Ruđer Josip Bošković

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ruđer Josip Bošković

katedradun

1763 -
Bizitza
JaiotzaDubrovnik1711ko maiatzaren 18a
HerrialdeaRagusako Errepublika
BizilekuaDubrovnik
HeriotzaMilan1787ko otsailaren 13a (75 urte)
Hobiratze lekuaSanta Maria Podone (en) Itzuli
Heriotza moduaberezko heriotza: pneumonia
Familia
AitaNikola Bošković
Anai-arrebak
Hezkuntza
HeziketaGregoriotar Pontifize-Unibertsitatea
Roman College (en) Itzuli
Hizkuntzaklatina
italiera
frantsesa
Kroaziera
Jarduerak
Jarduerakfisikaria, astronomoa, matematikaria, filosofoa, diplomazialaria, poeta, teologoa, polimata, historialaria, geografoa, unibertsitateko irakaslea eta erlijio okupazio katolikoa
Lantokia(k)Paris
Enplegatzailea(k)Gregoriotar Pontifize-Unibertsitatea
University of Pavia (en) Itzuli
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
InfluentziakGottfried Wilhelm Leibniz
KidetzaRoyal Society
Zientzien Errusiar Akademia
San Petersburgoko Zientzien Akademia
XL izeneko Zientzien Akademia Nazionala
Accademia delle Scienze di Torino
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioakatolizismoa
Erlijio-ordenaJesusen Konpainia

Ruđer Josip Bošković (italieraz: Ruggiero Giuseppe Boscovich; latinez: Rogerius (Iosephus) Boscovicius; Dubrovnik, 1711ko maiatzaren 18a - Milan, 1787ko otsailaren 13a) Ragusako Errepublikako fisikaria, astronomo, matematikari, filosofo, diplomazialari, olerkari, teologo, jesulagun, apaiz eta polimata izan zen.

Teoria atomikoaren aitzindaria izan zen, eta ekarpen ugari egin zizkion astronomiari. Ilargian atmosferarik ez zegoela ere jakin zuen.

Dubrovniken jaio zen, aita kroaziarra eta ama italiarra zituela. Jesulagunekin hezi zen eta 1725ean Erromara joan zen. Ikasketak amaitu ondoren, irakaskuntzan eta ikerketa astronomikoan aritu zen. 1744an apaiz ordenatu zuten.

1758an bere lanik ezagunena argitaratu zuen Vienan: Philosophiæ naturalis theoria redacta ad unicam legem virium in natura existentium.

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • De maculis solaribus (1736)
  • De maculis solaribus exercitatio astronomica (1736)
  • De Mercurii novissimo infra Solem transitu (1737)
  • Trigonometriae sphaericae constructio (1737)
  • De aurora boreali (1738)
  • De novo telescopii usu ad objecta coelestia determinanda (1739)
  • De veterum argumentis pro telluris sphaericitate (1739)
  • Dissertatio de telluris figura (1739)
  • De Circulis osculatoribus, Dissertatio (1740)
  • De motu corporum projectorum in spatio non-resistente (1741)
  • De inaequalitate gravitatis in diversis terrae locis (1741)
  • De natura et usu infinitorum et infinite parvorum (1741)
  • De annusi fixarum aberrationibus (1742)
  • De observationibus astronomicis et quo pertingat earundem certitudo (1742)
  • Disquisitio in universam astronomiam (1742)
  • Parere di tre Matematici sopra i danni che si sono trovati nella Cupola di S. Pietro (1742)
  • De motu corporis attracti in centrum immobile viribus decrescentibus in ratione distantiarum reciproca duplicata in spatiis non-resistentibus (1743)
  • Riflessioni de' Padri Tommaso Le Seur, Francesco Jacquier de el' Ordine de' Minimi, e Ruggiero Giuseppe Boscovich della Compagnia di Gesù Sopra alcune difficoltà spettanti i danni, e Risarcimenti della Cupola Di S. Pietro (1743) Link to full text
  • Nova methodus adhibendi phasium observationes in eclipsibus lunaribus ad exercendam geometriam et promovendam astronomiam (1744)
  • De cyloide et logistica (1745)
  • De viribus vivis (1745)
  • Trigonometria sphaerica (1745)
  • De cometis (1746)
  • Dissertatio de maris aestu (1747)
  • Dissertatio de lumine, 1–2 (1748/1749)
  • De determinanda orbita planetae ope catoptricae ex datis vi celeritate & directione motus in dato puncto (1749)
  • Sopra il Turbine che la notte tra gli XI e XII giugno del MDCCXLIX danneggio una gran parte di Roma (1749)
  • De centrogravitatis (1751)
  • Elementorum matheseos ad usum studiosae juventutis (1752)
  • De lunae atmosphaera (1753)
  • De continuitatis lege et eius consectariis pertinentibus ad prima materiae elementa eorumque vires dissertatio (1754)
  • Elementorium universae matheseos, 1–3 (1757)
  • De lege virium in natura existentium (1755)
  • De lentibus et telescopiis dioptricis disertatio (1755)
  • De inaequalitatibus quas Saturnus et Jupiter sibi mutuo videntur inducere praesertim circa tempus conjunctionis (1756)
  • Theoria philosophiae naturalis (1758)link to full text
  • De Solis ac Lunae defectibus (1760)
  • Scrittura sulli danni osservati nell' edificio della Biblioteca Cesarea di Vienna, e loro riparazione (1763)
  • Memorie sopra il Porti di Rimini (1765)
  • Sentimento sulla solidità della nuova Guglia del Duomo di Milano (1765)
  • dissertationes quinque ad dioptricam pertinentes (1767)
  • Voyage astronomique et geographique (1770)
  • Memorie sulli cannocchiali diottrici (1771)
  • . (Journal of a voyage from Constantinople to Poland)
  • Sullo sbocco dell'Adige in Mare (1779)
  • Riflessioni sulla relazione del Sig. Abate Ximenes appartenente al Progetto di un nuovo Ozzeri nello Stato Lucchese (1782)
  • Giornale di un viaggio da Costantinopoli in Polonia 1784
  • Opera pertinentia ad opticam et astronomiam, 1–5 (1785)
  • Sui danni del Porto di Savona, loro cagioni e rimedi (1771)
  • Lettere a Giovan Stefano Conti (1780)

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]