Padania
| ||
| ||
| Hiriburua | Mantua | |
| Sorrera | 1996 | |
| Desagerketa | --- | |
| Hizkuntza ofiziala | italiera | |
Padania Lega Nord (Iparreko Liga, euskaraz) alderdiko nazionalistek, batez ere Lega Nord alderdiak, Italiako iparraldeari ematen dioten izena da. Alderdi honetako buruzagi Umberto Bossik 1996ko irailaren 15ean lurraldearen independentzia aldarrikatu zuen Venezian egindako ekitaldi batean.
Padania izena Po ibaiaren latineko izenetik dator, Padus; eta bereziki, geografiazko testuetan erabiltzen den Pianura padana terminotik. Zentzu politikoa 1990eko hamarkadan hartu zuen, Italia iparraldeko alderdi politiko zenbaitek bat egin eta Lega Nord alderdia sortu zutenean. Garai hartara arte, bestela, Padania Po ibaiko haranari emaniko izena baitzen: Val Padana.
Lega Nord-ek arazoak izan zituen Padaniaren hegoaldeko mugak zehazteko (Toskana, Umbria eta Markekin batez ere), baina eztabaida batzuen ondoren, 2002ko estatutu proiektuan Italiako ondoko eskualdeak zehaztu zituzten:
- Aosta Ibarra
- Piemonte
- Liguria
- Lombardia
- Trentino-Adige Garaia
- Veneto
- Friuli-Venezia Giulia
- Emilia-Romagna
- Toskana
- Umbria
- Markak
Azken hiru eskualdeotan, hala ere, Lega Nordek ez du edo ez du ia presentziarik.
Hizkuntzak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Padania bezala izendatutako lurraldean hainbat hizkuntza mintzatzen da, nahiz eta italiera den nagusia eta zabalduena. Italierarekin batera, baina, ondoko hizkuntza hauek mintzatzen dira Italiaren muga aldeetan, eta Estatuak gutxiengoen hizkuntza gisa aitortzen ditu:
- Frantsesa
- Franko-proventzera edo arpitaniera
- Okzitaniera
- Alemana
- Friuliera
- Ladinoa
- Esloveniera
Hauetaz gain, hala ere, onarpenik ez duten beste hizkuntza batzuk badaude. Gehienetan "dialekto" bezala izendatzen dira, inguru itxietan (familian, lagunartean...) eta adineko jendeak soilik hitz egiten dituelako. "Dialekto" hauek, aitzitik, hizkuntza gisa sailkatzen ditu UNESCOren Ethnologue-k. Tokiko hizkuntza hauek ulergarriak dira beraien artean eta, neurri txikiagoan, italierarekin. Hizkuntza hauek ondoko hauek dira: lombardiera, liguriera -Monakon ofiziala-, emiliar-romagnoloa, piamontera eta veneziera.
Ikus gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- (Italieraz) Padaniaren independentziarako Lega Nord-en Estatutu Federala (PDFn), 2002ko martxoak 1-3ko Ohiko Kongresu Federalean onetsia.
