Conchita Supervía

Conchita Supervía
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Concepció Supervia i Pascual
Jaiotza	Bartzelona, 1895eko abenduaren 9a
Herrialdea	Katalunia
Heriotza	Londres, 1936ko martxoaren 30a (40 urte)
Heriotza modua	: arazo puerperala
Hezkuntza
Heziketa	Conservatori Superior de Música del Liceu (en)
Hizkuntzak	katalana; gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	opera abeslaria
	Parte-hartzailea L'Italiana in Algeri (en) ; Cycle Rossini (en) ; La Cenerentola o sia La virtù in trionfo (en) ;
Izengoitia(k)	Conchita Supervía
Ahots mota	mezzosopranoa
Musika instrumentua	ahotsa
Diskoetxea	Fonotipia

Conchita Supervía, jaiotzez, Concepción Supervía Pascual, katalanez, Concepció Supervia i Pascual ^[1](Bartzelona, 1895eko abenduaren 9a – Londres, 1936ko martxoaren 30a)^[2]^[3] mezzosoprano liriko ospetsua izan zen, baliabide eta garrantzi historiko handikoa, nahiz eta oso goiz hil zen, erditzean izandako arazoen ondorioz.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Concepció Supervia Calatayudeko Antonio Supervía Riveraren eta Bartzelonako Carme Pascual i Canti-ren alaba izan zen. Joan Junceda marrazkilariaren osaba zuen aita. Bartzelonako Lizeoko Goi Mailako Musika Kontserbatorioan ikasi zuen Goula maisuarekin, eta 1910ean Kolon Antzokian debuta egin zuen Tomas Bretonen Los amantes de Teruel antzokiarekin, Joan Goula berak zuzendua eta Francisco Viñas tenorearekin. 1912an Lizeora aurkeztu zen Carmenekin eta Samson te Dalilarekin.

Bizitza pribatua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1931n, Benjamin Rubinstein britainiar industrialariarekin ezkondu zen Londresen, eta haren senarraren judaismoa onartu zuen. Hilabete batzuez erretiratu behar izan zuen 1935ean, medikuaren gomendioarengatik konplikazioak zituen haurdunaldi bati aurre egiteko. 1936ko martxoaren 30ean hil zen, hilda jaio zen alaba erditzeak eragin zuen infekzio orokor baten ondorioz (haren seme Giorgio 1919an jaio zen, eta Francesco Santamaria Napoliko alkate ohiarekin 1918an izandako "ezkontza" laburraren ondorio izan zen). Alabarekin lurperatu zuten, Edwin Lutyens-ek diseinatutako hilobi batean, Willesdengo hilerri judu liberalean, Londresko ipar-mendebaldean. Zorigaiztoko hilobia, miresle-talde batek zaharberritu zen 2006ko urrian.^[4]

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bartzelonan jaio zen, Andaluziako familia zahar batean. Neskatotan kantua ikasi zuen Liceuko Goi Mailako Musika Kontserbatorioan. 15 urte zituela egin zuen debuta. 1910eko urriaren 1ean, bigarren mailako lana egin zuen Buenos Airesko Colón antzokian César Stiattesi argentinarraren Bianca de Beulieu obran. Handik aurrera, bere kantu-irakasleetako batek, bere konpainia zuen Goulak, bigarren mailako paper txikiak egiteko kontratatu zuen, besteak beste, Zulima egiteko Los amantes de Teruel lanean edo Lola pertsonaia Cavalleria Rusticana lanean.

1911n, Octavia gisa hasi zen Erromako Costanzi antzokian Hariclea Darcléerekin batera El caballero de la rosa (Italia) estreinatu zenean.

Debut arrakastatsuak egin ziren Barin, Habanan Maria Barrientosen konpainiarekin eta Bartzelonako Lizeoan, hala nola Donizettiren La favorita, Carmen, Santuzza, Mignon, Orfeo eta Eurídice eta Dalila. Gainera, Las bodas de Figaro lanean 'Cherubino' izan zen eta Hansel eta Gretelen, ostera, 'Hansel' .

Maurice Ravelen La Hora Española lanean Concepción pertsonaia estreinatu eta sortu zuen, Manuel de Fallaren Bizitza laburra eta Vittorio Gui-ren Fata Malerba Turinen.

1925eko otsailaren 7an Milango Scalan Hansel gisa egin zuen debuta, Cherubino eta Octavian Der Rosenkavalierren Richard Strauss konpositoreak berak zuzenduta.

1916 eta 1935 artean, Rossiniren trilogiako protagonista-paperak egin zituen: La Cenerentola, Sevillako bizargina eta La italiana en Argel, mundu osoko antzoki handietan. Erregina izan zen txalotan Chicagoko Opera Lirikoan, Jules Massenet-en Carmen eta Werther lanekin, Champs Elysées-eko Antzokia (Paris), Parisko Opera Handia, Londresko Covent Garden, Erroma, Florentzia, Bergamo (Berliozen La Damnation de Faust), Monako, Ferrara eta Génova.

1928an tournée arrakastatsua egin zuen Espainia osoan, Torreviejako María Gil Vallejos piano-jolearekin.

1934an, Víctor Sabilleren Evensong (La canción del crepúsculo) film luze britainiarra filmatu zuen. Film horretan, "Baba L'Etoile" gisa, Pucciniren "La Boheme laneko Musettaren balsa abesten agertu zen.

Operez gain, Supervía Bizet, Léo Delibes, Albéniz, Joaquín Turina, Tomás Bretón, Manuel de Falla eta Enrique Granados kantarien interpretatzaile bikaina izan zen, baita zarzuela eta operetena ere. Horrez gain, Fonotipia eta Odeón etxeetarako denboran zehar mantendu diren kanta herrikoi ugari grabatu zituen katalanez, gaztelaniaz, frantsesez, italieraz eta ingelesez.

Garrantzia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Koloraturan abiadura handia izateko eta soinu- eta tinbre-ñabardurak menderatzeko aukera ematen zioten ahots-dohainez gain, Supervíaren balio historikoa Gioachino Rossiniren hiru emakume-heroi erreskatatzea izan zen (Sevillako bizargina lanaren Rosina, La Cenerentola-ren Angelina eta L´ítaliana in Algeri-ren Isabella). Kontraltoetarako konposatuak ziren hasieran, baina gerora beste estilo-eredu batzuk ezarri, eta soprano arinek edo kanarioak´ kantatu zituzten, koloratura-mezzoa birtualki desagertua baitzen. Fraseatuan eta asmoan, hain zuzen ere, bibratoa neurriz kanpo erabiltzeak kontrako kritikak eragin zizkion; hala ere, rossiniar belcantismoaren berrezartze filologikoa izan zen lirikaren munduari egin zion ekarpen handiena.

Jatorrizko klabeetan kantatuz, Supervia tradizio estilistikora itzuli zen eta Teresa Berganza, Marilyn Horne, Frederica von Stbartolade, Agnes Baltsa, Lucia Valentini Terrani, Cecilia Bartoli eta Joyce DiDonato bezalako figuren aitzindaria izan zen.

Erreferentziako diskografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

The Complete Conchita Supervia 1. liburukia - Odeon 1927-28
The Complete Conchita Supervia 2. liburukia - Fonotipia And Odeon 1929-1930
The Complete Conchita Supervia 3. liburukia - Parlophone And Odeon 1930-1932
The Complete Conchita Supervia 4. liburukia - Odeon And Ultraphone 1932-1933
The Complete Conchita Supervia 5. liburukia - Elusive Selections and Alternative Takes
The Conchita Supervia Songbook / Supervia, Newton
The Emi Record Of Singing 3. liburukia - 1926-1939
Rossini - The Supreme Operatic Recordings / Supervia
Operatic Arias (1930-1936) / Conchita Supervía
Art Of Singing - Golden Voices Of The Century

Superviak ez zuen opera-grabazio osorik utzi, ariak eta eszenak besterik ez; baina zartzuelak, ostera, bai La leyenda del beso/ Musuaren legenda eta La Verbena de la Paloma/ Usoaren berbena bezalako zartzuela osoak grabatu baitzituen.^[5]