Sholem Aleijem

Sholem Aleijem
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Шолом Нохумович Рабинович
Jaiotza	Pereiaslav (en) , 1859ko otsailaren 18a (juliotar egutegia)
Herrialdea	Errusiar Inperioa ; Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntza	Yiddisha
Heriotza	New York, 1916ko maiatzaren 13a (57 urte)
Hobiratze lekua	Mount Carmel Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: tuberkulosia
Familia
Seme-alabak	ikusi Sarah Solomonovna Rabinovich (en) ; Marie Waife (en) ;
Familia	ikusi Bel Kaufman (en) (biloba); Ben Zion Goldberg (en) (suhi);
Hezkuntza
Hizkuntzak	errusiera; Yiddisha; hebreera
Jarduerak
Jarduerak	antzerkigilea eta idazlea
	sholemaleichem.org

Sholem Nojumovitx Rabinovitx, Sholem Aleijem izengoitiaz ezagunagoa —yiddishaz: שלום עליכם— (Pereiaslav, Errusiako Inperioa, 1859ko martxoaren 2^greg./otsailaren 18^jul. – New York, Ameriketako Estatu Batuak, 1916ko maiatzaren 13a) yiddishazko idazlea eta antzerkigilea izan zen. Hebreeraz eta errusieraz ere idatzi zuen.

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1859ko martxoaren 2an jaio zen familia judu pobre batean. Haurtzaroa Voronkovo herrian igaro zuen (gaur egun Ukrainako Kiev eskualdean)^[1]. 15 urte zituenean, Robinson Crusoek inspiratuta, pertsonaia judua zen antzeko istorioa idatzi zuen eta idazle izatea erabaki zuen.

1876an eskolan amaitu ondoren, Olga Loeva, ekintzaile judu aberats baten alabari, hiru urtez irakatsi zion. Irakasle eta ikaslearen artean maitasuna sortu zen. Momentu horretan, Olgaren aita ez zegoen sozialki desberdina zen ezkontza horretarako, eta Sholem Aleijemek lana galdu zuen Loeven etxean. Handik sei urtera, 1883an, aitaren borondatearen aurka, Olga idazlearekin ezkondu zen. Bere aitaginarreba hil ondoren, Sholem Aleijem fortuna handiaren oinordeko bihurtu zen. Hala ere, Sholem Aleijem burtsan espekulatzen hasi zen. Yiddishazko aldizkariak ere babesten zituen eta beraz, bere ondarea igaro zuen.

1883tik ia soilik yiddishez idazten zuen (errusieraz eta hebreerazko istorio batzuk izan ezik).

Sholem Aleijemek mugimendu sionismoarekin sinpatizatzen zuen (nahiz eta ez zituen bere ideiak guztiz partekatzen). Kritikariak Mark Twain judua deitzen zioten. Gero, Mark Twainek ohartu zen bere burua Sholem Aleijem estatubatuarra zela uste zuela^[2].

1891 ondoren Odessan bizi zen, 1903-1905 bitartean Kieven. 1905eko pogromen ondoren, bere familiarekin Suitzara joan zen, gero Alemaniara. 1914an Lehen Mundu Gerra hasi ondoren, Errusiako herritar gisa, internatua eta Alemaniatik Danimarka neutralera erbesteratu zuten. Ameriketako Estatu Batuetara joan zen, eta bere bizitzako azken urteak New Yorken bizi izan zituen. Tuberkulosiarengatik hil zen 1916ko maiatzaren 13an^[3].

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Stempenyu, 1888
Der get, 1888
Yossele Solovey, 1889
Di asife, 1889
Mazel Tov, 1889
Yaknez, 1894
Tevye der Milchiger, 1894
Tsezeyt un tseshpreyt, 1903
Yidishe tekhter, 1905
Di goldgreber, 1907
Agentn, 1908
Blonzhende Stern, 1909—1911
Shver tsu zayn a yid, 1914
Dos groyse gevins, 1916
Motl peysi dem khazns, 1907—1916

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ (Ingelesez) Potok, Chaim. The Human Comedy of Pereyaslav. , 12 or..
↑ (Ingelesez) Levy, Richard S. (2005). Antisemitism: a historical encyclopedia of prejudice and persecution, Volume 2. ABC-CLIO, 24 or..
↑ (Ingelesez) Wilson, Scott. (2016). Resting Places: The Burial Sites of More Than 14,000 Famous Persons. McFarland, 14 or. ISBN 978-0786479924..

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q238090
Multimedia: Sholem Aleichem / Q238090

[1] (Ingelesez) Potok, Chaim. The Human Comedy of Pereyaslav. , 12 or..

[2] (Ingelesez) Levy, Richard S. (2005). Antisemitism: a historical encyclopedia of prejudice and persecution, Volume 2. ABC-CLIO, 24 or..

[3] (Ingelesez) Wilson, Scott. (2016). Resting Places: The Burial Sites of More Than 14,000 Famous Persons. McFarland, 14 or. ISBN 978-0786479924..

[1]

[2]

[3]