Dmitri Bortnianski

Dmitri Bortnianski
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Hlukhiv (en) , 1751ko urriaren 28a
Herrialdea	Errusiar Inperioa
Heriotza	San Petersburgo, 1825eko urriaren 10a (73 urte)
Hobiratze lekua	Tikhvin hilerria
Hezkuntza
Heziketa	Kyiv-Mohyla Academy (en)
Hizkuntzak	errusiera
Irakaslea(k)	Baldassare Galuppi
Ikaslea(k)	ikusi Gribovitj-Bresjinskij Stepan Grigorovitj (en) ;
Jarduerak
Jarduerak	musikagilea, orkestra zuzendaria eta sopranist (en)
Enplegatzailea(k)	Katalina II.a Errusiakoa (1779 - 1796); Paulo I.a Errusiakoa (1796 - 1801)
Genero artistikoa	opera; musika klasikoa; kontzertua; erlijio-musika
Musika instrumentua	pianoa; Klabizenbaloa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Eliza ortodoxoa

Dmitró Stepánovich Bortnianski (ukraineraz: Дмитро́ Степа́нович Бортня́нський; errusieraz: Дми́трий Степа́нович Бортня́нский) (Hlújiv, Kosakoen atamanerria, Ukraina, 1751— San Petersburgo, Errusiako Inperioa, 1825) ukrainar konpositorea izan zen. Musika-estilo askotan konposatu zuen, besteak beste, koru-konposizioak frantsesez, italieraz, latinez, alemanez, eslavieraz eta ukraineraz.^[1]

Biografia

Dmitri Bortnianski 1751ko urriaren 28an jaio zen Hlújiv hirian, Ukrainan (ofizialki "Glújov" deitu zioten Errusiako Inperioan). Zazpi urte zituela, bertako elizako koruan zuen talentu miresgarriak inperioko hiriburura joateko eta San Petersburgoko Kaperako Abesbatza Inperialarekin kantatzeko aukera eman zion. Han, musika eta konposizioa ikasi zituen Kaperako Abesbatza Inperialeko zuzendariarekin, Baldassare Galuppi maisu italiarrarekin, eta harekin harremanak izan zituen. Galuppi Italiara 1769an itzuli zenean, Bortnianski berarekin joan zen. Italian arrakasta handia izan zuen operak osatuz: Creonte (1776) eta Alcide (1778) Venezian eta Quinta Fabio (1779) Modenan. Latinez eta alemanez egindako konposizio sakroak ere egin zituen, bai kappellaz bai orkestrarekin (Ave María bat bi ahotsetara eta orkestrarekin barne).

Bortnianski gortera itzuli zen San Petersburgon 1779an eta sormenez loratu zen. Gutxienez lau opera konposatu zituen (denak frantsesez, Franz-Hermann Lafermière-ren libretoarekin): Le Faucon (1786), Le Fete du Seigneur (1786), Don Carlos (1786), eta Le Fils-Rival ou La Moderne Stratonice (1787). Bortnianskik konposizio instrumentalak ere idatzi zituen garai hartan, pianorako sonatak, pianorako eta harparako boskotea eta frantsesezko musiken ziklo bat barne. Musika liturgikoa ere konposatu zuen Errusiako Eliza Ortodoxorako, Ekialdeko eta Mendebaldeko Europatik musika sakratua konbinatuz, Italian ikasi zuen polifonia erantsiz; lan batzuk polikoralak dira, Gabrielis-en Veneziako teknika polikoraletik eratorritako estiloa erabiliz.

Handik gutxira, Bortnianskiren jeinuak oso ona zela frogatu zuen, eta 1796an Kaperako Koru Inperialeko zuzendari izendatu zuten, Errusiako Inperioan bertako lehen zuzendaria izan zen. Hain instrumentu handia izanik, konposizio-partitura gehiago eta gehiago sortu zituen, 100 erlijio-lan, kontzertu sakroak (35 abesbatza mistoentzat, 10 abesbatza bikoitzentzat), kantuak eta himnoak barne.

Dmitri Bortnianski San Petersburgon hil zen 1825eko urriaren 10ean, eta San Petersburgoko Alejandro Nevski monasterioan lurperatu zuten.

1882an, Piotr Ilich Chaikovskik Bortnianskiren lan liturgikoak argitaratu zituen, hamar liburukitan.

Lan hautatuak

Operak

Creonte (1776 Venezia)
Altzde (1778 Venezia)
Quinto Fabio (1779 Modena)
Le Faucon (1786 San Petersburgo frantsesez, Franz-Hermann Lafermière-ren libretoarekin)
Le Fete du Seigneur (1786 San Petersburgo frantsesez, Franz-Hermann Lafermière-ren libretoarekin)
Carlos (Bortnianski) (1786 San Petersburgo frantsesez, Franz-Hermann Lafermière-ren libretoarekin)
Le Fils-Rival ou La Moderne Stratonice (1787 San Petersburgo frantsesez, Franz-Hermann Lafermière-ren libretoarekin)

Koralak

Da isprávitsia molitva moiá (Let My Prayer Arise) no. 2.
Jeruvimskaia pesn (Cherubic Hymn) ez. 7
Concerto No. 24: Vozvedokh ochi moyí v gory ("Levanto Los Ojos A Las Montes")
Concerto No. 27: Glasom moím Góspodu vozzvakh ("Con Mi Voz He Llorado A Dios")
Concerto No. 32: Skazhí mi, Góspodi, konchinu moyú ("Señor, Hazme Saber Mi Final")

Erreferentziak

↑ Marika Kuzma. "Bortnyans′ky, Dmytro Stepanovych." Grove Music Online. Oxford Music Online. 11 Jun. 2009 <http://www.oxfordmusiconline.com/subscriber/article/grove/music/03638>.

Kanpo estekak

Datuak: Q316505
Multimedia: Dmitry Bortniansky / Q316505

[1] Marika Kuzma. "Bortnyans′ky, Dmytro Stepanovych." Grove Music Online. Oxford Music Online. 11 Jun. 2009 <http://www.oxfordmusiconline.com/subscriber/article/grove/music/03638>.

[1]