María Gil Vallejos

Wikipedia, Entziklopedia askea
María Gil Vallejos
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakMaría Isabel Gil Vallejos
JaiotzaTorrevieja, 1892ko uztailaren 13a
Herrialdea Espainia
HeriotzaLondres, 1981 (88/89 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakclassical pianist (en) Itzuli
Musika instrumentuapianoa
Pianoa

María Gil Vallejo, jaiotzez, María Isabel Gil Vallejok (Torrevieja, Alacant, 1892ko uztailaren 13a – Londres, 1981) nazioarteko ospea zuen piano-jolea izan zen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Maria Gilen aita, Antonio Gil Lucco, Unión Musical Torrevejenseko musika-bandaren zuzendaria, izan zen lehen aholkularia. Oso goiz nabarmendu zen pianoan, eta esaten zen harmonia entzun besterik ez zuela egiten. Murtzian, Katedraleko organo-jole eta Arte Ederren Zirkuluko piano-irakasle Mariano Alarcón Pérez jaunarekin harmonia-prestakuntzarekin jarraitu zuen.

Luis Gil de Vicariok, 1921eko ekainaren 5ean Levanten argitaratutako artikulu batean, Mariak 28 urte zituenean, bere prestakuntza autoktonoa berrestu zuen, Kontserbatorioko ikasketa-pisurik eta alferrikako titulu ofizialik gabe.[1]

Lan pedagogikoa eta artistikoa Torreviejan eta Murtzian egin zuen. Hiriko Kontserbatorioan modalitate librean aurkeztu zen, Madrilera joatea erabaki arte, Musika eta Deklamazio Kontserbatorioko titulu ofiziala lortzeko. Helburu hori, modalitate librean, bikain lortu zuen bi ikasturtetan.[2]

1928an, Luis Paris jaunak Conchita Supervía kantariaren piano-jolea izatea proposatu zion, denboraldi horretan mezzosoprano famatuak egin behar zuen tournée baterako. Berehala onartu zuen, eta bizitza osoan zehar abeslariarekin adiskidetu zen. Primeran nahastu ziren eta birak Ingalaterrara joan ziren.

1929an Londresen ezkondu zen Madrilen ezagututako Arthur René de Deney musikologo eta kritikari ingelesarekin.

Azken kontzertu batzuen ondoren, 1931n, María Gil erretiratu egin zen arte-bizitzatik, eta Londresen bizi izan zen orduz geroztik, han hil baitzen 1981ean.

Pedro Jara Carrillo poetak bertso hauek eskaini zizkion:

''Hatzak mugitzen dituzunean... soken gainean euria egiten duela entzuten da... itsasoko perla guztiak entzuten dira.[3]

Piano-teknika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere jarduketen kazetaritza-aipamenetan honelako iritziak aurki ditzakegu:

Mekanismo miresgarria, abiadura harrigarria, hatz-markatze garbia eta argia, fintasuna […] eta, batez ere, batzuetan pianoa leialki errugabetzen duen ezkerreko eskua, eta beste batzuetan, maisu handientzat bakarrik diren leuntasuna eta fintasuna hartzen ditu. Horiek dira María Gilen ezaugarriak.[4]

Hitz egin dezagun haien digitazioaz. […] Erabiltzen duen teknikak balio absolutua du.[5]

María Gilek, beti artista izanik, bere zaletasunak benetan musikala den horretan bideratzen jakin zuen […], bere prestakuntzari klasikoen oinarri sendoa emateko, eta haietan interpretazio-teknika bat lortzeko, kolorez betea, arina eta malgua.[6]

Hain sakon sentitzen du artea emakume honek, artista zoragarria, pianoan eserita, negarrez, barrez, sufritzen, gozatzen...[7]

Eta ikustekoa zen, ez zen pianista "laguntzaile" hutsa, izan ere, haren esku-hartzea, une lirikoak nabarmenduz, aldaketa harmonikoak azpimarratuz, beharrezkoa zenean esaldi edo diseinu bat azpimarratuz, eta beharrezko estilo-aniztasuna erakutsiz, harmonia edo kontrapuntuko girorik gerta ez zedin Cimarosaren abesti batean, adibidez, gure Debussyren modernitate batean.[8]

MARIA GIL […]. Eskola klasiko araztua eta arte-prestakuntza oso bukatua ditu, interpretazio-probalitate handia izateaz gain, eta horrek ez du baztertzen musikaren arte noble batean nortasun nahastezina nabarmentzea.[9]

Karrera profesionala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hogeita hamar urte baino gehiago zituenean, Mariak musika profesionalari ekitea erabaki zuen. Murtziara joan zen, eta han piano-eskolak eman zituen. Bi emanaldi eman zituen, hala nola piano bakarlaria, Círculo de Bellas Artes-en Murtziako Teatro Romean kontzertuak egiten zituen aretoan. Madrilera joan zen, eta han jarraitu zuen bere lan pedagogikoa.[10][11][12] Han Musika Kontserbatorioko pianoko sari berezia lortu zuen eta bakarlari gisa hasi zuen karrera.[13] Beste kontzertu bat Murtzian eta bira bat egin zuen Iparraldean, Juan Manén biolin-jotzailearekin.[14] Radio Madrileñan ere eskaini zituen kontzertuak.[15][16]

Baina Mariaren benetako karrera artistikoak bultzada handia hartu zuen Luis Paris eszenako zuzendari eta enpresaburu jaunak Conchita Supervía abeslariaren piano-jolea izatea proposatu zionean, 1928ko denboraldian mezzosopranoak egin behar zuen bira baterako, nahiz eta lehenago (1927) José Sandracoren Las Arandráko Marreducho-ren Bartzelonako Odeon-en grabazioan parte hartu zuten.

Biran Bartzelonan (Kataluniako Musika Jauregia), Oviedon, Alacanten, Murtzian, Valentzian, Granadan, Santanderren, Gasteizen, Gijonen, Vigon, Bilbon, Coruñan eta Ferrolen jo zuen.

1928ko urriaren 19an, Conchita Supervíaren pianoarekin batera, Madrilgo Apolo antzokian parte hartu zuen, Espainiako Autoreen Elkarteak, Aktoreen Sindikatuak eta Madrilgo Heraldok antolatutako Nobedadearen hondamendiko kaltetutakoen alde. Conchita Supervíaz gain, Margarita Xirgú, Mardones baxua, aritu ziren... Isabel Borboikoa eta María Luisa Orleánsko infantak ere joan ziren.

Londresen ezkondu eta hilabete gutxira, azken bi emanaldi egin zituen Madrilen, biak ere Emakumearen Lanaren Babeserako, maiatzean Lola Aguinaga abeslariarekin eta hurrengo hilabetean Conchita Superviarekin.

Azken kontzertuak Ingalaterran izan ziren. Lehenengo biak Conchita Superviarekin, Londresko Queen’s Hall-en eta Sir Edmund Davis gazteluan, hurrenez hurren. Lehen kontzertuan, entzuleek, laguntzaile lana egin ondoren, bakarlari lanen bat jotzeko eskatu zuten, eta Granados eta Albénizen lanak interpretatuz erantzun zien. Hirugarrena eta azkena, Ahalmena of Arts London Concert Orchestrarekin. Bakarlaria izan zen Eduardo Chávarriren Concertino para piano y orquesta de arco filmean, eta Goossensen Greziako hiru dantza egin zituen.[17][18]

María Gilek pianoa jotzen jarraitu zuen senarrarentzat, bere lagunentzat eta, batez ere, bere buruarentzat, musika bizi-premia gisa sentitzen baitzuen.

Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • 1926an, aho batez, Madrilgo Musika eta Deklamazio Kontserbatorioko lehen saria irabazi zuen, Antonio Fernández Bordasek zuzentzen zuena.[19][20]
  • 1964an, Torreviejako musika-bandaren lokal sozialaren inaugurazio ofiziala zela eta, Maria Gili eskainitako plaka bat jarri zen.[21] Plakan hauxe dago jarrita: Hemen jaio zen Maria Gil piano-jole ospetsua. Unión Musical Torrevejensek bere jaioterriko Musika Jauregian betetzen dituen instalazioetan dago plaka, jaio zen etxeko orubean.
  • Kale bat eskaini zitzaion Torreviejan, Udalak 1984ko apirilaren 6ko osoko bilkuran hartutako erabakiaren arabera.

Diskografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ez da ageri María Gilek bakarlari gisa egindako grabaziorik. Conchita Supervíaren laguntzaile gisa entzun dezakegu honako hauetan:

  • Conchita Supervía & María Gil. Morroiaren kanta. AEB. Decca Odeon-Parlophone, (1931)?)
  • Conchita Supervía (mezzo) eta María Gil - Cantares (kantua eta pianoa). Pearl GEMM CD 9975 (2'35) - 1928/1993.
  • Conchita Supervía (mezzo) eta María Gil - Cantares (kantua eta pianoa). Almaviva DS-0128 (b) (2'32) 1928/1999.
  • Conchita Supervia, María Gil - Cantares (Turina) / Clavelitos, canción pregón andaluz (Valverde Sanjuán) - Odeon 185.007. Matrizea: Odeon 185.007. SO 4699, SO 4620
  • Conchita Supervia. Las Aranyas / Romanç de Santa Llúcia. Odeon. 85008 SO 4697 / 8 Conchita Supervia. Las Aranyas / Romanç de Santa Llúcia. Bartzelona. Transoceanic Trading Co. (19--)

Ondorengo konpilazioetan agertzen dira ekoizpen gutxi hauek:

  • A portrait of Conchita Supervía. Arias and scenes, zarzuelas, songs, 1927-1930. Portugal. Gala. 2008
  • Conchita Supervia, mezzo-sopranoa: (1895-1936): canciones. 1. liburukia. CD (OCLC 646067911). Bartzelona. Aria Recording, S.L. 1997:
  • Conchita Supervía. Spanish Song. Zartzuela. Pearl GEMM CD. 1995
  • Conchita Supervia. Spanish Songs.
  • Conchita Supervia: songs with orchestra, songs with piano. Angel Records (1960). (OCLC 1036354004)
  • Joaquin Turina Historic Recordings. 1882-1849. Andaluziako Musika Dokumentazio Zentroa. CD (2). 2000. Almaviva B00004T2K1
  • The Complete Conchita Supervia, 1. liburukia – Fonotipia/Odeon. 1927-28. (2 CD Marston) (OCLC 55591781)

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ «Levante, 5/7/1921» Ayuntamiento de Murcia.
  2. ↑ «Biblioteca Virtual de Prensa Histórica > Búsqueda › 'La Libertad' - Año VIII Número 1963 (08/07/1926)...» prensahistorica.mcu.es.
  3. ↑ Nielsen, Bent. (2003). Gure, Desmond. Oxford University Press (Noiz kontsultatua: 2022-07-19).
  4. ↑ «Biblioteca Virtual de Prensa Histórica > Búsqueda › El Liberal - Año XXIII Número 7731 - 1924 enero 22 (22...» prensahistorica.mcu.es.
  5. ↑ «Biblioteca Virtual de Prensa Histórica > Búsqueda › 'La Libertad' - Año VII Número 1502 (16/01/1925)...» prensahistorica.mcu.es.
  6. ↑ «Biblioteca Virtual de Prensa Histórica > Búsqueda › El Liberal - Año XXV Número 8499 - 1926 julio 4 (04/07...» prensahistorica.mcu.es.
  7. ↑ «Biblioteca Virtual de Prensa Histórica > Búsqueda › El Liberal - Año XXV Número 8582 - 1926 octubre 9 (09/10...» prensahistorica.mcu.es.
  8. ↑ «Biblioteca Virtual de Prensa Histórica > Búsqueda › Las Provincias : diario de Valencia: Año 66 Número 20127...» prensahistorica.mcu.es.
  9. ↑ «Hemeroteca Digital. Biblioteca Nacional de España» hemerotecadigital.bne.es.
  10. ↑ «Biblioteca Virtual de Prensa Histórica > Búsqueda › 'La Libertad' - Año VII Número 1502 (16/01/1925)...» prensahistorica.mcu.es.
  11. ↑ «Verdad de Murcia, La, 22/1/1924» Ayuntamiento de Murcia.
  12. ↑ «Tiempo, El (Ed. Mañana), 12/6/1924» Ayuntamiento de Murcia.
  13. ↑ «Biblioteca Virtual de Prensa Histórica > Búsqueda › El Liberal - Año XXV Número 8582 - 1926 octubre 9 (09/10...» prensahistorica.mcu.es.
  14. ↑ «Biblioteca Virtual de Prensa Histórica > Búsqueda › Ritmo - Año II Número 17 - 1930 julio 15 (15/07/1930)» prensahistorica.mcu.es.
  15. ↑ «Biblioteca Virtual de Prensa Histórica > Búsqueda › 'La Libertad' - Año IX Número 2131 (20/01/1927) (Imágenes...» prensahistorica.mcu.es.
  16. ↑ «Biblioteca Virtual de Prensa Histórica > Búsqueda › 'La Libertad' - Año IX Número 2141 (01/02/1927) (Imágenes...» prensahistorica.mcu.es.
  17. ↑ «ABC (Madrid) - 27/01/1931, p. 50 - ABC.es Hemeroteca» hemeroteca.abc.es.
  18. ↑ «Biblioteca Virtual de Prensa Histórica > Búsqueda › Las Provincias : diario de Valencia: Año 66 Número 20093...» prensahistorica.mcu.es.
  19. ↑ «Biblioteca Virtual de Prensa Histórica > Búsqueda › El Liberal - Año XXV Número 8499 - 1926 julio 4 (04/07...» prensahistorica.mcu.es.
  20. ↑ «Hemeroteca Digital. Biblioteca Nacional de España» hemerotecadigital.bne.es.
  21. ↑ Ofrecimiento del homenaje tributado a la eminente pianista doña María Gil. 22 de marzo de 1964.

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Varios (1990). Torrevieja, la sal de su gente. Ayuntamiento de Torrevieja. ISBN 84-505-9854-0. 
  • Ad Turres. Nº 3, Año III (2003). La Unión Musical Torrevejense: Origen y evolución histórica (1842-2002). Revista del Archivo Municipal de Torrevieja. Concejalía de Archivo. ISSN 1577-6697. 
  • Rebollo Ortega, Francisco (2007). Torrevieja a través del tiempo. Cronología 1283-2004. Instituto Municipal de Cultura Joaquín Chapaprieta Torregrosa. Torrevieja. ISBN 84-89974-58-6. 
  • Montero García, Joaquín (2004). Torrevieja en el recuerdo. Instituto Municipal de Cultura Joaquín Chapaprieta Torregrosa. Torrevieja. ISBN 84-89974-39-X. 
  • Valero Abril, Pilar (2015). De los sextetos a la orquesta sinfónica: la música en el asociacionismo cultural en Murcia (1900-1936). Tesis doctoral. Universidad de La Rioja. 
  • Ballesteros Egea, Miriam (2010). La Orquesta Filarmónica de Madrid (1915-1945) y su contribución a la renovación musical española. Memoria para optar al grado de doctor, dirigida por María Nagore Ferrer. Universidad Complutense de Madrid. Madrid. ISBN 9788469378441. 
  • Puerto Moreda, Belén (2013). La música en el diario Región, desde sus inicios hasta 1928. Máster universitario en patrimonio musical por las universidades de Oviedo, Granada e Internacional de Andalucía. Directora del trabajo fin de máster. Dra. María Sanhuesa Fonseca. Universidad de Oviedo. Oviedo.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

 

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=María_Gil_Vallejos&oldid=8998493"(e)tik eskuratuta