile 2021-01-18 (Noiz kontsultatua: 2021-01-31).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q7179015