Emakumezkoen Munduko Futbol Txapelketa

Wikipedia, Entziklopedia askea
Emakumezkoen Munduko Futbol Txapelketa
FIFA Women's World Cup
Konfederazioa FIFA
Sorrera 1991
Taldeak 32 (2023an)
Garaipen gehien Ameriketako Estatu Batuak Estatu Batuak (4)
Txapelduna Espainia Espainia (2023)
Webgunea webgune ofiziala


Emakumezkoen Munduko Futbol Txapelketa (ofizialki FIFA Women's World Cup) emakumezkoen futbolean jokatzen den txapelketarik garrantzitsuena da Olinpiar Jokoetako Futbol Txapelketaren parean dago. 1991ean izan zuen lehenengo ekitaldia eta lau urtean behin jokatzen da. Estatu Batuetako selekzioak lau garaipen lortu ditu eta Alemaniako selekzioak bi. 2019 artean Estatu Batuek beti lortu dute podiumean sartzea, 2023an ez ordea.

Brasilgo emakumezkoen selekzioak garaipenik lortu ez badu ere txapelketako golegile nagusia Marta (17 golekin) da[1] eta txapelketa gehien jokatu dituena Formiga (7 txapelketa), biak ala biak brasildarrak. Beste jokalari aipagarri batzuk honako hauek dira: Birgit Prinz (Alemania), Hope Solo (AEB), Kristine Lilly (AEB), Homare Sawa (Japonia), Carli Lloyd (AEB), Abby Wambach (AEB), Megan Rapinoe (AEB) eta Sun Wen (Txina).

2023an bi futbolari euskaldun izan ziren txapeldunak Espainiako selekzioarekin, Irene Paredes eta Oihane Hernandez[2].

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Estatu Batuek lau txapelketa lortu dituzte.

FIFAren lehendakaria izan zen João Havelangeek bultzatu zuen Emakumezkoen Munduko Txapelketa egiteko egitasmoa. Hamabi talde aurkeztu ziren 1991ean eta Txinan jokatu zen txapelketa. Estatu Batuetako selekzioa izan zen lehenengo txapelduna. 1995ean ere hamabi talde izan ziren Suedian eta europarren arteko finalean Norvegia nagusitu zen.

Hurengo bi ekitaldiak Amerikako Estatu Batuetan jokatu ziren, lehenengoan etxekoak nagusitu ziren Txinari penalti jaurtiketatan irabazita eta bigarrenean Alemaniak irabazi zuen "urrezko golari" esker. Gizonezzkoetan eta emakumezkoetan Munduko Txapelketa lortzen duen lehenengo selekzioa izan zen.

2007an berriz ere Txinara itzuli zen txapelketa eta alemaniarrek bigarren garaipena eskuratu zuten jarraian. 2011ekoa Alemanian jokatu zen eta etxekoak faborito ziren arren Japoniak eta Estatu Batuek jokatu zuten finala. Japoniarrek penalti jaurtiketetan lortu zuten garaipena.

2015ean Kanadan jokatu zen Munduko Futbol Txapelketa eta final ikusgarri batean Estatu Batuak nagusitu zitzaion Japoniari. 2019an Frantzian jokatu zen eta Estatu Batuetako selekzioak laugarren titulua eskuratu zuen, Herbehereen aurka jokatutako finalean.

2023an Espainia eta Ingalaterra iritsi ziren finalera, biak ere lehenengo aldiz. Ingelesak ziren faborito, baina espainiarrek gol bakarrarekin irabazi zuten finala. Bi euskal jokalari izan ziren munduko txapeldun, Irene Paredes legazpiarra eta Oihane Hernandez sopelarra.

Podiuma[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Taldearen koloreak Taldearen koloreak Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
 
Ameriketako Estatu Batuak AEB
1991, 1999, 2015, 2019
Taldearen koloreak Taldearen koloreak Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
 
Alemania Alemania
2003, 2007
Taldearen koloreak Taldearen koloreak Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
 
Norvegia Norvegia
1995
Taldearen koloreak Taldearen koloreak Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
 
Japonia Japonia
2011
Taldearen koloreak Taldearen koloreak Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
 
Espainia Espainia
2023

Palmaresa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtea Egoitza Txapelduna Emaitza Finalista Hirugarrena Emaitza Laugarrena
1991 Txina Ameriketako Estatu Batuak Estatu Batuak 2-1 Norvegia Norvegia Suedia Suedia 4-0 Alemania Alemania
1995 Suedia Norvegia Norvegia 2-0 Alemania Alemania Ameriketako Estatu Batuak Estatu Batuak 2-0 Txinako Herri Errepublika Txina
1999 Estatu Batuak Ameriketako Estatu Batuak Estatu Batuak 0-0 (pen:5-4) Txinako Herri Errepublika Txina Brasil Brasil 0-0 (pen:5-4) Norvegia Norvegia
2003 Estatu Batuak Alemania Alemania 2-1 (u.g.) Suedia Suedia Ameriketako Estatu Batuak Estatu Batuak 3-1 Kanada Kanada
2007 Txina Alemania Alemania 2-0 Brasil Brasil Ameriketako Estatu Batuak Estatu Batuak 4-1 Norvegia Norvegia
2011 Alemania Japonia Japonia 2-2 (pen:3-1) Ameriketako Estatu Batuak Estatu Batuak Suedia Suedia 2-1 Frantzia Frantzia
2015 Kanada Ameriketako Estatu Batuak Estatu Batuak 5-2 Japonia Japonia Ingalaterra Ingalaterra 1-0 Alemania Alemania
2019 Frantzia Ameriketako Estatu Batuak Estatu Batuak 2-0 Herbehereak Herbehereak Suedia Suedia 2-1 Ingalaterra Ingalaterra
2023 Australia
Zeelanda Berria
Espainia Espainia 1-0 Ingalaterra Ingalaterra Suedia Suedia 2-0 Australia Australia
  • (u.g.), "urrezko gola".
  • (pen), penalti jaurtiketan.

Dominak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herrialdeka[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Selekzioa Guztira
Ameriketako Estatu Batuak Estatu Batuak 4 1 3 8
Alemania Alemania 2 1 0 3
Norvegia Norvegia 1 1 0 2
Japonia Japonia 1 1 0 2
Espainia Espainia 1 0 0 1
Suedia Suedia 0 1 4 5
Brasil Brasil 0 1 1 2
Ingalaterra Ingalaterra 0 1 1 2
Txinako Herri Errepublika Txina 0 1 0 1
Herbehereak Herbehereak 0 1 0 1

Konfederazioka[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Selekzioa Guztira
UEFA (Europa) 4 5 5 14
CONCACAF (Ipar-Erdi Amerika) 4 1 3 8
AFC Asia 1 1 0 2
CONMEBOL (Hego Amerika) 0 1 1 2
OFC (Ozeania) 0 0 0 0
CAF (Afrika) 0 0 0 0

Jokalari onenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Marta (Brasil) da historiako golegile nagusia.
Birgit Prinzek (Alemania) bi txapelketa irabazi zituen eta 2003n "urrezko baloia" eta "urrezko bota" jaso zituen. Historiako bigarren golegilea ere bada.

Hauek dira Munduko Txapelketetako azken faseetan gol gehien sartu dituzten jokalariak:

Golegile nagusiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

# Golegile nagusiak Golak Txapelketak
1 Brasil Marta 17 2003, 2007, 2011, 2015, 2019
2 Alemania Birgit Prinz 14 1995, 1999, 2003, 2007, 2011
Ameriketako Estatu Batuak Abby Wambach 14 2003, 2007, 2011, 2015
4 Ameriketako Estatu Batuak Michelle Akers 12 1991, 1995, 1999
5 Brasil Cristiane Rozeira 11 2003, 2007, 2011, 2015, 2019
Txinako Herri Errepublika Sun Wen 11 1991, 1995, 1999, 2003
Alemania Bettina Wiegmann 11 1991, 1995, 1999, 2003
8 Norvegia Ann Kristin Aarønes 10 1995, 1999
Ameriketako Estatu Batuak Carli Lloyd 10 2007, 2011, 2015, 2019
Alemania Heidi Mohr 10 1991, 1995
Kanada Christine Sinclair 10 2003, 2007, 2011, 2015, 2019

Txapelketa gehien[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Formigak (Brasil) zazpi txapelketa jokatu zituen.
# Jokalariak Parte hartzeak Txapelketak
1 Brasil Formiga 7 1995, 1999, 2003, 2007, 2011, 2015, 2019
2 Japonia Homare Sawa 6 1995, 1999, 2003, 2007, 2011, 2015
Brasil Marta 6 2003, 2007, 2011, 2015, 2019, 2023
Kanada Christine Sinclair 6 2003, 2007, 2011, 2015, 2019, 2023
Nigeria Onome Ebi 6 2003, 2007, 2011, 2015, 2019, 2023

Partehartze gehien[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kristine Lilly (AEB) da partida gehien jokatu dituen futbolaria.
# Jokalaria Partidak
1 Ameriketako Estatu Batuak Kristine Lilly 30
2 Brasil Formiga 27
3 Ameriketako Estatu Batuak Abby Wambach 25
Ameriketako Estatu Batuak Carli Lloyd 25
5 Ameriketako Estatu Batuak Julie Foudy 24
Japonia Homare Sawa 24
Alemania Birgit Prinz 24
Kanada Christine Sinclair 24
9 Ameriketako Estatu Batuak Joy Fawcett 23
Ameriketako Estatu Batuak Mia Hamm 23
Brasil Marta 23

Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urrezko baloia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Homare Sawak (Japonia) sei txapelketa jokatu zituen. 2011n "urrezko baloia" eta "urrezko bota" sariak jaso zituen.
Aitana Bonmatí izan zen 2023ko jokalari onena (urrezko baloia).

Urrezko baloia txapelketako jokalari onenari ematen zaion saria da.

Urtea Urrezko baloia Zilarrezko baloia Brontzezko baloia
1991 Ameriketako Estatu Batuak Carin Jennings Ameriketako Estatu Batuak Michelle Akers Norvegia Linda Medalen
1995 Norvegia Hege Riise Norvegia Gro Espeseth Norvegia Ann-Kristin Aarønes
1999 Txinako Herri Errepublika Sun Wen Brasil Sissi Ameriketako Estatu Batuak Michelle Akers
2003 Alemania Birgit Prinz Suedia Victoria Svensson Alemania Maren Meinert
2007 Brasil Marta Alemania Birgit Prinz Brasil Cristiane Rozeira
2011 Japonia Homare Sawa Ameriketako Estatu Batuak Abby Wambach Ameriketako Estatu Batuak Hope Solo
2015 Ameriketako Estatu Batuak Carli Lloyd Frantzia Amandine Henry Japonia Aya Miyama
2019 Ameriketako Estatu Batuak Megan Rapinoe Ingalaterra Lucy Bronze Ameriketako Estatu Batuak Rose Lavelle
2023 Katalunia Aitana Bonmatí Espainia Jennifer Hermoso Suedia Amanda Ilestedt

Urrezko bota[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Txapelketan gol gehien sartu dituen jokalariari ematen zaio.

Urtea Urrezko bota Golak
1991 Ameriketako Estatu Batuak Michelle Akers 10
1995 Norvegia Ann-Kristin Aarønes 6
1999 Txinako Herri Errepublika Sun Wen
Brasil Sissi
7
2003 Alemania Birgit Prinz 7
2007 Brasil Marta 7
2011 Japonia Homare Sawa 5
2015 Alemania Célia Šašić
Ameriketako Estatu Batuak Carli Lloyd
6
2019 Ingalaterra Ellen White
Ameriketako Estatu Batuak Alex Morgan
Ameriketako Estatu Batuak Megan Rapinoe
6
2023 Japonia Hinata Miyazawa 5

Urrezko eskularrua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hope Solo (Estatu Batuak) bi aldiz aukeratu dute txapelketako atezain onena, 2011 eta 2015ean.

Txapelketako atezainik onenari ematen zaio. 1999an eman zen lehen aldiz.

Urtea Urrezko eskularrua
1999 Txinako Herri Errepublika Gao Hong
Ameriketako Estatu Batuak Briana Scurry
2003 Alemania Silke Rottenberg
2007 Alemania Nadine Angerer
2011 Ameriketako Estatu Batuak Hope Solo
2015 Ameriketako Estatu Batuak Hope Solo
2019 Herbehereak Sari van Veenendaal
2023 Ingalaterra Mary Earps

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. (Gaztelaniaz) olivertapia. (2019-06-19). «La brasileña Marta hace historia con su gol 17 en la Copa del Mundo» CNN (Noiz kontsultatua: 2023-08-23).
  2. «Irene Paredes eta Oihane Hernandez, munduko txapeldunak Espainiako selekzioarekin» EITB 2023-08-20 (Noiz kontsultatua: 2023-08-23).

Ikus, ginera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]