Toti Martinez de Lezea

Toti Martinez de Lezea
Bizitza
Izen osoa	Esperanza Martínez de Lezea García
Jaiotza	Gasteiz, 1949 (67 urte)
Herrialdea	Araba, Euskal Herria
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania euskara
Lanbidea
Lanbidea	autorea eta idazlea

Toti Martinez de Lezea (Gasteiz, Araba, 1949) gaztelaniaz zein euskaraz idazten duen arabar idazle eta itzultzailea da. Ingelesetiko, frantsesetiko eta alemanetiko itzulpengintzako ikasketak egin zituen. Telebistako gidoilaria eta aktorea ere bada, eta Kukubiltxo antzerki taldearen sortzaileetako bat. Larrabetzun (Bizkaia) bizi da.

Eleberri historikoa landu du bereziki, eta arlo horretan arrakasta handia lortu du Euskal Herrian. Haur literatura ere egin izan du. ETBrentzat haur eta gazteentzako saioetarako gidoiak idatzi ditu, euskaraz, bai eta saioak zuzendu ere.

Bizitza eta obra

1978an Kukubiltxo antzerki taldearen sortzaileetako bat izan zen, eta bost urtez egin zuen lan taldean. 1980ko hamarkadan haurrei zuzendutako bideoak eta telesailak idatzi eta errealizatu zituen. Aldi hartan bertan, Euskal Leiendak (1986) bildu eta idatzi zituen.

1992an, itzulpen lanetan murgildu zen.

1998an bere lehen eleberria idatzi zuen, arrakasta handikoa, La calle de la Judería, XV. mendeko Gasteizko familia judu baten bizitza kontatzen duena. Harrezkero, arrakasta handiko eleberri asko idatzi ditu, genero historikoaren barruan denak. Hona hemen horietako batzuk: Las torres de Sancho (1999), Nafarroako errege Antso Handiaren garaian kokatua; La Herbolera (2000), Durangoko sorgin-ehizari buruzkoa; Señor de la guerra (2001), Euskal Herriko Erdi Aroko alderdi gerrei buruzkoa; La abadesa (2002), Fernando V.a Katolikoaren sasi alaba baten bizitza kontatzen duena; Los hijos de Ogaiz (2002), Lizarrako XIV. mendean kokatua, izurri beltzaren garaian; La voz de Lug (2003), K. a. I. mendean kokatua, asturiar eta kantabriarren arteko gerren garaian; eta La comunera (2003), XVI mendearen hasieran kokatua, Gaztelako Komunitateen aldekoen eta Espainiako koroaren arteko gerraren garaian; A la sombra del templo (2005); La cadena rota (2005); La brecha (2006), 1813ko Donostian kokatua; Placeres reales (2008); eta La flor de la argoma (Otalorea, 2008).

Gazte literatura ere landu du, genero historiko horren barruan baita ere: El mensajero del rey (2002), Antso Azkarra Nafarroako erregeak Marokora egindako bidaia kontatzen duena; La hija de la luna (2003), Zugarramurdiko sorginen epaiketari buruzkoa; Antso Nagusia: Baskoien errege handia (2003); Nur eta irlandar gnomoa (2008).

Idazlanen zerrenda

Eleberriak

• Judu-kale
• Antsoren dorreak
• Kattalin
• Señor de la guerra
• Abadesa, Maria galanta
• Ogaiztarrak
• Hautsi da katea
• La voz de Lug
• La comunera
• A la sombra del templo
• El verdugo de Dios
• El Jardín de la Oca.
• La Brecha.
• Otalorea
• La Universal
• Perlas para un collar.
• Pozoia koroari
• Urak dakarrena
• Itahisa.
• Enda Lur.

Haur eta gazte literatura

• Erregearen mezularia
• Ilargiaren alaba
• Antso Nagusia: Baskoien errege handia
• Heriotza harrigarria
• Nur eta irlandar gnomoa
• Nur eta ohian misteriotsua
• Nur eta herensugearen tenplua
• Nur eta etxe sorgindua
• Nur eta magia kanpamentua
• Nur eta alfonbra egalaria
• Nur eta haize-arrosa
• Nur eta dortoken uhartea
• Nur eta denboraren liburua
• Nur eta kobazulo liluragarria
• Nur eta altxorraren kutxa

Ipuinak

• Dragoi urdin bat
• Kristalezko bola berezi-berezi bat
• KuKu erloju bat
• Urtemuga-opari bat
• Saltoka ibiltzen zen pilota bat
• Pencil izeneko arkatz bat
• Ipotx txiki-txiki bat
• Hargina eta laminakua

Besteak

• Euskal Herriko leiendak
• Sorginak
• Los grafiti de mamá
• Placeres reales: Reyes, reinas, sexo y cocina

Ikus, gainera

• Euskal Herriko erdal idazleak

Kanpo loturak

• Toti Martinez de Lezea idazlearen webgunea
• Sustrai COLINA: «Toti Martinez de Lezea: “Neuk egin nezakeena neuk egiten dut”», Argia, 2160. zenbakia, 2008-11-23.