Altzerreka-Mendiola jauregia

Altzerreka-Mendiola jauregia
Irudi gehiago
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Bizkaia
Herria	Elorrio
Koordenatuak	43°07′46″N 2°32′27″W
Historia eta erabilera
Eraikuntza
Arkitektura
Estiloa	arkitektura barrokoa

Altzerreka-Mendiola jauregia Elorrion dago, Durangaldean (Bizkaia). Juan Altzerrekak eraikiarazi zuen XVII. mendearen amaieran, estilo barroko zorrotzean. Fatxada nagusiak Berrio-Otxoa kalera ematen du, antzinako Suso errebala. Gaur egun bertan dago Alkartu elkarte gastronomikoaren egoitza.

Fatxada nagusiko balkoi printzipalaren gainean armarri bat dauka jauregiak, etxandia eraikiarazi eta bertan bizi izan ziren leinuena: Altzerreka, Mendiola, Zaldibar eta Ibarra.

Historia

Erdi Aroko beste hiribildu hesituen antzera, Elorrion ere, behin bando-gerrak amaituta, bakealdi bat iritsi zen. Egoera hartan, leinu nagusiek auzoetako dorretxeak utzi eta herrian kokatu ziren.

Hiribilduak galdu zuenean defentsarako izaera, bertako herritarrek leku aproposagoak bilatu zituzten beren etxebizitzak-eta egiteko. Era horretara, Elorrio errebaletara hedatu zen (Suso, San Fausto, San Roke, Urarka…), eta bertako jauntxoek hantxe eraiki zituzten beraien etxandiak.

XVI, XVII eta XVIII. mendeetan Elorrioko zenbait familia buru-belarri sartu ziren Mundu Berriko merkataritzan, eta horrek dirua barra-barra ekarri zuen herrira, batez ere familia horien eskuetara. Eta familia horiek diruaren zati bat inbertitu zuten eraikin ikusgarriak egiteko. Horietako dezente Suso errebalean egin ziren, Altzerreka-Mendiola hau bezala, herriaren goiko aldean, gaur egungo Berrio-Otxoa kalean.

Oparoaldi ekonomiko hartan, herriko eliza eraiki zen 1459 eta 1506 artean, Bizkaiko handiena, iturri publikoak egin ziren, eta mugak markatzeko gurutzeak, oparo landuak.

Altzerreka leinuaren oinetxea Miota auzoan dago, Elorrion bertan, Altzaerreka baserrian. XVII. mende amaieran Juan Altzerrekak eraikiarazi zuen jauregia, Suso errebalean, herriaren goiko aldean.

Ezaugarriak

Altzerreka-Mendiola jauregia estilo barrokoan eraiki zen, edergarririk barik. Maila jasoko etxandi erresidentziala da, erdi urbanoa, hiribildutik oso gertu kokatuta egon arren, ingurune natural batean baitago, orduko Suso errebala, eta horrek landako izaera ere ematen dio.

Fatxada nagusiko balkoi printzipalaren gainean armarri bat dauka jauregiak, etxandia eraikiarazi eta bertan bizi izan ziren leinuena: Altzerreka, Mendiola, Zaldibar eta Ibarra.

Iruditegia

• 
  Fatxada nagusia, hurbilagotik
• 
  Fatxada nagusiko armarria

Ikus, gainera

Ondare zibila ikusgarria da Elorrion, batez ere arkitekturari dagokionez. Behin XV. mendean leinuen arteko gerrak atzean utzita, Elorrio aldatu egin zen: apurtu egin zen hiribilduaren harresia, eta herria errebaletara zabaldu zen, jarduera ekonomikoa bizkortu egin zen eta, ondorioz, “aberats berriak” agertu. XVI, XVII eta XVIII. mendeetan Elorrioko zenbait familia Sevillara joan eta buru-belarri sartu ziren Mundu Berriko merkataritzan —burdin fabrikatuen salerosketan bereziki—, eta horrek dirua barra-barra ekarri zuen herrira, batez ere familia horien eskuetara. Eta familia horiek diruaren zati bat inbertitu zuten eraikin ikusgarriak egiteko.

Horrek markatzen du, dudarik gabe, Elorrioko arkitektura zibilaren urrezko aroa, zeinak hartzen baititu XVI, XVII eta XVIII. mendeak batez ere. Horra Elorrioko eraikin zibil nabarmenen zerrenda bat, mendeen arabera banatuta:

XV. mendea

• Kanpokaleko Atea. Elorrioren harresiak zituen sei ateetatik hauxe da geratzen diren bietarik bat.

XVI. mendea

• Aldapebeitiatxikia jauregia. Errenazentista.
• Arabio jauregia. Errenazentista. Fatxadan armarri ikusgarria du, marmol zuriz egina. Hegoaldeko fatxadan loggia bikoitza dauka.
• Ibarguen-Urkizu jauregia. Errenzentista.
• Iturbe jauregia. Errenazentista.
• Larreategi jauregia. Errenazentista. Karaktere gotikoz idatziriko harria du horma ertzean, 1542koa.
• San Fausto errebaleko etxea. San Fausto errebaleko zaharrena seguruenik.
• San Fausto errebaleko jauregia. Errenazentista.
• Suso errebaleko jauregitxoa. Errenazentista.

XVII. mendea

• Aldapebeitia jauregia. Barrokoa.
• Arespakotxaga-Andueza jauregia. Barrokoa. Txintxirri izenaz ere ezagutzen da.
• Arespakotxaga-Azkarraga jauregia. Barrokoa.
• Arespakotxaga-Mendibil jauregia. Barrokoa. Eredutzat hartu zen herriko beste jauregi batzuk egiteko.
• Arriola jauregia. Barrokoa.
• Elorrioko udaletxea. Barrokoa
• Iturri jauregia. Barrokoa.
• Lariz jauregia. Barrokoa.
• Lekerika-Otsa jauregia. Barrokoa.
• Urkizu etxea. Barrokoa.
• Urkizu-Iturbe jauregia. Barrokoa.
• Urkizu-Tola jauregia. Barrokoa. Oinplano karratua du eta lau ertzetan, pinakuluak.
• Zearsolo jauregia. Barrokoa. Casajara izenaz ere ezagutzen da. Loggia ederra dauka eta balkoietako burdinaren eta teilatu-hegaleko zuraren lanketak arreta berezia eskatzen du.

XVIII. mendea

• Esteibar-Arauna jauregia. Barrokoa.
• Otsa jauregia. Barrokoa.
• Urkizu jauregia. Barrokoa.

XIX. mendea

• Olazabal jauregia. Neoklasikoa. Modet izenarekin ere ezaguna.
• Berriozabaletako iturria. Neoklasikoa. Manuel Plazido Berriozabalbeitia epaile elorriarrak agindu zuen iturria egitea bere auzokideen bizi-egoera hobetzeko.

XX. mendea

• Urkizu Aldatsekua jauregia XX. mendea.

Bibliografia

• Agirre Kerexeta, I. Bizkaiko herrien monografiak: Elorrio. Bizkaiko Foru Aldundia. Bilbo, 1992.
• Barrio Loza, J. A. (Dir) Bizkaia. Arqueología, Urbanismo y Arquitectura histórica. 3 volúmenes. Bilbao. 1989-1991.
• Barrio Loza, J. A. (Dir) Monumentos nacionales de Euskadi. Tomo III: Vizcaya. Departamento de Cultura del Gobierno Vasco. Zamudio: Elexpuru, 1985.
• Basterretxea Kerexeta, I. Hierro y palacios. Elorrio-Sevilla. Mercaderes elorrianos en Sevilla durante los siglos XVI y XVII. (2004)
• Fernández Altuna, José Javier. Euskal Herriko Arkitektura. Bilbao: Ibaizabal, 2004.
• Kerexeta, J. Linajes y casas solariegas de Elorrio. Elorrioko Udala. Bilbo, 1990.
• Leis Álava, A. I. "Arquitectura residencial culta en la villa de Elorrio". Cuadernos de Artes Plásticas y Monumentales. Ondare 24. Donostia: Eusko Ikaskuntza, 2005.
• VV. AA. Guía del patrimonio histórico artístico y paisajístico. Editorial Etor.

Kanpo estekak

• Elorrioko Udalaren webgunea.
• Azaleratu zure alde erromantikoa. Elorrioko Udala.

• Datuak: Q55864019
• Multimedia: Altzerreka-Mendiola Jauregia / Q55864019