Urriaren 22
Urriaren 22a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta laurogeita hamabosgarren eguna da, 296.a bisurteetan. 70 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak
.jpg)
Heriotzak
Gertaerak 
Egutegia 
Izendegia Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1836 - Karlistek bigarren aldiz inguratu zuten Bilbo.
- 1978 - ETAk guardia zibileko hiru agente hil zituen Getxoko Areeta auzoan.
- 2006 - Baltasar Garzón epaileak Euskal Herriko hainbat Herriko tabernen miaketa agindu zuen.
- 2008 - Espainiako Alderdi Popularrak UPNrekin harremanak behin-behinean etetea erabaki zuen, aste bete beranduago guztiz hautsiz.
- 2010 - Espainiako Poliziak 14 euskal herritar gazte "Segiko bileretan parte hartzeagatik" atxilotu zituen.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1685 - Luis XIV.a Frantziakoak Fontainebleauko Ediktua aldarrikatu zuen, zeinaren arabera Frantzian erlijio katolikoaren praktika bakarrik zen legezkoa.
- 1962 - AEBetako presidente John F. Kennedyk Kubaren aurkako blokeoa iragarri zuen, Kubako misilen krisia deitu izan zaio.
- 1967 - Vietnamgo Gerraren aurkako manifestaldi ugari izan ziren munduan zehar.
- 2006 - Eurite indartsuek haziarazitako ibai baten urek bi emakume zihoazen autoa eraman eta hil egin zituen Huelvan.
- 2006 - Panamako Kanala handitzea erabaki zuten Panamako biztanleek, %78k baiezko botoa eman ondoren.
- 2007 - 900.000 lagun lekuz aldatu zituzten Kalifornia hegoaldean (AEB) suteak zirela-eta.
- 2014 - Ottawako tiroketa: identifikatu gabeko lagun batek soldadu bati tiro egin zion eta Kanadako Parlamentuan sartu zen. Poliziak erasotzailea larri zauritu zuen Ganbera barruan eta gutxi geroago hil egin zen.
Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2000 - Zizur Txikian Nafarroa Oinez jaia ospatu zen.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1949 - She Wore a Yellow Ribbon ("Zinta Horia Zeraman") filma estreinatu zen, John Fordek zuzendu John Wayne eta Victor McLaglen aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1982 - First Blood ("Rambo I: Lehen Odola") filma estreinatu zen, Ted Kotcheffek zuzendu eta Sylvester Stallone, Richard Crenna eta Brian Dennehy aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2014 - Poloniako Słubice hirian Wikipediaren monumentua aurkeztu zen, Wikipediaren omenez eraikitako lehenbiziko munduko monumentua.
Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1071 - Gilen IX.a Akitaniakoa, Poitiersko konde eta Baskonia eta Akitaniako dukea (h. 1126).
- 1843 - Pedro Pascual Gandarias, bizkaitar enpresaburua (h. 1901).
- 1848 - Antonio Basagoiti Arteta, euskal jatorriko espainiar enpresari eta bankaria, Getxon (h. 1933).
- 1856 - Dominique Gardères, lapurtar zaldizkoa, Parisko Olinpiar Jokoetan altuera jauzian urrezko domina lortu zuena.
- 1865 - Pedro Hilarion Sarrionandia, bizkaitar abade frantziskotarra, amazigera hizkuntzaren lehen gramatika idatzi zuen (h. 1914).
- 1893 - Maria Garaiar Rekalde, Comète sareko gipuzkoar kolaboratzailea (h. 1983).
- 1912 - Jean Urruti, esku huskako baxenafar pilotaria eta Frantziako Erresistentziako kidea (h. 2002).
- 1914 - Bittor Iturria, lapurtar esku huskako pilotaria eta gudaria, Bigarren Mundu Gerran famatua (h. 1944).
- 1922 - Consuelo Osa, gipuzkoar erraketista (h. 2015).
- 1926 - Maite Gorrotxategi, Ermua, bizkaitar erraketista.
- 1950 - Iñaki Martinez de Luna, arabar soziologoa, hizkuntzaren soziologian aditua.
- 1969 - Carlos Armendaritz, nafar pilotari ohia.
- 1972 - Ainhoa Adin, gipuzkoar aktibista.
- 1989 - Ioseba Fernández, nafar lerroko abiadura-patinatzailea.
- 1991 - Markel Alberdi, gipuzkoar igerilaria.
- 1996 - Irati Idiakez, gipuzkoar snowboarderra.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1511 - Erasmus Reinhold, alemaniar astronomo eta matematikaria (h. 1553).
- 1595 - Ludovico Ludovisi, italiar kardinala (h. 1632).
- 1659 - Georg Stahl, alemaniar kimikari eta sendagilea (h. 1734).
- 1689 - Joanes V.a Portugalgoa, eskuzabala, Portugalgo erregea (h. 1750).
- 1729 - Johann Reinhold Forster, poloniar jatorriko alemaniar naturalista (h. 1798).
- 1778 - Javier de Burgos, andaluziar antzerkigile eta politikaria (h. 1848).
- 1811 - Franz Liszt, hungariar musikagilea (h. 1886).
- 1812 - Luigi Carlo Farini, Italiako lehen ministroa (h. 1866).
- 1818 - Leconte de Lisle, frantziar olerkaria (h. 1894).
- 1844 -
- Louis Riel, kanadar buruzagi mestizoa (h. 1885).
- Sarah Bernhardt, frantziar antzerki eta film-aktorea (h. 1923).
- 1850 - Gustave Den Duyts, belgikar margolari, akuarelista, pastelista, grabatzaile eta artista grafikoa (h. 1897).
- 1858 - Augusta Viktoria Schleswig-Holsteingoa, Alemaniako azken enperatriza (h. 1921).
- 1870 - Ivan Bunin, errusiar idazlea, 1933ko Literaturako Nobel Saria (h. 1953).
- 1879 - José Giral, espainiar kimikari eta politikari errepublizalea (h. 1962).
- 1881 - Clinton Davisson, estatubatuar fisikaria, 1937ko Fisikako Nobel Saria (h. 1958).
- 1886 - Juana Ontañón Valiente, espainiar maistra, Iruñeko Pablo Iglesias Ateneoaren sortzaileetako ba (h. 1972).
- 1887 - John Reed, estatubatuar kazetari iraultzailea (h. 1922).
- 1891 - Elisa Soriano Fisher, espainiar irakasle eta oftalmologoa (h. 1964).
- 1893 - Ernst Öpik, estoniar astronomoa (h. 1985).
- 1895 - Rolf Nevanlinna, finlandiar matematikaria (h. 1980).
- 1898 - Dámaso Alonso, espainiar filologo eta poeta (h. 1990).
- 1903 - George Wells Beadle, estatubatuar biologoa, 1958ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1989).
- 1904 - Esther Chapa, mexikar mediku zirujaua, idazlea, feminista, sufragista, sindikalista eta aktibista (h. 1970).
- 1905 - Karl Guthe Jansky, estatubatuar ingeniaria (h. 1950).
- 1907 - Sarvadaman Chowla, indiar matematikaria (h. 1995).
- 1908 - Jose Escobar, kataluniar komikigilea (h. 1994).
- 1912 - Harry Callahan, estatubatuar argazkilaria (h. 1999).
- 1913 -
- Bảo Đại, Vietnamgo azken enperadorea (h. 1997).
- Robert Capa, hungariar korrespontsal grafikoa, XX. mendeko ezagunenatakoa (h. 1954).
- Hans-Peter Tschudi, Suitzako presidentea (h. 2002).
- 1915 - Yitzhak Shamir, Israelgo lehen ministroa (h. 2012).
- 1917 - Joan Fontaine, estatubatuar aktorea (h. 2013).
- 1918 - René de Obaldia, frantziar idazlea (h. 2022).
- 1919 - Doris Lessing, britainiar idazlea, 2007ko Literaturako Nobel Saria (h. 2013).
- 1920 - Timothy Leary, estatubatuar psikologo eta idazlea (h. 1996).
- 1921 -
- Georges Brassens, frantziar abeslari eta musikagilea, herrialde hartako ezagunenetarikoa (h. 1981).
- Cuthbert Sebastian, Saint Kitts eta Nevisko 2. gobernadore orokorra (h. 2017).
- 1925 - Robert Rauschenberg, estatubatuar margolaria (h. 2008).
- 1928 -
- Dominic Behan, irlandar musikagilea, idazlea eta antzerkigilea, Irlandar errepublikar abesti matxino ezagun ugariren konposatzailea (h. 1989).
- Nelson Pereira Dos Santos, brasildar zinemagilea (h. 2018).
- 1929 - Lev Yashin, sobietar futbolaria, historiako atezainik hoberenetarikoa (h. 1990).
- 1930 - Estela de Carlotto, giza eskubideen aldeko argentinar ekintzailea eta Maiatzeko Plazako Amonen elkarteko lehendakaria.
- 1933 - Helmut Senekowitsch, austriar futbolari eta entrenatzailea (h. 2007).
- 1936 - Bobby Seale, estatubatuar aktibista politikoa, pantera beltzen alderdiaren sortzailea.
- 1937 - José Larralde, argentinar kantautore eta poeta.
- 1938 -
- Derek George Jacobi, ingeles antzezlea.
- Christopher Lloyd, estatubatuar zinema eta telebistako aktorea.
- 1939 -
- Joaquim Alberto Chissano, 2. Mozambikeko presidentea.
- George Cohen, ingeles futbolaria (h. 2022).
- 1941 - Evaristo Carvalho, Sao Tome eta Principeko presidentea (h. 2022).
- 1942 - Lyle Campbell, estatubatuar hizkuntzalaria, hizkuntza indiginetan berezitua.
- 1943 -
- Catherine Deneuve, frantziar aktorea.
- Urszula Dudziak, poloniar jazz abeslaria.
- 1949 -
- Gonzalo Herralde, kataluniar zinema zuzendaria.
- Arsène Wenger, frantziar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- 1952 -
- Philippe Brodzki, belgikar eskultore eta zeramikaria.
- Òscar Cadiach, kataluniar alpinista eta mendizalea.
- Jeff Goldblum, estatubatuar aktorea.
- 1961 - Philippe Decouflé, frantziar koreografoa eta antzerki-zuzendaria.
- 1962 - Bob Odenkirk, estatubatuar aktorea eta idazlea.
- 1964 - Dražen Petrović, kroaziar saskibaloi jokalaria, Europak eman duen jokalaririk handienetakoa (h. 1993).
- 1965 -
- Valeria Golino, greko-italiar aktorea eta zinema zuzendaria.
- Pilar Sordo, txiletar psikologo, zutabegile, hizlari eta idazlea.
- 1967 -
- Karine Espineira, Txileko hedabideen soziologoa, eta transgenero ekintzailea.
- Carlos Mencia, estatubatuar aktore, umorista eta gidoigilea.
- 1971 - Tomislav Erceg, kroaziar futbolari ohia.
- 1972 - Saffron Burrows, ingeles modelo ohi eta aktorea.
- 1973 - Ichiro Suzuki, japoniar beisbol jokalaria.
- 1977 - Ts Madison, estatubatuar enpresaburu eta LGBTen eskubideen aldeko ekintzailea.
- 1988 - Ma Long, txinatar mahai-tenis jokalaria, historiako tenis-jokalaririk onena bezala hartua.
- 1990 - Ashley Fiolek, estatubatuar moto-kros pilotua, jaiotzetik gorra izan arren hainbat txapelketa irabazitakoa.
- 1992 - Rubén Pardo, espainiar futbolaria.
Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1929 - Secundino Esnaola, gipuzkoar abesbatza zuzendaria eta musikagilea (j. 1878).
- 1964 - Mariano Zirikiain Gaiztarro, gipuzkoar idazlea (j. 1898).
- 1967 - Emiliano Eizagirre, gipuzkoar sendagilea eta ikerlaria, espainian tisiologiaren sortzailetzat hartua (j. 1888).
- 1973 - Gregorio Ybarra de la Revilla, bizkaitar pertsona esanguratsua, Ybarra familiako kidea (j. 1887).
- 1984 - Benigno Baskaran, gipuzkoar politikaria (j. 1908).
- 2001 - Javier Osés, nafar apezpikua (j. 1926).
- 2004 - Kepa Derteano, bizkaitar idazlea, kazetaria eta poeta (j. 1923).
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 741 - Karlos Martel, buruzagi frankoa, Karlomagnoren aitona izango zena (j. 686).
- 1383 - Fernando I.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (j. 1345).
- 1563 - Diego de Siloé, espainiar eskultorea eta arkitektoa.
- 1573 - Francisco Hurtado de Mendoza, gaztelar elizgizona (j. 1573).
- 1676 - Giovanni Battista Langetti, barroko berantiarraren italiar margolaria.
- 1725 - Alessandro Scarlatti, italiar musikagilea (j. 1660).
- 1751 - Gilen IV.a Orange-Nassaukoa, Orangeko printzea eta Zazpi Herbehere Batuen Errepublikako estatuderra (j. 1711).
- 1764 - Jean-Marie Leclair, frantziar musikagile eta biolinista (j. 1697).
- 1792 - Guillaume le Gentil, frantziar astronomoa (j. 1725).
- 1795 - Domingo Iriarte, espainiar diplomazialaria (j. 1739).
- 1796 - Pierre-Laurent Monestier, frantziar politikaria (j. 1755).
- 1853 - Juan Antonio Lavalleja, uruguaiar abertzalea (j. 1784).
- 1854 - Jeremias Gotthelf, suitzar idazlea (j. 1797).
- 1871 - Roderick Murchison, eskoziar geologoa, Siluriar sistema ikertu zuen lehena (j. 1792).
- 1882 - János Arany, hungariar olerkari, itzultzaile eta kazetaria (j. 1817).
- 1883 - Thomas Mayne Reid, irlandar-estatubatuar idazle eta militarra (j. 1818).
- 1895 - Daniel Owen, galestar eleberrigilea (j. 1836).
- 1896 - Manuel Pavía Lacy, espainiar militarra (j. 1814).
- 1898 - Guiomar Torresão, portugaldar idazlea eta feminista, Portugalgo emakumeen emantzipazio-idealen funtsezko pertsonaia (j. 1844).
- 1906 - Paul Cezanne, frantziar margolaria (j. 1839).
- 1915 - Wilhelm Windelband, alemaniar filosofoa eta historialaria (j. 1848).
- 1928 - Andrew Fisher, Australiako lehen ministroa (j. 1862).
- 1937 - Chūya Nakahara, japoniar idazle eta poeta (j. 1907).
- 1973 - Pau Casals, kataluniar txelojole, pedagogo, musika zuzendari eta konposatzailea (j. 1876).
- 1975 - Arnold J. Toynbee, ingeles historialaria (j. 1889).
- 1976 - Edward Burra, ingeles margolari, marrazkilari eta grabatzailea (j. 1905).
- 1979 - Nadia Boulanger, frantziar musikagilea (j. 1887).
- 1985 - Viorica Ursuleac, errumaniar opera kantaria (j. 1894).
- 1986 - Albert Szent-Györgyi, hungariar biokimikaria, 1937ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1893).
- 1987 - Lino Ventura, italiar aktorea (j. 1919).
- 1989 - Ewan MacColl, ingeles folk abeslari, kantautore, komunista, sindikalista, antzerkigile eta antzezlan ekoizlea (j. 1915).
- 1990 - Louis Althusser, frantziar filosofoa (j. 1918).
- 1993 - Jiří Hájek, txekiar politikaria, nazien aurkako erresistentzian jardundakoa (j. 1913).
- 1995 - Kingsley Amis, britainiar idazlea (j. 1922).
- 1997 - Manuel Rodríguez, galiziar txirrindularia (j. 1926).
- 1998 -
- Eric Ambler, ingeles idazle eta gidoigilea (j. 1909).
- Ángel Picazo, espainiar antzezlea (j. 1917).
- 2002 - Géraldine Albaniakoa, Albaniako erregina ezkontidea (j. 1915).
- 2005 - Arman, frantziar artista, errealismo berriaren sortzaileetako bat (j. 1928).
- 2006 - Choi Kyu-hah, Hego Koreako presidentea (j. 1919).
- 2007 - Ève Curie, frantziar pianojole, kazetari, hizlari eta diplomatikoa (j. 1904).
- 2009 - Irene Kaminka Fischer, austriar-estatubatuar matematikari eta geodesista, historiako geodesista garrantzitsuenetakoa (j. 1907).
- 2012 - Wilson Whineray, zeelandaberritar errugbilaria (j. 1935).
- 2015 - Gloria van Aerssen, hispano-nederlandar abeslaria (j. 1932).
- 2017 -
- Elsa Girardot, ezpata modalitateko frantziar eskrimalaria (j. 1973).
- George Young, australiar musikari, egile abeslari eta musika ekoizlea (j. 1946).
- 2018 - Robert Saladrigas, kataluniar kazetari, kritikari eta idazlea (j. 1940).
- 2019 -
- Sadako Ogata, japoniar politikaria (j. 1927).
- Marieke Vervoort, belgikar atleta paralinpikoa, eutanasiaz baliatuta (j. 1979).
- 2021 - Udo Zimmermann, alemaniar musikagile eta orkestra zuzendaria (j. 1943).
Jaiak eta urteurrenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Sehaska egutegiko izendegia: Leire eta Alodia.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q2957
Multimedia: 22 October
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||