Urtarrilaren 18

Urtarrilaren 18a gregoriotar egutegiaren urteko hamazortzigarren eguna da. 347 egun falta dira urtea amaitzeko, 348 egun bisurteetan.

Jaiotzak Euskal Herrian Iñigo Pérez Jaiotza: Iruñea, 1988 Unai Albizua Jaiotza: Laudio, 1989 Mikel Saizar Jaiotza: Ibarra, 1983 Salbatore Mitxelena Jaiotza: Zarautz, 1919 Heriotza: La Chaux-de-Fonds, 1965eko abenduaren 28a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Montesquieu Jaiotza: La Brède, 1689 Heriotza: Paris, 1755eko otsailaren 10a Gilles Deleuze Jaiotza: Parisko 17. barrutia eta Paris, 1925 Heriotza: Parisko 17. barrutia eta Paris, 1995eko azaroaren 4a Kevin Costner Jaiotza: Lynwood (Kalifornia), 1955 Cary Grant Jaiotza: Bristol, 1904 Heriotza: Davenport, 1986ko azaroaren 29a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Urtarrilaren 18ko jaiotzak Daniel Webster • Hayim Nahman Bialik • Jay Chou • Paul Ehrenfest • Kiki Smith • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Charles Floquet Jaiotza: Donibane Garazi, 1828ko urriaren 2a Heriotza: Paris, 1896 Léonce Détroyat Jaiotza: Baiona, 1829ko irailaren 7a Heriotza: Paris, 1898 Santiago Urtizberea Jaiotza: Irun, 1909ko uztailaren 25a Heriotza: Donibane Lohizune, 1985 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Rudyard Kipling Jaiotza: Mumbai, 1865eko abenduaren 30a Heriotza: Londres, 1936 John Tyler Jaiotza: Charles City konderria (Virginia), 1790eko martxoaren 29a Heriotza: Richmond, 1862 Edward Bulwer-Lytton Jaiotza: Londres, 1803ko maiatzaren 25a eta 1803 Heriotza: Torquay, 1873 Huang Xianfan Jaiotza: Fusui County (en) , 1899ko azaroaren 13a Heriotza: Guilin, 1982 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Urtarrilaren 18ko heriotzak Theodosius Dobzhansky • David Cox • Auguste Mariette • Eleanor Alice Burford • Jan Twardowski • Kazimierz Przerwa-Tetmajer • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 1535 - Francisco Pizarro espainiarrak Lima hiria sortu zuen Perun. 1778 - James Cook britainiarrak (irudian) Hawaii uharteak aurkitu zituen, Sandwich Uharteak izena emanez. 1896 - X-izpi makina erakutsi zen jendaurrean lehen aldiz. 1943 - Alemaniako armadak Londres airez bonbardatu zuen. 2009 - Israelek Gazaren aurka eginiko Berun Urtua operazioa bukatu zen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Urtarrila >> A Aa Az Og Os L I 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2023 Aurreko eta hurrengo urteetan 2020: larunbata 2021: astelehena 2022: asteartea 2024: osteguna 2025: larunbata 2026: igandea Izendegia Santutegia: Priska Erromakoa, Margarita Hungariakoa, Jaime Hilario Seaska egutegia: Laitzun eta Munia.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1975 - Guardia Zibilak Emilio Pérez Pérez herritarra hil zuen tiroz Lezaman, errepide-kontrol batean.
• 2004 - Josu Jon Imaz EAJko presidente aukeratu zuten, Xabier Arzalluzen postuan jarraitzeko.
• 2006 - Umeen pornografia erabili eta banatzeagatik, hiru atxilotu Euskal Herrian, Espainia mailan poliziak eginiko operazioan.
• 2011 - Ekin eta Askatasunarekin zerikusia zutelakoan hamabi pertsona atxilotu zituzten.

Mundua

• 336 - Marko aukeratu zuten Aita Santu.
• 1535 - Francisco Pizarrok Limako hiria sortu zuen Perun.
• 1778 - James Cookek Hawaii irlak aurkitu zituen. Sandwich Irlak deitu zien.
• 1871 - Otto von Bismarckek Alemaniar Inperioa aldarrikatu zuen.
• 1919 - Parisko Bake Biltzarra hasi zen.
• 1943 - Alemaniak Londresko hiria airez bonbardatu zuen.
• 1945 - Armada Gorriak Budapesteko ghettoa hautsi zuen.
• 1976 - Eskoziako Alderdi Laborista (SLP) alderdi politikoa eratu zuten Eskozian.
• 2009 - 2008-2009ko Gazako gatazka: Hamasek eta beste Palestinar erakunde batzuek su-etena iragarri zuen. Su-etenaren ondorioz, israeldar soldaduak erretiratzen hasi ziren eta Nazio Batuen eta GKE ezberdinen laguntzak sartzen joan ziren Gazako zerrendan.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 1896 - X izpien makina erakutsi zen lehenengo aldiz.
• 1977 - Legionaria bakteria aurkitu zuten.
• 2012 - Ingelesezko Wikipediak 24 orduko itzalaldia egin zuen AEBetako SOPA lege proiektuaren aurka.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1790 - Pedro Novia de Salcedo, bizkaitar politikari, hizkuntzalari eta idazlea (h. 1865).
• 1850 - Joxe Jabier Uresberueta, Donostiako traineru patroia (h. 1927).
• 1884 - Jean Saint-Pierre, euskal apezpiku eta idazlea (h. 1951).
• 1898 - Rafael Fontán, bizkaitar arkitekto historizista (h. 1986).
• 1919 - Salbatore Mitxelena, euskal olerkaria (h. 1965).
• 1923 - Pierre Andiazabal, lapurtar itzultzaile eta apaiza (h. 2020).
• 1940 - José María Argoitia, bizkaitar futbolari ohia.
• 1941 - José Ignacio Lopez de Arriortua, bizkaitar ingeniaria.
• 1951 - Pedro Aiestaran, Popotxo, gipuzkoar aktore eta showmana, Orquesta Mondragón taldeko kidea (h. 2020).
• 1955 - Jesus Maria Markiegi, gipuzkoar ETAkidea (h. 1975).
• 1967 - Andoni Urzelai, gipuzkoar idazlea.
• 1974 - Josu Goikoetxea, bizkaitar kazetaria, poeta eta bertso gai-jartzailea.
• 1982 - Eneko Larrañaga, Enekora, gipuzkoar musikaria.
• 1983 - Mikel Saizar, gipuzkoar futbolaria.
• 1988 - Iñigo Pérez, nafar futbolaria.
• 1989 - Unai Albizua, arabar futbolaria.
• 1990 - Ane Hernandez, bizkaitar arraunlaria, bost aldiz Kontxako Bandera eta bost aldiz Traineruen Ligaren irabazle.
• 2001 - Eneko Delgado, bizkaitar futbolaria.
• 2003 - Dánae Riaño, gipuzkoar abeslari eta aktorea.

Mundua

• 1641 - François Michel Le Tellier de Louvois, frantziar estatugilea (h. 1691).
• 1689 - Montesquieu, frantziar idazlea, kronista eta pentsalaria (h. 1755).
• 1734 - Caspar Friedrich Wolff, alemaniar fisiologoa, enbriologiaren sortzaileetako bat (h. 1793).
• 1795 - Ana Paulowna Romanova, Herbehereetako erregina ezkontidea (h. 1865).
• 1835 - César Cui, Lituanian jaiotako errusiar musikagilea (h. 1918).
• 1841 - Emmanuel Chabrier, frantziar musikagile erromantikoa (h. 1894).
• 1849 - Edmund Barton, lehendabiziko Australiako lehen ministroa (h. 1920).
• 1861 - Hans Goldschmidt, alemaniar kimikaria (h. 1923).
• 1866 - Petrona Eyle, argentinar mediku eta feminista, Argentinako emakumeen eskubideak defendatzeagatik nabarmendua (h. 1945).
• 1867 - Rubén Darío, nikaraguar poeta, idazle eta kazetaria (h. 1916).
• 1879 - Henri Giraud, Frantziako Armadako jenerala (h. 1949).
• 1882 - Aleksandra Ekster, errusiar margolari eta moda diseinatzailea (h. 1949).
• 1892 - Oliver Hardy, estatubatuar aktorea, Laurel eta Hardy komiko bikote ospetsuko kidea (h. 1957).
• 1893 - Jorge Guillén, 27ko belaunaldiko espainiar olerkaria (h. 1984).
• 1894 - Lucia Moholy, txekiar argazkilaria (h. 1989).
• 1901 - Iris Marga, argentinar aktore eta vedettea (h. 1997).
• 1902 -
  • Émile Aillaud, frantziar arkitektoa (h. 1988).
  • Mariano Doporto, espainiar fisikari eta meteorologoa (h. 1964).
• 1904 - Cary Grant, ingeles-estatubatuar aktorea (h. 1986).
• 1910 - Kenneth Boulding, britainiar-estatubatuar ekonomialaria (h. 1993).
• 1911 -
  • José María Arguedas, peruar idazlea, XX. mendeko Peruko literaturako esanguratsuenetakoa (h. 1969).
  • Danny Kaye, estatubatuar aktore, abeslari, dantzari, umorista eta musikaria (h. 1987).
• 1912 - David Rousset, frantziar kazetaria, idazlea eta politikaria (h. 1997).
• 1915 - Santiago Carrillo, espainiar politikari komunista, Espainiar Transizioan pertsonaia garrantzitsua (h. 2012).
• 1920 - Giovanni Capurro, italiar poeta (j. 1859).
• 1921 - Yoichiro Nambu, japoniar-estatubatuar fisikaria, 2008ko Fisikako Nobel Saria (h. 2015).
• 1924 - Italo Terzoli, italiar zinema zuzendari eta gidoigilea (h. 2008).
• 1925 - Gilles Deleuze, frantziar filosofoa (h. 1995).
• 1929 - Józef Glemp, poloniar kardinala (h. 2013).
• 1930 - Maria de Lourdes Pintasilgo, Portugalgo lehen ministroa (h. 2004).
• 1931 - Chun Doo-hwan, Hego Koreako presidentea (h. 2021).
• 1933 -
  • David Bellamy, ingeles botaniko, ekogista, idazle eta telebistako aurkezlea (h. 2019).
  • John Boorman, britainiar zinemagilea.
• 1934 -
  • Mudar Badran, Jordaniako lehen ministroa (h. 2023).
  • Raymond Briggs, britainiar haur literaturako idazle eta ilustratzailea (h. 2022).
  • José Manuel Romay Beccaría, galiziar abokatu eta politikaria.
• 1937 - John Hume, Ipar Irlandako politikaria, 1998ko Bakearen Nobel Saria (h. 2020).
• 1938 - Anthony Giddens, britainiar soziologoa, egituraketa teoriaren sortzailea.
• 1940 -
  • Francesc Betriu, kataluniar zinema eta telebista zuzendaria (h. 2020).
  • Iva Zanicchi, italiar abeslaria.
• 1944 -
  • Paul Keating, Australiako lehen ministro ohia.
  • Alexander Van der Bellen, Austriako presidentea.
• 1945 - José Luis Perales, espainiar egile-abeslari, musikagile, musika ekoizle eta idazlea.
• 1946 - Henrique Rosa, Ginea-Bissauko behin-behineko presidentea (h. 2013).
• 1947 -
  • Takeshi Kitano, japoniar aktore, zinemagile, umorista, idazle, poeta, pintore eta bideo-jokoen diseinatzailea.
  • Teresa Lago, portugaldar astronomialaria, Portoko Unibertsitateko Astrofisika Zentroaren sortzailea.
• 1948 - José Maza Sancho, txiletar astronomoa eta astrofisikaria.
• 1949 - Philippe Starck, frantziar industria-diseinatzailea.
• 1950 -
  • Grace Nichols, guyanar poeta, maistra eta kazetaria.
  • Gilles Villeneuve, kanadar 1 Formulako gidaria (h. 1982).
• 1955 -
  • Kevin Costner, zinema zuzendari, estatubatuar aktore eta ekoizlea.
  • Fernando Trueba, espainiar zinema zuzendari, gidoigile eta ekoizlea.
• 1957 -
  • Elmar Borrmann, ezpata modalitateko alemaniar eskrimalari ohia.
  • Marián Flores, espainiar telebista-aurkezlea.
• 1958 -
  • Francys Arsentiev, Everest gailurrera ontziratutako oxigenorik gabe iritsi zen lehen estatubatuar emakumea (h. 1998).
  • Marci Bowers, estatubatuar ginekologoa eta zirujaua, sexua berresleitzeko ebakuntzetan aditua.
• 1960 - Mark Rylance, britainiar aktore eta antzerkigilea.
• 1963 - Efraín Alegre, paraguaitar abokatu eta politikaria.
• 1966 - Alexander Khalifman, errusiar xake jokalaria.
• 1967 -
  • Pieter Huistra, herbehereetar futbolari ohia.
  • Iván Zamorano, txiletar futbolaria.
• 1968 - Antonio de la Torre, espainiar aktorea.
• 1969 -
  • Dave Bautista, estatubatuar borrokalari libre eta aktorea.
  • Ever Palacios, kolonbiar futbolari ohia.
• 1971 -
  • Amy Barger, estatubatuar astronomoa.
  • Jonathan Davis, KoЯn musika taldeko abeslaria.
  • Josep Guardiola kataluniar futbolari ohi eta entrenatzailea.
  • Pablo Maqueda, espainiar futbolari ohia.
• 1972 - Txe Arana, zinema, telebista eta antzerkiko kataluniar aktorea.
• 1975 -
  • Hiroshi Kamiya, japoniar ahots bikoiztaile, aktore eta J-pop abeslaria.
  • Joachim Lafosse, belgikar zinema zuzendari eta gidoilaria.
  • María del Mar Rodriguez Carnero, La Mari, Chambao taldeko abeslaria.
• 1978 - Thor Hushovd, norvegiar txirrindularia.
• 1979 -
  • Roberta Metsola, maltar legelari eta politikaria.
  • Leo Varadkar, irlandar politikari eta medikua, Fine Gael alderdiko buruzagia.
• 1980 - Robert Green, britainiar futbolaria.
• 1983 - Katrin Siska, estoniar abeslari eta modeloa, Vanilla Ninja taldeko abeslaria.
• 1984 - Makoto Hasebe, japoniar futbolaria.
• 1985 - Ruben de la Barrera, galiziar futbol entrenatzailea.
• 1986 - Marya Roxx, estoniar hard rock/metal musikari eta abeslaria.
• 1988 - Angelique Kerber, alemaniar tenislaria.
• 1991 -
  • Mitchell Duke, australiar futbolaria.
  • Ángela Ponce, espainiar modeloa.
• 1994 - Shinya Yajima, japoniar futbolaria.
• 1998 -
  • Aitana Bonmatí, kataluniar futbolaria.
  • Éder Militão, brasildar futbolaria.
• 2002 - Quicala Bari, afrikar futbolaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1890 - Kosme Duñabeitia, bizkaitar argazkilari eta margolaria (j. 1819).
• 1896 - Charles Floquet, euskal herritar politikaria, Frantziako Lehen Ministroa, Parisen (j. 1828).
• 1898 - Léonce Détroyat, lapurtar militar eta kazetaria, Frantziako Itsas Armadan aritutakoa (j. 1829).
• 1968 - Pierre Duhour, euskal idazlea (j. 1890).
• 1985 - Santiago Urtizberea, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (j. 1909).
• 1996 - Sebastian Zapirain, gipuzkoar buruzagi eta militante komunista, PCEko militante historikoa (j. 1903).
• 2006 - Pedro Ortuzar, Iturri, bizkaitar bertsolaria (j. 1932).
• 2013 - Feliciano Matute, Real Sociedadeko futbolaria (j. 1937).
• 2018 - Juan Mugartegi, bizkaitar bertsolaria (j. 1933).

Mundua

• 474 - Leon I.a, bizantziar enperadorea (j. 401).
• 1121 - Gilen Champeauxkoa, frantziar teologo eta filosofo eskolastikoa.
• 1213 - Tamar Georgiakoa, Georgiako erregina (j. 1160).
• 1253 - Henrike I.a Ziprekoa, Zipreko erregea (j. 1217).
• 1367 - Petri I.a, Portugalgo Erregea (j. 1320).
• 1539 - Juan Rena, Joana I.a Gaztelakoaren kapilaua, Karlos V.a Hasburgokoaren administratzailea eta Iruñeko apezpikua (j. c. 1480).
• 1586 - Margarita Parmakoa, Parmako dukesa ezkontidea, Herbehereetako gobernaria (j. 1522).
• 1677 - Jan van Riebeeck, herbeheretar nabigatzaile eta administratzaile koloniala (j. 1619).
• 1862 - John Tyler, Ameriketako Estatu Batuetako 10. Presidentea (j. 1790).
• 1863 - Mauka Gorri, apatxe herriko txihende taldeko kide eta buruzagia (j. c. 1790).
• 1873 -
  • Edward Bulwer-Lytton, ingeles politikari eta idazlea (j. 1803).
  • Charles Dupin, frantziar matematikaria eta politikaria (j. 1784).
• 1878 - Antoine César Becquerel, frantziar zientzialaria (j. 1788).
• 1882 - A. A. Milne, ingeles idazlea, Winnie the Poohren sortzailea (h. 1956).
• 1890 - Amadeo I.a Espainiakoa, Espainiako erregea (j. 1845).
• 1899 - Carl Friedrich Wilhelm Claus, alemaniar zoologoa (j. 1835).
• 1917 - Victor Bruce (Elgingo IX. kondea), britainiar politikaria, Indiako erregeordea (j. 1849).
• 1920 - Giovanni Capurro, italiar poeta (j. 1859).
• 1921 - Adolf von Hildebrand, alemaniar eskultorea (j. 1847).
• 1936 - Rudyard Kipling, ingeles idazlea, 1907ko Literaturako Nobel Saria (j. 1865).
• 1954 - Sydney Greenstreet, antzerki eta zinemako ingeles aktorea (j. 1879).
• 1956 - Konstantin Päts, Estoniako lehenbiziko presidentea (j. 1874).
• 1977 -
  • María Rosa Oliver, argentinar idazlea, saiogilea, itzultzailea eta ekintzailea (j. 1898).
  • Carl Zuckmayer, alemaniar antzerkigileaa (j. 1896).
• 1978 -
  • John Lyng, Norvegiako lehen ministroa (j. 1905).
  • Nicanor Piñole, asturiar margolaria (j. 1878).
• 1979 - Maurice Challe, frantziar jenerala (j. 1905).
• 1980 - Cecil Beaton, britainiar modako, erretratuetako eta gerrako argazkilari, egunkarien egile, margolari eta zinema eta antzerkirako barnealdeen eta jantzien diseinatzailea (j. 1904).
• 1982 - Huang Xianfan, txinatar historialari eta antropologoa (j. 1899).
• 1983 - Arturo Umberto Illia, Argentinako 35. presidentea (j. 1900).
• 1985 - Noel Clarasó, kataluniar idazle eta itzultzailea (j. 1899).
• 1987 - Renato Guttuso, italiar margolaria eta eskultorea (j. 1911).
• 1988 - Fra' Angelo de Mojana di Cologna, Maltako Ordenako Printze eta Maisu Nagusia (j. 1905).
• 1989 - Bruce Chatwin, ingeles bidaia-idazle, eleberrigile eta kazetaria (j. 1940).
• 1995 - Adolf Butenandt, alemaniar biokimikaria, 1939ko Kimikako Nobel Saria (j. 1903).
• 1996 - Leonor Fini, argentinar-frantziar margolaria (j. 1907).
• 1998 - Judite de Carvalho, portugaldar idazlea (j. 1921).
• 2004 - José Luis Ortega Monasterio, euskal jatorriko kataluniar musikagilea, habanera konpositore handienetako bat (j. 1918).
• 2010 -
  • Kate McGarrigle, quebectar folk musikari eta abeslaria (j. 1946).
  • Robert B. Parker, estatubatuar idazle eta eleberrigilea (j. 1932).
• 2015 - Alberto Nisman, Argentinako fiskala, Cristina Fernández de Kirchner presidentea salatu ondoren hilda agertu zen (h. 1963).
• 2016 -
  • Glenn Frey, estatubatuar musikari, abeslari eta aktorea, Eagles taldearen kide sortzailea (j. 1948).
  • Michel Tournier, frantziar idazlea (j. 1924).
• 2017 - Peter Abrahams, hegoafrikar eleberrigile eta kazetaria (j. 1919).
• 2018 -
  • Olivia Lua, estatubatuar aktore pornografikoa (j. 1994).
  • Nancy Richler, kanadar LGBT eleberrigilea (j. 1957).
• 2019 - Brian Stowell, manxera hizkuntza suspertzeko lanetan aritutako ekintzaile nagusietako bat (j. 1936).
• 2021 - Jean-Pierre Bacri, frantziar aktorea eta gidoigilea (j. 1951).
• 2022 -
  • Francisco Gento, espainiar futbolaria, Espainiako Futbol Liga gehien jokatu eta irabazi zituen futbolaria (j. 1933).
  • Yvette Mimieux, estatubatuar aktorea (j. 1942).
• 2023 -
  • David Crosby, estatubatuar musikari eta abeslaria, The Byrds eta Crosby, Stills, Nash & Young taldeetako kide sortzailea (j. 1941).
  • Denys Monastyrsky, ukrainar abokatu eta politikaria (j. 1980).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Laitzun eta Munia.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2265
• Multimedia: 18 January

Urtarrilaren 17 | Urteko egutegi | Urtarrilaren 19