Edukira joan

Quimper

Koordenatuak: 47°59′45″N 4°05′52″W / 47.9958°N 4.0978°W / 47.9958; -4.0978
Wikipedia, Entziklopedia askea
Quimper
Kemper
Frantziako udalerria
Administrazioa
Estatu burujabe Frantzia
Frantziaren banaketa administratiboa Metropolitar Frantzia
Defense and Security zone of FranceWestern defense and security zone
Eskualdea Bretainia
Departamendua Finistère
BarrutiQuimpereko barrutia
AlkateaBernard Poignant
Izen ofizialaQuimper
Montagne-sur-Odet
Jatorrizko izenaKemper
Posta kodea29000
Geografia
Koordenatuak47°59′45″N 4°05′52″W / 47.9958°N 4.0978°W / 47.9958; -4.0978
Map
Azalera84,45 km²
Altuera6 m, −5 m eta 151 m
MugakideakPleuven, Briec, Ergué-Gabéric, Guengat, Landrévarzec, Plogonnec, Plomelin, Plonéis, Pluguffan eta Saint-Évarzec
Demografia
Biztanleria63.642 (2021eko urtarrilaren 1a)
169 (2020)
alt_left 33.593 (%52,8) (%46,2) 29.392 alt_right
Dentsitatea754 bizt/km²
Informazio gehigarria
Ordu eremuaUTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuakLimerick, Remscheid, Falkirk, Ourense, Yantai, Foggia eta Falkirk
quimper.bzh eta kemper.bzh

Quimper[1] (bretainieraz: Kemper) Bretainiako hego-mendebaldean dagoen hiria eta Finistère departamenduko hiriburua da. Bro Kernev (frantsesez: Cornouaille) lurralde historikoaren hiriburua ere bada.

2013ko erroldaren arabera 63.532 biztanle ditu, bretainierazko hiztunak tartean.

Bretainierazko Kemper izenak "bilgunea" esan nahi du, bertan bat egiten baitute Odet eta Steir ibaiek.

    Datu klimatikoak (Quimper (1981–2010 averages))    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 16.9 18.3 23.3 27.1 30.3 35.9 34.9 35.8 30.7 26.8 19.7 17.7 35.9
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 9.4 9.7 11.9 13.9 17.0 19.8 21.7 21.9 19.8 16.0 12.4 10.0 15.3
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 4.2 3.8 5.2 6.3 9.2 11.7 13.6 13.6 11.8 9.7 6.6 4.7 8.4
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -10.1 -8.4 -7.0 -2.2 0.3 3.9 6.6 6.9 4.2 -1.2 -4.6 -7.2 -10.1
Pilatutako prezipitazioa (mm) 151.1 120.4 98.9 90.2 90.2 59.3 67.2 64.6 86.9 130.1 139.7 151.6 1250.2
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 16.4 13.0 13.7 12.4 11.3 8.8 9.6 9.5 9.6 14.8 15.9 15.8 150.8
Eguzki orduak 65.9 85.7 126.5 170.7 194.2 215.9 194.3 194.0 177.3 111.5 77.9 70.1 1683.8
Iturria: Météo France[2]<ref name=MFclimat2> .

Indusketa arkeologikoek erakutsi dute aintzinatik populatua izan dela. Duela 6.000 urteko bi sukarrizko tresna aurkitu dira, bai eta Neolito eta Brontze Aroko keramikak ere.

Erromatarren garaiko oppidum baten aztarnak ere aurkitu dira hiriaren mendebaldean, Locmaria barrutian, bai eta Osimes leinu galiarraren asentamendu bat ere, Civitas aquilonia izena zuena. Herri galiar-erromatar honek foruma eta termak zituen eta baliteke akropoli bat ere eduki izana Odet ibaiaren ertzean.

Kemper bera Erdi Aroan sortu zen, baina sorrera kondaira eta mitoetan murgiltzen da. Cornouailleko erregea zen Gradlonek V edo VI mendean bere gaztelua eman zion San Corentinori honek katedrala eraiki zezan eta orduan sortu zen Quimper. Dirudienez apezpikuta karolingiar garaian eratu zen, lehenengo aipamena 885 urtekoa da, eta X menderako jadanik katedralaren inguruan planifikaturiko herri bat bazen bertan. XI mendean Bretainiako dukerriarekin bat egin zuenean apezpiku eta dukeen artean tentsio handiak izan ziren, harik eta 1491 urtean Frantziak Bretainia eskuratu zuen arte. Quimperrek 4.500 biztanle zituen orduan.

Hurrengo mendeetan lasaitasuna izan zen nagusi eta hiria haziz joan zen. Erlijio orden ugari iritsi ziren eta kaleen banaketa modernizatu egin zen. XVIII mendean jarduera ekonomiko nagusiak keramikagintza eta meagintza izan ziren. Ikatzaren ekoizpenak indar handia hartu zuen. Frantziako Iraultzak erlijio adierazpen guztien debekua ekarri zuen arren, Quimperrek ez zuen kalte handirik jasan Finistère departamenduko hiriburu izendatu baitzuten. 1863an trenbidea iritsi zen eta honek industrializazioa areagotu zuen.

Bigarren Mundu Gerraren barnean 1940an alemaniarrek hiria okupatu zuten eta gerra-presoen esparrua eraiki zuten Odet ibaiaren ezkeraldean. 1944an hiria askatu zen baina gartzelak 1946 arte iraun zuen, azken bi urteetan alemaniar presoekin.

1960an Ergué-Armel, Kerfeunteun eta Penhars herriek bat egin zuten Quimperrekin. 1993an Quimper Communauté metropoli eremua eratu zen.

Ondasun nabarmenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kereon kalea, atzean Saint-Corentin katedrala.

2002 urtean "Arte eta historiaren hiria" izendatu zuten Quimper.

Hiriko monumento aipagarriena XIII mendeko Saint-Corentin katedrala da, eta honen inguruan artikulatzen da Vieux Quimper alde zaharra. Egurrezko etxe koloretsuen artean kale eta txoko polit ugari daude, gaur egun dendaz eta kafetegiz eta jatetxez beteak.

Quimper faïence keramika da produkturik ezagunena baina kobre eta brontzezko artisautzak ere sona handia du. Elikagaiei dagokienez crepeak eta Bretainiako sagardoa dira tradizionalenak.

Uztailaren amaieran Cornouailleko jaialdia ospatzen da. 1923an "Erreginen jaialdia" izenarekin abiatu zen eta 2002tik aurrera egitura profesionala hartu du. Kultura bretoiaren aberastasuna erakustea du helburu. 180 ekitaldi inguru izaten ditu eta igande batean ospatzen da. Frantzian ezohikoa den arren, neguko jaialdia ere badu Quimperrek, Les Hivernautes izena duena.

Arte Ederren Museoa alde zaharretik gertu dago. XIX mendeko aurrealdea du eta XIV mendetik honako artelanak biltzen ditu barnean.

Biztanleriaren bilakaera
1793 1800 1806 1831 1861 1881 1931 1962 1975 1982 1999 2006 2013
8.400 6.651 6.905 9.860 11.438 15.228 18.297 45.989 55.977 56.907 63.238 64.902 63.532

Herri eta hiri senidetuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hiritar ezagunak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. Exonimoen zerrenda. Euskaltzandia (Noiz kontsultatua: 2011-2-13).
  2. .

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]