Toti Martinez de Lezea
| Toti Martinez de Lezea | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Esperanza Martínez de Lezea García |
| Jaiotza | Gasteiz, 1949 (72/73 urte) |
| Herrialdea |  Araba, Euskal Herria |
| Bizilekua | Larrabetzu (860) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania euskara frantsesa ingelesa alemana |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | autorea, idazlea, eleberrigilea eta itzultzailea |
| Kidetza | Vitor |
| Izengoitia(k) | Toti Martínez de Lezea |
Toti Martinez de Lezea (Gasteiz, Araba, 1949) gaztelaniaz zein euskaraz idazten duen arabar idazle eta itzultzailea da. Ingelesetiko, frantsesetiko eta alemanetiko itzulpengintzako ikasketak egin zituen. Telebistako gidoilaria eta aktorea ere bada, eta Kukubiltxo antzerki taldearen sortzaileetako bat. Larrabetzun (Bizkaia) bizi da.
Eleberri historikoa landu du bereziki, eta arlo horretan arrakasta handia lortu du Euskal Herrian. Haur literatura ere egin izan du. ETBrentzat haur eta gazteentzako saioetarako gidoiak idatzi ditu, euskaraz, bai eta saioak zuzendu ere.
Bizitza eta lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1978an Kukubiltxo antzerki taldearen sortzaileetako bat izan zen, eta bost urtez egin zuen lan taldean. 1980ko hamarkadan haurrei zuzendutako bideoak eta telesailak idatzi eta errealizatu zituen. Aldi hartan bertan, Euskal Leiendak (1986) bildu eta idatzi zituen.
1992an, itzulpen lanetan murgildu zen.
1998an bere lehen eleberria idatzi zuen, arrakasta handikoa, La calle de la Judería, XV. mendeko Gasteizko familia judu baten bizitza kontatzen duena. Harrezkero, arrakasta handiko eleberri asko idatzi ditu, genero historikoaren barruan denak. Hona hemen horietako batzuk: Las torres de Sancho (1999), Nafarroako errege Antso Handiaren garaian kokatua; La Herbolera (2000), Durangoko sorgin-ehizari buruzkoa; Señor de la guerra (2001), Euskal Herriko Erdi Aroko alderdi gerrei buruzkoa; La abadesa (2002), Fernando Katolikoaren sasi alaba baten bizitza kontatzen duena; Los hijos de Ogaiz (2002), Lizarrako XIV. mendean kokatua, izurri beltzaren garaian; La voz de Lug (2003), K. a. I. mendean kokatua, asturiar eta kantabriarren arteko gerren garaian; eta La comunera (2003), XVI mendearen hasieran kokatua, Gaztelako Komunitateen aldekoen eta Espainiako koroaren arteko gerraren garaian; A la sombra del templo (2005); La cadena rota (2005); La brecha (2006), 1813ko Donostian kokatua; Placeres reales (2008); eta La flor de la argoma (Otalorea, 2008).
Gazte literatura ere landu du, genero historiko horren barruan baita ere: El mensajero del rey (2002), Antso Azkarra Nafarroako erregeak Marokora egindako bidaia kontatzen duena; La hija de la luna (2003), Zugarramurdiko sorginen epaiketari buruzkoa; Antso Nagusia: Baskoien errege handia (2003); Nur eta irlandar gnomoa (2008).
Idazlanen zerrenda[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Zubeldia, Iñaki: Toti Martinez de Lezea. Haurrak, gazteak eta helduak bereganatu dituen idazlea. - Egan, 2016-3/4, 221-236.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Toti Martinez de Lezea idazlearen webgunea
- Sustrai COLINA: «Toti Martinez de Lezea: “Neuk egin nezakeena neuk egiten dut”», Argia, 2160. zenbakia, 2008-11-23.
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Toti Martinez de Lezea  |
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q6151118
Multimedia: Toti Martínez de Lezea
 |
Artikuluaren zati edo atal hau ez dator bat formatu hitzarmenekin. |
Toti martinez de lezea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Esperanza Martínez de Lezea García (Gasteiz, Araba, 1949), Toti Martínez de Lezea izenez ezaguna, gaztelaniaz eta euskaraz idazten duen eleberrigile espainiarra da, Europako Erdi Aroarekiko eta, bereziki, Espainiako historiarekiko eta tradizioekiko interesa duena.
Ingelesezko, frantsesezko eta alemanezko itzultzailea, gainera, telebistako gidoilaria, aktorea eta Kukubiltxo [1]antzerki taldearen sortzailea da.
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Esperanza Martínez de Lezea 1949an jaio zen Gasteizen. Batxilergoko ikasketak amaitu ondoren, Goierrira joan zen urtebetez euskara ikastera.
Frantzian ikasi zuen lau urtez frantsesez, eta jarraian Ingalaterrara joan zen hiru urtez ingelesa ikastera, baita alemaniera ere Alemanian beste bi urtez.
Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1977an, bere senarrarekin eta beste gazte batzuekin batera, Kukubiltxo1 kaleko antzerki-konpainia sortu zuen Larrabetzun (Bizkaia), eta bertan bizi da bost urtez.
1985ean, Euskal Telebistarekin, euskal telebista publikoarekin, hasi zen elkarlanean, 13 ataleko haurrentzako telesail bateko gidoilari gisa. 1986tik 1992ra bitartean mila programa baino gehiago idatzi eta zuzendu zituen EITB[2]rentzat, eta 40 bideo-programa egin zituen 1983tik 1984ra Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailarentzat.
1992an itzultzaile eta interprete jardunera itzuli zen eta literatur[3] jardueraren etapa berri bati ekin zion.3 Juan Luis Landa bere ohiko [4]ilustratzaile bihurtu zen.
Idazle gisa, euskal kondairei buruzko bi liburu, eleberri historiko ugari eta 7 eta 11 urte bitarteko haurrei zuzendutako 15 eleberriko bilduma argitaratu ditu, idazlearen biloban oinarritutako Nur pertsonaiaren abenturak kontatzen dituena. Nur Juanba Berasategik zuzendu eta 2017an estreinatu den "Nur eta herensugearen tenplua" animaziozko filmaren protagonista ere izan da.
Obrak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Eleberriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
La calle de la judería (gaztelaniaz, euskaraz) (1998). Ttarttalo/Erein
Las torres de Sancho (gaztelaniaz, euskaraz) (1999). Ttarttalo/Erein
La Herbolera (gaztelaniaz, euskaraz, alemanez) (2000). Ttarttalo/Erein
Gerrako jauna (gaztelaniaz) (2000). Tarttaloa
Ogaitzen seme-alabak (gaztelania, euskara, frantsesa) (2001). Ttarttalo/Erein
La abadesa: María, la excelenta (2002). Maeva Ediciones/Erein
La voz de Lug (gaztelaniaz) (2002). Maeva Edizioak
Komunera. María Pacheco, emakume errebeldea (gaztelaniaz, alemanez, portugesez) (2003). Maeva Edizioak
La cadena rota (gaztelaniaz, euskaraz, frantsesez) (2004). Erein
Elizaren itzalean (2005). Maeva Edizioak
El verdugo de Dios (gaztelaniaz, alemanez) (2006). Erein
La BBretxa (gaztelaniaz) (2006). Tarttaloa
El jardín de la Oca (gaztelaniaz, alemanez) (2007). Erein
La Flor de la Argoma (2008) (gaztelaniaz, euskaraz). Erein
Perlak lepoko baterako. Juduak, masustak eta kristauak Erdi Aroko Espainian (Ángeles de Irisarrirekin) (gaztelaniaz) (2009). Letren batura
La Universal (gaztelaniaz) (2010). Maeva Edizioak
Koroarentzako pozoia (gaztelaniaz, euskaraz) (2011). Erein
Mareak (gaztelaniaz, euskaraz) (2012). Tarttaloa
Itahisa (gaztelaniaz, euskaraz) (2013). Erein
Enda (gaztelaniaz, euskaraz, errusieraz) (2014). Erein
Eta denak isildu ziren (gaztelaniaz, euskaraz) (2015). Erein
Esne eta ezti lurra (gaztelaniaz, euskaraz) (2016). Erein
Ittun (gaztelaniaz, euskaraz) (2017). Erein
Negarra lurrean (gaztelaniaz, euskaraz) (2018). Erein
Sorgin-belarra (gaztelaniaz, euskaraz) (2019). Erein
Gazteentzako eleberriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ilargiaren alaba (gaztelania, euskara, txinera). Erein
Erregearen mezularia (gaztelaniaz, euskaraz). Erein
Antso III Nagusia (euskaraz). Txalaparta
Heriotza Prioratoan (gaztelaniaz, euskaraz). Alfaguara Gazteak
Haurrentzako liburuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nur eta Irlandako Gnomoa (euskara, gaztelania, katalana, ingelesa). Erein
Nur eta oihan misteriotsua (euskara, gaztelania). Erein
Nur eta Dragoiaren tenplua (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Nur eta sorgindutako etxea (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Nur eta kanpamendu magikoa (euskara, gaztelania). Erein
Nur eta alfonbra hegalaria (euskara, gaztelania). Erein
Nur eta haizeen arrosa (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Nur eta dortoken uhartea (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Nur eta denboraren liburua (euskara, gaztelania). Erein
Nur eta leize sorgindua (euskara, gaztelania). Erein
Nur eta altxorraren kutxa (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Nur eta banpiroen dantza (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Nur eta Irlandarako bidaia (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Nur eta ortzadar txoria (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Nur eta Olentzero (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Bazen behin... Herensuge urdin bat (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Bazen behin... Kristalezko bola berezia (euskara, gaztelania). Erein
Bazen behin... Oso nanito txikia (euskara, gaztelania). Erein
Bazen behin... Pilota saltari bat (euskara, gaztelania). Erein
Bazen behin... Cu-cu erloju bat (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Bazen behin... Urtebetetze oparia (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Bazen behin... Pencil izeneko arkatza (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Bazen behin... Herensuge urdin bat (euskaraz, gaztelaniaz). Erein
Bazen behin... Hargin bat eta lamiñaku bat (euskara, gaztelania). Erein
Bestelakoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herriko kondairak (euskara, gaztelania). Erein
Sorginak (euskaraz, gaztelaniaz) Erein
Errege Plazerak, Erregeak, Erreginak, Sexua eta Sukaldea (gaztelaniaz). Maeva Edizioak
Amaren Grafitisak (gaztelaniaz, euskaraz). Erein
ERREFERENTZIAK[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Kukubiltxo. 2017-09-22 (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).
- ↑ «Toti Martínez de Lezea | Erein» www.erein.eus (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Fuentes de libros - Wikipedia, la enciclopedia libre» es.wikipedia.org (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).
- ↑ (Gaztelaniaz) «El ratón que se convirtió en gnomo» El Diario Vasco 2008-07-31 (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).
- 1949ko jaiotzak
- Gizabanako biziak
- Euskal Herriko erdal idazleak
- Fikzio historikoko eleberrigileak
- Gasteizko idazleak
- Larrabetzuarrak
- Toti Martinez de Lezea
- Euskal Herriko itzultzaileak
- Gaztelaniazko idazleak
- Euskal idazleak
- Euskal Herriko gaztelaniazko haur literaturako idazleak
- Euskal Herriko gaztelaniazko eleberrigileak
- Emakume idazleak
- Eleberri historikoko idazleak
- Gazte literaturako idazleak