Bali: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.273 edits
No edit summary
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.273 edits
No edit summary
23. lerroa: 23. lerroa:
| web = www.baliprov.go.id
| web = www.baliprov.go.id
|}}
|}}
'''Bali'''<ref name= Euskaltzaindia171.araua>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0171.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data = 2012-06-29|izenburua= 171. araua: Asiako toponimia|sartze-data = 2013-02-10}}</ref> ([[baliera]]z: ᬩᬮᬶ) [[Indonesia]]ko uharte eta [[Indonesiaren banaketa administratiboa|probintzia]] da. Probintziak, Bali uharteaz gain, hurbileko irla txiki batzuk ere hartzen ditu, hala nola Nusa Penida, Nusa Lembongan eta Nusa Ceningan. [[2014]]an 4.225.384 biztanle zituen<ref>{{erreferentzia|abizena= Ni Komang Erviani| izena= |url= http://www.thejakartapost.com/news/2012/12/17/bali-faces-population-boom-now-home-42-million-residents.html |izenburua= Bali faces population boom, now home to 4.2 million residents |bilduma = | argitaletxea= thejakartapost.com |sartze-data= 2016-9-2}}</ref>, gehienak [[hinduista]]k (%83,5 [[2010]]ean)<ref>{{erreferentzia|abizena= | izena= |url= http://sp2010.bps.go.id/index.php/site/tabel?tid=321&wid=5100000000 |izenburua= Penduduk Menurut Wilayah dan Agama yang Dianut.
'''Bali'''<ref name= Euskaltzaindia171.araua>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0171.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data = 2012-06-29|izenburua= 171. araua: Asiako toponimia|sartze-data = 2013-02-10}}</ref> ([[baliera]]z: ᬩᬮᬶ) [[Indonesia]]ko uharte eta [[Indonesiaren banaketa administratiboa|probintzia]] da. Probintziak, Bali uharteaz gain, hurbileko irla txiki batzuk ere hartzen ditu, hala nola Nusa Penida, Nusa Lembongan eta Nusa Ceningan. [[2014]]an 4.225.384 biztanle zituen<ref>{{erreferentzia|abizena= Ni Komang Erviani| izena= |url= http://www.thejakartapost.com/news/2012/12/17/bali-faces-population-boom-now-home-42-million-residents.html |izenburua= Bali faces population boom, now home to 4.2 million residents |bilduma = | argitaletxea= thejakartapost.com |sartze-data= 2016-9-2}}</ref>, gehienak [[hinduista]]k (%83,5 [[2010]]ean)<ref>{{erreferentzia|abizena= | izena= |url=http://sp2010.bps.go.id/index.php/site/tabel?tid=321&wid=5100000000 |izenburua= Penduduk Menurut Wilayah dan Agama yang Dianut. Provinsi Bali |bilduma = | argitaletxea= sp2010.bps.go.id |sartze-data= 2016-9-2}}</ref>. Hiriburua [[Denpasar]] da.
Provinsi Bali |bilduma = | argitaletxea= sp2010.bps.go.id |sartze-data= 2016-9-2}}</ref>.


== Geografia ==
== Geografia ==
[[Fitxategi:Bali Labeled.png|thumb|left|220px|Baliko mapa]]
[[Fitxategi:Bali Labeled.png|thumb|left|220px|Baliko topografia]]
Bali [[Sondako Uharte Txikiak]] izeneko uhartedian dago; mendebaldean [[Java (uhartea)|Java]] du, [[Baliko itsasartea]]k bereizirik, eta [[Lombok]] ekialdean. 145 kilometro luze eta 80 kilometro zabal da, eta 5.700 kilometro koadroko azalera dauka. Sumendiz sortutako uhartea da, eta erdialdetik ekialdera eskualde menditsua du; mendirik garaiena [[Gunung Agung]] sumendia da (3.142 m), [[1963]]ko martxoan izan zuen erupzioan milaka hildako eragin zituena{{lur erref}}.
Bali [[Sondako Uharte Txikiak]] izeneko uhartedian dago. Mendebaldean [[Java (uhartea)|Java]] du, [[Baliko itsasartea]]k bereizirik, eta ekialdean [[Lombok]]. 145 kilometro luze eta 80 kilometro zabal da, eta 5.700 kilometro koadroko azalera dauka. Sumendiz sortutako uhartea da, nahiko menditsua. Mendirik garaiena, [[Gunung Agung]] sumendia (3.142 m), ipar-ekialdean dago; [[1963]]ko martxoan izan zuen erupzioak 1.500 lagun hil eta milaka etxerik gabe utzi zituen. Hegoaldean [[ordoki|alubioi ordokiak]] nagusi dira <ref>{{erreferentzia|abizena= | izena= |url= https://global.britannica.com/place/Bali-island-and-province-Indonesia |izenburua= Bali |bilduma = | argitaletxea= global.britannica.com |sartze-data= 2016-9-2}}</ref>.


[[Klima tropikal]]a da, oso beroa, bi urtarorekin; [[urtaro lehor]]ra apiriletik urrira doa, eta [[urtaro hezea]] azarotik martxora.
⚫
[[Fitxategi:Padangbai Secret Beach 1.jpg|thumb|250px|Padangbai hondartza.]]
⚫
Baliko hiri nagusiak iparraldeko [[Singaraja]] eta hegoaldeko [[Denpasar]] hiriburua da. Hiriburu kulturala, aldiz, [[Denpasar]]retik iparralderantz dagoen [[Ubud]] herria da.



Uharteak 3 milioi biztanle ditu, gehienak [[hinduismo|hinduak]] baina badago gutxiengo [[Islam|musulmana]] ere (batez ere, arrantzaleak).
{{Klima
|location = Denpasar, Bali
|metric first = yes
|single line = yes
|Jan high C = 33.0
|Feb high C = 33.4
|Mar high C = 33.6
|Apr high C = 34.4
|May high C = 33.1
|Jun high C = 31.4
|Jul high C = 30.4
|Aug high C = 29.6
|Sep high C = 31.4
|Oct high C = 33.6
|Nov high C = 32.7
|Dec high C = 33.0

|Jan mean C = 28.6
|Feb mean C = 28.8
|Mar mean C = 28.8
|Apr mean C = 29.6
|May mean C = 28.6
|Jun mean C = 27.4
|Jul mean C = 26.7
|Aug mean C = 26.1
|Sep mean C = 27.1
|Oct mean C = 28.6
|Nov mean C = 28.1
|Dec mean C = 28.2

|Jan low C = 24.1
|Feb low C = 24.2
|Mar low C = 24.0
|Apr low C = 24.8
|May low C = 24.1
|Jun low C = 23.5
|Jul low C = 23.0
|Aug low C = 22.5
|Sep low C = 22.9
|Oct low C = 23.7
|Nov low C = 23.5
|Dec low C = 23.5

|Jan precipitation mm = 345
|Feb precipitation mm = 274
|Mar precipitation mm = 234
|Apr precipitation mm = 88
|May precipitation mm = 93
|Jun precipitation mm = 53
|Jul precipitation mm = 55
|Aug precipitation mm = 25
|Sep precipitation mm = 47
|Oct precipitation mm = 63
|Nov precipitation mm = 179
|Dec precipitation mm = 276

|Jan precipitation days = 19
|Feb precipitation days = 17
|Mar precipitation days = 14
|Apr precipitation days = 10
|May precipitation days = 6
|Jun precipitation days = 5
|Jul precipitation days = 4
|Aug precipitation days = 3
|Sep precipitation days = 2
|Oct precipitation days = 6
|Nov precipitation days = 11
|Dec precipitation days = 17

|Jan humidity = 85
|Feb humidity = 85
|Mar humidity = 85
|Apr humidity = 85
|May humidity = 80
|Jun humidity = 80
|Jul humidity = 80
|Aug humidity = 80
|Sep humidity = 80
|Oct humidity = 80
|Nov humidity = 85
|Dec humidity = 85
| source 1 = Weatherbase<ref>
{{erreferentzia
| url = http://www.weatherbase.com/weather/weatherall.php3?s=592525&units=
| izenburua = Denpasarko datu klimatikoak
| argitaletxea = weatherbase.com
| sartze-data = 2016ko irailaren 2a}}
</ref>
}}

⚫
[[Fitxategi:Padangbai Secret Beach 1.jpg|thumb|250px|Padangbai hondartza.]]
⚫
Baliko hiri nagusiak iparraldeko [[Singaraja]] eta hegoaldeko [[Denpasar]] hiriburua dira. Hiriburu kulturala, aldiz, Denpasarretik iparraldera dagoen [[Ubud]] herria da. Uhartean 4,2 milioi lagun bizi dira, gehienak [[hinduismo|hinduistak]], baina gutxiengo [[Islam|musulmana]] ere dago, batez ere arrantzaleak.


== Historia ==
== Historia ==
60. lerroa: 150. lerroa:
* [[Tabanan]]
* [[Tabanan]]


== Ekonomia ==
Ausardia handiz eraikitako ureztatzeko sistemak baliatuz bideratu da bertako arroz langintza oparoa. Turismo lurraldea da{{lur erref}}.
== Erreferentziak ==
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
{{erreferentzia_zerrenda}}

08:59, 2 iraila 2016ko berrikusketa

Txantiloi:Probintzia orokor infotaula Bali[1] (balieraz: ᬩᬮᬶ) Indonesiako uharte eta probintzia da. Probintziak, Bali uharteaz gain, hurbileko irla txiki batzuk ere hartzen ditu, hala nola Nusa Penida, Nusa Lembongan eta Nusa Ceningan. 2014an 4.225.384 biztanle zituen[2], gehienak hinduistak (%83,5 2010ean)[3]. Hiriburua Denpasar da.

Geografia

Baliko topografia

Bali Sondako Uharte Txikiak izeneko uhartedian dago. Mendebaldean Java du, Baliko itsasarteak bereizirik, eta ekialdean Lombok. 145 kilometro luze eta 80 kilometro zabal da, eta 5.700 kilometro koadroko azalera dauka. Sumendiz sortutako uhartea da, nahiko menditsua. Mendirik garaiena, Gunung Agung sumendia (3.142 m), ipar-ekialdean dago; 1963ko martxoan izan zuen erupzioak 1.500 lagun hil eta milaka etxerik gabe utzi zituen. Hegoaldean alubioi ordokiak nagusi dira [4].

Klima tropikala da, oso beroa, bi urtarorekin; urtaro lehorra apiriletik urrira doa, eta urtaro hezea azarotik martxora.


    Datu klimatikoak (Denpasar, Bali)    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 33.0 33.4 33.6 34.4 33.1 31.4 30.4 29.6 31.4 33.6 32.7 33.0 32.5
Batez besteko tenperatura (ºC) 28.6 28.8 28.8 29.6 28.6 27.4 26.7 26.1 27.1 28.6 28.1 28.2 28.1
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 24.1 24.2 24.0 24.8 24.1 23.5 23.0 22.5 22.9 23.7 23.5 23.5 23.7
Pilatutako prezipitazioa (mm) 345 274 234 88 93 53 55 25 47 63 179 276 1732
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 19 17 14 10 6 5 4 3 2 6 11 17 114
Hezetasuna (%) 85 85 85 85 80 80 80 80 80 80 85 85 82.5
Iturria: Weatherbase[5]
Padangbai hondartza.

Baliko hiri nagusiak iparraldeko Singaraja eta hegoaldeko Denpasar hiriburua dira. Hiriburu kulturala, aldiz, Denpasarretik iparraldera dagoen Ubud herria da. Uhartean 4,2 milioi lagun bizi dira, gehienak hinduistak, baina gutxiengo musulmana ere dago, batez ere arrantzaleak.

Historia

Baliko herria k. a. XXV. mendean Erdialdeko Asiatik Indonesiako uhartedira migratu zen herritik dator. Gero, k. a. 100 urte inguru uhartean hinduak agertu ziren.

Ekialdeko Javako Majapahit inperio hinduarrak (1293-1520) 1343an Balin kolonia bat eratu zuen. Majapahit inperioa 1500an suntsitu zenean, biztanleak Balira migratu ziren.

Bali ikusteko lehendabiziko europara Cornelis Houtman nederlandarra zen, 1597an, nahiz eta portugaldar itsasontzi batek 1585an Bukiteko kostaldean itsasperatu zuen. Nederlandarrek merkataritza-kolonia eratu zuten eta XVII. mendean India Ekialdeetako Konpainia nederlandarra hasi zen. Nederlandarren kontrola zenbait guda kolonialen bidez finkatu zen (1846-1849).

1920ko hamarkadan Balin nazioarteko turismoa agertu zen. Baliko hondartzak famatuak dira munduan zehar, baita bere artisautza edo Legong izeneko dantza.

1948an, Bali Indonesia Ekialdeko zati bat bihurtu zen.

2002ko urriaren 12, Kutan Al Qaedak bonba batzuk lehertu zituen, 202 pertsona hiltzen. Berriro, 2005ean errepikatu zen.

Banaketa administratiboa

Bali Sunda Uharte Txikietan dagoen probintzia da. Probintzia 8 barruti (kabupaten) eta hiri (kota) batean zatituta dago:

Ekonomia

Ausardia handiz eraikitako ureztatzeko sistemak baliatuz bideratu da bertako arroz langintza oparoa. Turismo lurraldea da[6].

Erreferentziak

  1. ↑ Euskaltzaindia. (2012-06-29). 171. araua: Asiako toponimia. (Noiz kontsultatua: 2013-02-10).
  2. ↑ Ni Komang Erviani. Bali faces population boom, now home to 4.2 million residents. thejakartapost.com (Noiz kontsultatua: 2016-9-2).
  3. ↑ Penduduk Menurut Wilayah dan Agama yang Dianut. Provinsi Bali. sp2010.bps.go.id (Noiz kontsultatua: 2016-9-2).
  4. ↑ Bali. global.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2016-9-2).
  5. ↑ Denpasarko datu klimatikoak. weatherbase.com (Noiz kontsultatua: 2016ko irailaren 2a).
  6. ↑ Lur entziklopedietatik hartua.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Bali Aldatu lotura Wikidatan


Indonesia Indonesiako probintziak Indonesia

Sumatra: Aceh · Ipar Sumatra · Mendebaldeko Sumatra · Riau · Riau uharteak · Jambi · Hego Sumatra · Bangka-Belitung · Bengkulu · Lampung
Java: Jakarta · Banten · Mendebaldeko Java · Erdialdeko Java · Yogyakarta · Ekialdeko Java
Sunda Uharte Txikiak Bali · Mendebaldeko Nusa Tenggara · Ekialdeko Nusa Tenggara
Kalimantan: Ipar Kalimantan · Mendebaldeko Kalimantan · Erdialdeko Kalimantan · Hego Kalimantan · Ekialdeko Kalimantan
Sulawesi: Ipar Sulawesi · Gorontalo · Erdialdeko Sulawesi · Mendebaldeko Sulawesi · Hego Sulawesi · Hego-ekialdeko Sulawesi
Molukak: Molukak · Ipar Molukak
Papua: Mendebaldeko Papua · Papua

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Bali&oldid=5566242"(e)tik eskuratuta