Bảo Đại

Bảo Đại
	; Irudi gehiago
; Vietnamgo Estatuako estatuburu
; Nguyễn dinastiako Enperadore
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy
Jaiotza	Huế, 1913ko urriaren 22a
Herrialdea	Annam ; Frantzia
Lehen hizkuntza	Vietnamera
Heriotza	Paris, 1997ko uztailaren 30a (83 urte)
Hobiratze lekua	Passy hilerria; Grave of Bao Daï (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: garuneko minbizia
Familia
Aita	Nguyễn Hoằng-tôn
Ama	Hoang Thi Cuc
Ezkontidea(k)	Nam Phuong (en) ; Bùi Mộng Điệp (en) ; Lê Thị Phi Ánh (en) ; Monique Vinh Thuy (en)
Seme-alabak	ikusi Phương Mai (en) ; Bao Thang (en) ; Bao Long (en) ; Bảo Ân (en) ; Phuong Lien (en) ; Phương Dung (en) ; Phương Minh (en) ; Nguyễn Phúc Phương Thảo (en) ;
Leinua	Nguyễn dinastia
Hezkuntza
Heziketa	Lycée Condorcet (en) ; Parisko Ikasketa Politikoetako Institutua ; Cours Hattemer (en) ; Lycée Lakanal (en)
Hizkuntzak	frantsesa; Vietnamera; txinera klasikoa
Jarduerak
Jarduerak	estatu-politikaria
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko gurutze handia (1932ko irailaren 10a) ; Grand Cross of the Royal Order of Cambodia ; Grand cross of the Order of the Million Elephants and the White Parasol ; Grand Cross of the Order of the Crown ; Grand Cross of the Order of Wissam El Alaouite ;
Kidetza	Itsasoz-haraindiko zientzien akademia
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Vietnamgo Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Konfuzianismoa; Mahāyāna

Bảo Đại, Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy jaioa, (Huế, Frantziar Indotxina, 1913ko urriaren 22a - Paris, Frantzia, 1997ko uztailaren 30a) Vietnamgo azken enperadorea izan zen, 1925etik 1945era bitartean.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1925ean Khải Định bere aita hil zelarik, enperadore-titulua heredatu zuen. Hala ere, 1932ra arte Frantzian segitu zuen ikasketak egiten. Hurrengo urtean bertan, bere agintea eskuratu nahiz, lehen ministroaren kargua kendu zuen, eta bera geratu zen enperadore. Hasieran herriarekin bateraturik nahi izan zuen gobernatu: monarkia konstituzionala eta mandarin-sistema aldarrikatu zituen, eta justizia eta irakaskuntza eraberritu nahi izan zituen. Hala ere, Frantziaren administrazio kolonialari men egin zion. 1945ean, japoniarrek Vietnam hartu zutelarik, Frantziarekiko itunak eten eta Asiako Sortalde Handiaren alde azaldu zen. Ho Chi Minhek errepublika aldarrikatu zuenean, bere kargua utzi eta Hong Kongera alde egin zuen. 1948an Frantziak Vietnamen burujabetasuna onetsi zuenean, gobernua antolatu nahi izan zuen berriro, baina huts eginik, Frantziara erretiratu zen, bere titulua galdu gabe, hala ere. 1954an, Estatu Batuetako gobernuak hala eskaturik, Ngo Dinh Diem gobernuburu izendatu zuten. Hark, 1955eko erreferendumean, monarkia ezabatu zuen. Orduz geroztik, Bao-Dai Frantzian bizi izan zen, erbesteraturik, eta 1997an hil zen, Nizatik gertu.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q223771
Multimedia: Emperor Bảo Đại / Q223771