Arkimedesen solido
Geometrian, Arkimedesen solidoak (edo poliedro erdierregularrak) simetria handiko poliedro ganbil erdierregularrak dira, baldintza hau betetzen dutenak: aurpegiak bi edo hiru motako poligono erregularrak dira, erpin uniformeetan elkartzen direnak. Propietate horrek solido platonikoetatik bereizten ditu, platonikoetan aurpegiak mota bakar bateko poligonoak direlako; eta bai Johnson-en solidoetatik ere, azken solido horietan aurpegiak ez direlako elkartzen erpin uniformeetan. Arkimedesek aurkitu zituen gorputz hauek; baina haren lanak galdu, eta Berpizkundera arte ez zituzten berraurkitu artistek eta matematikariek.
Sailkapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Arkimedesen solidoak 13 dira (edo 15, hexaedro moztuaren eta dodekaedro kamutsaren bi forma kiralak kontuan hartzen baditugu).
Hemen, erpin-konfigurazioa terminoak adierazten du zer motatako poligono erregularrak elkartzen diren erpinetan. Adibidez, (4,6,8) erpin-konfigurazioak esan nahi du karratu bat, hexagono bat, eta oktogono bat elkartzen direla erpin bakoitzean (erpinaren inguruan, erlojuaren orratzen noranzkoan).
| Izena (erpin-konfigurazioa) |
Gardena | Kolore solidotan | Garapena | Aurpegiak | Ertzak | Erpinak | Simetria-taldea | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| tetraedro moztua (3.6.6) |
 (Animazioa) |
|
|
8 | 4 triangelu 4 hexagono |
18 | 12 | Td |
| kuboktaedroa (3.4.3.4) |
 (Animazioa) |
|
|
14 | 8 triangelu 6 karratu |
24 | 12 | Oh |
| kubo moztua edo hexaedro moztua (3.8.8) |
 (Animazioa) |
|
|
14 | 8 triangelu 6 oktogono |
36 | 24 | Oh |
| oktaedro moztua (4.6.6) |
 |
|
|
14 | 6 karratu 8 hexagono |
36 | 24 | Oh |
| erronbikuboktaedroa edo erronbikuboktaedro txikia (3.4.4.4 ) |
 (Animazioa) |
|
|
26 | 8 triangelu 18 karratu |
48 | 24 | Oh |
| kuboktaedro moztua edo erronbikuboktaedro handia (4.6.8) |
 (Animazioa) |
|
|
26 | 12 karratu 8 hexagono 6 oktogono |
72 | 48 | Oh |
| kubo kamutsa edo hexaedro kamutsa edo kuboktaedro kamutsa (2 forma kiralak) (3.3.3.3.4) |
 (Animazioa)  (Animazioa) |
|
|
38 | 32 triangelu 6 karratu |
60 | 24 | O |
| ikosidodekaedroa (3.5.3.5) |
 (Animazioa) |
|
|
32 | 20 triangelu 12 pentagono |
60 | 30 | Ih |
| dodekaedro moztua (3.10.10) |
 (Animazioa) |
|
|
32 | 20 triangelu 12 dekagono |
90 | 60 | Ih |
| ikosaedro moztua (5.6.6 ) |
 (Animazioa) |
|
|
32 | 12 pentagono 20 hexagono |
90 | 60 | Ih |
| erronbikosidodekaedroa edo erronbikosidodekaedro txikia (3.4.5.4) |
 (Animazioa) |
|
|
62 | 20 triangelu 30 karratu 12 pentagono |
120 | 60 | Ih |
| ikosidodekaedro moztua edo erronbikosidodekaedro handia (4.6.10) |
 (Animazioa) |
|
|
62 | 30 karratu 20 hexagono 12 dekagono |
180 | 120 | Ih |
| dodekaedro kamutsa edo ikosidodekaedro kamutsa (2 forma kiralak) (3.3.3.3.5) |
 (Animazioa)  (Animazioa) |
|
|
92 | 80 triangelu 12 pentagono |
150 | 60 | I |
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q213486
Multimedia: Archimedean solids