Edukira joan

Alemaniako Liburutegi Nazionala

Koordenatuak: 50°07′52″N 8°41′00″E / 50.1311°N 8.6833°E / 50.1311; 8.6833
Wikipedia, Entziklopedia askea
(«Alemaniako liburutegi nazionala» orritik birbideratua)
Alemaniako Liburutegi Nazionala
Deutsche Nationalbibliothek
Kokapena
Estatu burujabe Alemania
Alemaniako estatua Saxonia
HiriaLeipzig
Koordenatuak50°07′52″N 8°41′00″E / 50.1311°N 8.6833°E / 50.1311; 8.6833
Map
Historia eta erabilera
Irekiera1912
ZuzendariaElisabeth Niggemann (en) Itzuli
Klaus-Dieter Lehmann (en) Itzuli
Objetu kopurua30.862.381 item (en) Itzuli
Bisitariak urtean180.283
Webgune ofiziala
Leipzigeko liburutegiaren eraikina.

Alemaniako Liburutegi Nazionala «Deutsche Nationalbibliothek» edota DNB, Alemaniako liburutegi nazionala herrialde horretako garrantzitsuena da, Egoitzak Leipzig eta Frankfurt hirietan daude banatuta, eta zentro bakoitza espezializazio-arlo desberdinetara bideratuta dago. 1970ean sortutako Berlingo Musika Artxiboa (Deutsches Musikarchiv Berlin) ere erakundearen parte da.

1990ean sortu zen, hiru erakunde kidego bakar batean bildu zirenean: «Deutsche Büchieren Leipzig» (Leipzigeko Alemaniako Liburutegia), 1912an sortua, «Deutsche Bibliothek Frankfurt» (Frankfurteko Alemaniako Liburutegia) 1947an sortua eta «Deutsches Musikarchiv Berlin» (DMA) (Berlingo Musika Artxiboa). Hasiera batean, Alemaniako Liburutegia (Die Deutsche Bibliothek) izenarekin funtzionatu zuen, eta gaur egun duen izena 2006an jaso zuen. 1999tik, Elisabeth Niggemann da zuzendari nagusia, eta, 2020an, Frank Scholzek ordezkatuko du.

Helburu nagusia da 1913az geroztik alemanez argitaratzen diren argitalpen guztiak biltzea eta katalogatzea (atzerriko hizkuntzetara egindako itzulpenak barne), bai eta Alemaniari buruzko beste hizkuntza batzuetan daudenak ere[1].

Alemaniako Liburutegi Nazionalaren bildumak 23,5 milioi lan biltzen ditu (13,9 milioi Leipzigen, 8,2 milioi Frankfurten eta 1,4 milioi Berlinen)[2].

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1848ko Alemaniako iraultzetan, hainbat liburu-saltzaile eta editorek beren lanak eskaini zizkioten Frankfurteko Parlamentuari parlamentu-liburutegi bat sortzeko. Johann Heinrich Plath-ek zuzendutako liburutegiak «Reichsbibliothek» (Reich-eko liburutegia) izena hartu zuen. Iraultzaren porrotaren ondoren, liburutegia bertan behera utzi zuten, eta lehendik zegoen liburu funtsa Nurembergeko Germanisches Nationalmuseum-ean gorde zuten[3]. 1912an, Leipzig hiriak (Leipzigeko urteroko Liburu Azokaren egoitza), Saxoniako Erresumak eta «Börsenverein der Deutschen Buchhändler» (Alemaniako liburu-saltzaileen elkartea) Alemaniako Liburutegi Nazionala Leipzigen sortzea erabaki zuten. 1913ko urtarrilaren 1etik aurrera, sistematikoki, alemanezko argitalpen guztiak (Austria eta Suitzako liburuak barne) bildu ziren. Urte horretan bertan, Gustav Wahl aukeratu zuten lehen zuzendari.

Erregimen naziaren pean, 1933tik 1945era, Alemaniako liburutegiak zentsuratuak izan ziren, eta erregimen nazionalsozialistaren luzapen bihurtu ziren[4][5].​​ Herrialde okupatuetan naziek konfiskatu zituzten liburuak Alemaniako bildumetan sartu ziren[6][7][8][9][10].​​​​

1946an, Georg Kurt Schauer, Heinrich Cobet, Vittorio Klostermann eta Hanns Wilhelm Eppelsheimer Frankfurteko Unibertsitateko Liburutegiko zuzendariak, egoitza Frankfurten izango zuen alemaniar artxibo-liburutegi bat berrezartzeari ekin zioten.​ Liburuaren salerosketaren Estatu Federaleko ordezkariek Estatu Batuen zonaldean proposamena onartu zuten. Frankfurt hiriak aurreikusitako artxibo-liburutegia langile eta finantza-baliabideekin babestea onartu zuen[11]. Alemanian zegoen AEBko gobernu militarrak baiezkoa eman zuen. Liburutegiak Rothschild liburutegi zaharreko tabako gelan hasi zuen bere lana, bonbardatutako unibertsitateko liburutegiaren ostatu izan zena. Horrela, Alemanian bi liburutegi zeuden, liburutegi nazional baten betebeharrak eta funtzioa bere gain hartu zutenak ondorengo Alemaniako Errepublika Demokratikorako (RDA/DDR) eta Alemaniako Errepublika Federalerako (RFA/RBD), hurrenez hurren. Bi katalogo bibliografiko nazional argitaratu ziren urtero, ia eduki berarekin.

Alemaniaren bateratzearekin, 1990eko urriaren 3an, «Deutsche Bücherei Leipzig»ek eta «Deutsche Bibliothek»ek bat egin zuten erakunde berri batean, «Die Deutsche Bibliothek»en (Alemaniako Liburutegia).​ Alemaniako Liburutegi Nazionalari buruzko Legea 2006ko ekainaren 29an sartu zen indarrean[11]. Legeak berretsi zuen liburutegi horretan lege-gordailu nazionalari emandako babesa, eta bildumaren laburpena zabaldu zuen lineako argitalpenak sartzeko; hala, argitalpen horiek biltzeko, katalogatzeko eta biltegiratzeko bidea ezarri zuen, Alemaniako kultura-ondarearen parte gisa[12]. Liburutegiaren kudeaketa-organo gorena, Administrazio Kontseilua, handitu egin zen Bundestageko bi diputatu sartzeko. Leipzigeko, Frankfurteko eta Berlingo liburutegien eta eraikinen izena ere aldatu zuen legeak, eta «Deutsche Nationalbibliothek» (Alemaniako Liburutegi Nazionala) izena eman zioten.

2000ko uztailean, DMAk «Gesellschaft für musikalische Aufführungs- und mechanische Vervielfältigungsrechte»ren (GEMA) (Musika Interpretaziorako eta Erreprodukzio Mekanikorako Eskubideen Elkartea) musikaren egile-eskubideen erakunde alemaniarraren gordailuzain funtzioa ere hartu zuen. Harrezkero, musika editoreek DMAri baino ez dizkiote kopiak aurkeztu behar, eta DMA arduratzen da artxibo nazionalaz zein egile eskubideen erregistroaz. Lehen GEMAk zituen musika inprimatuko 210.000 lanak DMAra transferitu ziren.

Alemaniako Erbestearen Artxiboa eta polemika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alemaniako Liburutegi Nazionalaren jarduera berezietako bat da 1933 eta 1945 urteen arteko aleman hiztun emigratzaileen eta erbesteratuen dokumentu inprimatuak eta ez-inprimatuak biltzea eta prozesatzea.

Alemaniako Liburutegi Nazionalak erbesteratuen bi bilduma mantentzen ditu: Leipzigeko Alemaniako Liburutegi Nazionaleko Erbesteko Literaturaren Bilduma (1933-1945) eta Alemaniako Erbesteko Artxiboa (1933-1945)[13], Frankfurteko Alemaniako Liburutegi Nazionalekoak. Bi bildumetan, aleman hiztun emigranteek atzerrian idatzi edo argitaratutako lanak daude, baita aleman hiztun erbesteratuek ekoiztutako liburuxkak, osorik edo zati batean, eta bestelako materialak ere.

1998an, Alemaniako Liburutegi Nazionalak eta «Deutsche Forschungsgemeinschaft»ek (Alemaniako Ikerketa Fundazioa) funts publikoekin finantzatutako proiektu bati ekin zioten «Jüdische Periodika in NS-Deutschland» (Juduen Aldizkariak Alemania nazian) bilduma digitalizatzeko. Bilduma horrek 1933tik 1943ra bitartean argitaratutako 30.000 orrialde inguru ditu. Gainera, «Erbesteko aldizkariak alemanez 1933-1945» aleman hiztun emigranteen 30 argitalpen sartu ziren proiektuan, 100.000 orrialde inguru zituztenak. Bilduma horiek 2004an jarri ziren sarean, eta Alemaniako Liburutegi Nazionalaren gune bisitatuenetakoak izan ziren.

2012ko ekainean, Alemaniako Liburutegi Nazionalak bi bildumetarako bere Webgune sarbidea eten egin zuen, legezko arrazoiak direla eta. Harrezkero, bertsio digitalizatuak Alemaniako Liburutegi Nazionalak Leipzigen eta Frankfurt am Mainen dituen irakurketa geletan bakarrik daude erabilgarri, eta horrek kritika gogorrak eragin ditu, neurri batean[14].​ Alemaniako Liburutegi Nazionalak egile eskubideen inguruko kezka aipatu zuen arrazoi gisa, argudiatuz: Liburutegiak eta Alemaniako Ikerketa Fundazioak argitalpenaren jabeen baimena bazuten ere horiek linean jartzeko, ezin zela jakin «artikulu zurtzen» jabetza (hau da, egile indibidualen jabetza), beharrezkoa bailitzateke Alemaniako legediak ez duelako «erabileraren klausula justurik» jasotzen.

haGalil alemanezko egunkari juduak, hala, liburutegien ekintza «gehiegizko arduratzat» jo zuen. Yves Kugelmannek, Zuricheko Jüdische Medien AGko zuzendariak, zeinak Aufbau aldizkariaren (Erbesteko Artxiboaren eskaintzetako bat) eskubideak dituen, ekintza «erabat zentzugabea, nahasia eta oinarririk gabea» dela esan zuen. Alemaniako Ikerketa Fundazioko Anne Lippek ondorioztatu zuen fundazioaren proiektu guztiak (diru publikoarekin eta online argitaratzeko asmoarekin ordaindutakoak) «publiko egin behar» direla[15].

Asmusek, Deutsches Exilarchiv-eko zuzendariak, dio 13.000 egile indibidual baino gehiagoren artikuluen jabetza baieztatu behar dela lehenik, eta baimenak lortu 70 eta 80 urte bitarteko artikuluak berriro linean jarri baino lehen, nahiz eta artikuluak linean jartzeko argitalpenen legezko jabeen baimena izan. Asmusek onartu du ez zela kexa bakar bat ere egon egile-eskubideak urratzeagatik[16]. Bien bitartean, Alemaniako eta nazioarteko beste erakunde batzuek, hala nola «Compact Memory»k, Leo Baeck Institutuak eta archive.org-ek ez dute halako erreparorik, eta Internetetik ezabatutako aldizkako argitalpen asko berrezartzen hasi dira[17].

Alemaniako inprimakiak biltzeko lan taldea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alemaniako Liburutegi Nazionalak 1913tik aurrerako alemanez egindako inprimakiak baino ez ditu biltzen[18].​ Alemanaren erreinu ugariren historia dela eta, Alemanian ekoitzitako material inprimatu guztien bilduma bateratua sortzea erronka bat da. Hori dela eta, Liburutegi Nazionala bilduma handiak dituzten beste bost liburutegirekin elkarlanean ari da, alemanez hitz egiten duten herrialdeetan 1400. urtetik aurrera argitaratu den literatura guztiaren bilduma osoa koordinatu eta garatzeko. Talde horren izena «Arbeitsgemeinschaft Sammlung Deutscher Drucke» (AG SDD, Alemanezko Inprimakien Bildumarako Lantaldea) da. Parte hartzen duten liburutegiak eta horiek biltzeko aldiak hauek dira:

  • Bavariako Estatu Liburutegia, Múnich (1450-1600)
  • Herzog Augusten Liburutegia, Wolfenbüttel (1601-1700)
  • Göttingengo Estatu eta Unibertsitate Liburutegia (1701-1800)
  • Johann Christian Senckenberg Unibertsitateko Liburutegia, Frankfurt am Main (1801-1870)
  • Berlingo Estatu Liburutegia-Preussicher Kulturbesitz, Berlin (1871-1912)
  • «Deutsche Nationalbibliothek», Frankfurt am Main eta Leipzig (1913-)[12]

Leipzigeko eraikina

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Alemaniako Liburutegi Nazionalaren jatorrizko eraikina, Leipzigen, 1914an.
Leipzigeko liburutegiaren konplexuaren 4. handitzea, 2010ekoa

.

Leipzigeko Alemaniako Liburutegi Nazionalaren eraikin nagusia 1914 eta 1916 artean eraiki zuten, Oskar Pusch arkitektoaren planoak jarraituz. Fatxada ikusgarriak 160 metroko luzera du, eta «Deutscher platz» (Alemaniako plaza) aldera ematen du. Eraikina 1916ko urriaren 19an inauguratu zen. Liburutegiko orubea Leipzig hiriak eman zuen, eta Friedrich August III.a Saxoniako erregeak eraikuntzarako funtsak eman zituen. Fatxadan, Otto von Bismarck, Johann Wolfgang von Goethe eta Johannes Gutenbergen erretratuak daude. Estatuek teknologia, justizia, filosofia, medikuntza eta abar irudikatzen dituzte. Erdiko irakurketa gelak Ludwig von Hofmannen koadro bat dauka, Arkadia irudikatzen duena, Art Nouveau estiloan. Eskaileran, mural bat dago Alemaniako liburutegiko sortzaileekin. Liburutegian, Liburu eta Idazketaren Alemaniako Museoa ere badago. Liburutegiaren laugarren zabalkuntza 2007an hasi zen, eta 2011ko maiatzaren 9an ireki zen. Gabriele Glockler-ek diseinatu zuen eraikinerako kontzeptua: «Estaldura, Oskola, Edukia». eraikineko atal guztiak konektatzen ditu lehen aldiz[19].

Frankfurt am Maineko eraikina

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Frankfurteko sukurtsalaren egungo eraikina 1997ko maiatzaren 14an inauguratu zen ofizialki. Stuttgarteko Arat-Kaiser-Kaiser estudioko arkitektoek arkitektura lehiaketa bat irabazi ondoren jaso zuten eraikina diseinatzeko enkargua, 1984an. Hala ere, plangintza atzeratu egin zen, eta eraikuntza ez zen 1992ra arte hasi. Itxura lau material nagusik ematen diote: bistako hormigoia, altzairua, beira eta Kanadako astigar argia; 300 lanpostu baino gehiago ditu hiru solairutan banatuta, eta guztiak argitzen dituen leihate handi bat. Biltegiratze gehigarria lur azpiko hiru biltegiratze-mailatan dago, eta 2045era arte behar adina leku izatea espero da[19].

Erreferentzia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Deutsche Nationalbibliothek. In: Wikipedia, Die freie Enzyklopädie, versión de 13/06/07: 33114083, consultada 5 de octubre de 2007
  2. ↑ Deutsche Nationalbibliothek: Über die Deutsche Nationalbibliothek, consultada 5 de octubre de 2007
  3. ↑ Fabian, Bernhard, ed. (2003). "Reichsbibliothek von 1848". Handbuch der historischen Buchbestände in Deutschland (in German). Hildesheim, Germany: Olms Neue Medien.
  4. ↑ Stieg, Margaret. (Enero 1992). «1» «La Segunda Guerra Mundial y las bibliotecas públicas de la Alemania nazi» Journal of Contemporary History 27: 23-40. ISSN 0022-0094..
  5. ↑ (Ingelesez) Bibliography: 1933 Book Burnings. .
  6. ↑ Flood, John L.. (2018-01-02). «1» «Anders Rydell, Henning Kochek itzulia, Los ladrones de libros: El saqueo nazi de las bibliotecas europeas y la carrera por devolver una herencia literaria» Library & Information History 34: 74-75. ISSN 1758-3489..
  7. ↑ (Ingelesez) Esterow, Milton. (2019-01-14). nytimes.com/2019/01/14/arts/nazi-loot-on-library-shelves.html «La caza del botín nazi que sigue en las estanterías de las bibliotecas» The New York Times ISSN 0362-4331..
  8. ↑ (Gaztelaniaz) Sontheimer, Michael. (2008-10-24). «Retracing the Nazi Book Robo: Las bibliotecas alemanas guardan miles de volúmenes saqueados» Der Spiegel ISSN 2195-1349..
  9. ↑ com/Books/Book-Reviews/2017/0215/The-Book-Thieves-reveals-the-story-of-the-Nazi-assault-on-books «'Los ladrones de libros' revela la historia del asalto nazi a los libros» Christian Science Monitor 2017-02-15 ISSN 0882-7729..
  10. ↑ (Ingelesez) Lagnado, Lucette. (2017-08-02). wsj.com/articles/on-the-trail-of-books-stolen-by-the-nazis-1501687602 «Sobre la pista de los libros robados por los nazis» Wall Street Journal ISSN 0099-9660..
  11. ↑ a b Historia sitio web DNB
  12. ↑ a b Lux, Claudia (2018). "Germany: Libraries, Archives, and Museums". Encyclopedia of Library and Information Sciences. Boca Raton, Florida, USA: CRC Press. pp. 1848–1849. ISBN 978-1-31511614-3.
  13. ↑ Archivo alemán en el exilio 1933-1945 en sitio DNB
  14. ↑ Tobias, Jim G. (2012-07-16). "Deutsche Nationalbibliothek blendet jüdische Geschichte aus" [Biblioteca Nacional de Alemania y la Historia Judía]. haGalil
  15. ↑ Tobias, Jim G. (2012-07-19). "Absurd, irreführend und unbegründet" [Absurd, confusing, and without merit]. haGalil (in German).
  16. ↑ Asmus, Sylvia (2013-11-29). Comments. Zugang Gestalten! (speech). Jewish Museum, Berlin.
  17. ↑ Alderatu holokaustoaren ikerketarako Interneteko iturri nagusiak, hala nola Yad Vashem, Ameriketako Estatu Batuetako Holokaustoaren Oroimenezko Museoa eta beste hainbat erakunde eta liburutegi, urtero Interneteko edukia handitzen dutenak.
  18. ↑ Bibliografía Nacional de Alemania sitio web DNB
  19. ↑ a b Edificios y Centros de Congresos sitio web DNB

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Alemaniako_Liburutegi_Nazionala&oldid=9951685"(e)tik eskuratuta